Khi nào tài sản chung của vợ chồng có thể được chia trước khi một bên qua đời? Tìm hiểu các quy định và quy trình phân chia tài sản hợp pháp.
Khi nào tài sản chung của vợ chồng có thể được chia trước khi một bên qua đời?
Theo quy định pháp luật Việt Nam, tài sản chung của vợ chồng có thể được chia trước khi một bên qua đời trong một số trường hợp nhất định. Mặc dù tài sản chung của vợ chồng thường được bảo toàn cho đến khi kết thúc hôn nhân hoặc một trong hai bên qua đời, nhưng Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 cũng cho phép chia tài sản chung trước khi một bên mất nhằm đáp ứng các nhu cầu và bảo vệ quyền lợi của cả hai. Việc phân chia này có thể xuất phát từ yêu cầu của một trong hai vợ chồng hoặc do sự thỏa thuận giữa hai bên, và cần được thực hiện theo đúng quy định pháp luật.
Dưới đây là những trường hợp tài sản chung của vợ chồng có thể được chia trước khi một bên qua đời:
- Khi một trong hai bên có nhu cầu tài chính riêng hoặc đầu tư riêng
Trong nhiều tình huống, một trong hai vợ chồng có nhu cầu sử dụng tài sản cho mục đích tài chính cá nhân hoặc đầu tư riêng. Khi đó, nếu hai bên thỏa thuận đồng ý, tài sản chung có thể được chia để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đầu tư hoặc sử dụng tài chính cá nhân, mà không ảnh hưởng đến phần tài sản còn lại của người kia. - Khi một bên gặp khó khăn tài chính hoặc cần bảo vệ tài sản riêng
Nếu một trong hai vợ chồng gặp khó khăn tài chính và cần bảo vệ tài sản riêng khỏi những nghĩa vụ tài chính không mong muốn (như nợ nần hoặc các rủi ro khác), việc chia tài sản chung cũng có thể được thực hiện. Điều này nhằm đảm bảo rằng tài sản chung không bị ảnh hưởng bởi các rủi ro tài chính của một bên, giúp bảo vệ quyền lợi của người còn lại. - Khi hai bên muốn xác định rõ tài sản riêng trước khi lập di chúc
Trong một số trường hợp, một trong hai vợ chồng có thể muốn lập di chúc phân chia tài sản của mình cho các thừa kế riêng biệt. Để làm được điều này một cách chính xác và minh bạch, việc chia tài sản chung giúp xác định rõ phần tài sản của mỗi người. Sau khi phân chia, mỗi người có thể tự do lập di chúc về phần tài sản riêng của mình mà không ảnh hưởng đến phần của người kia. - Khi hai bên thỏa thuận hoặc yêu cầu chia tài sản để phòng ngừa tranh chấp về sau
Trong một số gia đình, vợ chồng có thể muốn tránh các tranh chấp tài sản trong tương lai, đặc biệt nếu có con riêng hoặc các mối quan hệ thừa kế phức tạp. Khi đó, cả hai có thể thỏa thuận chia tài sản chung ngay trong thời kỳ hôn nhân, nhằm tạo sự minh bạch và tránh các tranh chấp không đáng có sau này. - Khi có yêu cầu từ một trong hai bên và lý do đó hợp lý
Luật pháp cũng quy định rằng một trong hai bên có quyền yêu cầu chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân nếu lý do đó hợp lý và không làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của người còn lại và các thành viên khác trong gia đình. Tòa án sẽ xem xét và quyết định việc chia tài sản chung nếu thấy rằng yêu cầu này là phù hợp và hợp pháp.
Ví dụ minh họa
Giả sử ông A và bà B là vợ chồng và có một căn nhà và một số khoản tiền tiết kiệm là tài sản chung. Ông A muốn đầu tư vào một dự án cá nhân, nhưng dự án này có khả năng gặp rủi ro tài chính. Để bảo vệ tài sản của gia đình và tránh rủi ro cho bà B, ông A đề nghị chia tài sản chung. Theo đó, ông A sẽ sở hữu một nửa số tiền tiết kiệm và có quyền sử dụng cho mục đích đầu tư cá nhân, còn căn nhà và phần tiền còn lại thuộc về bà B.
Nhờ vào việc chia tài sản chung, nếu dự án của ông A gặp thất bại, phần tài sản của bà B sẽ không bị ảnh hưởng bởi các khoản nợ của ông A. Đây là biện pháp bảo vệ hợp pháp cho bà B và đảm bảo tài sản gia đình không bị đe dọa bởi các rủi ro cá nhân.
Những vướng mắc thực tế
Trong quá trình chia tài sản chung của vợ chồng trước khi một bên qua đời, có thể gặp phải một số vướng mắc thực tế như sau:
- Mâu thuẫn giữa hai bên về cách thức phân chia tài sản
Không phải lúc nào hai vợ chồng cũng đạt được sự đồng thuận về cách thức phân chia tài sản chung, đặc biệt nếu có sự chênh lệch trong quyền lợi và nhu cầu cá nhân. Nếu không thể đạt được thỏa thuận, việc chia tài sản có thể phải thông qua tòa án để phân xử và đảm bảo công bằng. - Khó khăn trong việc xác định tài sản chung và tài sản riêng
Nếu không có giấy tờ rõ ràng hoặc xác nhận tài sản riêng và tài sản chung, việc xác định giá trị và quyền sở hữu của từng phần tài sản có thể gây tranh cãi. Điều này đặc biệt đúng trong trường hợp tài sản là đất đai hoặc bất động sản có giá trị cao và cần được phân chia chính xác. - Tranh chấp về quyền lợi của các thừa kế bắt buộc
Khi chia tài sản chung, nếu việc chia này ảnh hưởng đến quyền lợi của các thừa kế bắt buộc như con cái, tòa án có thể can thiệp để bảo vệ quyền lợi của các thừa kế này. Các thừa kế bắt buộc có quyền yêu cầu tòa án đảm bảo rằng việc chia tài sản chung không làm tổn hại đến phần thừa kế mà họ có quyền được nhận. - Chi phí và thời gian thực hiện phân chia tài sản
Nếu việc chia tài sản chung không đạt được sự đồng thuận và cần sự can thiệp của tòa án, quá trình phân chia có thể kéo dài và tốn kém chi phí pháp lý. Điều này ảnh hưởng đến cả hai bên và có thể làm giảm giá trị tài sản thực tế mà mỗi bên nhận được.
Những lưu ý cần thiết
Khi yêu cầu chia tài sản chung của vợ chồng trước khi một bên qua đời, các bên cần lưu ý các điểm sau:
- Chuẩn bị đầy đủ tài liệu và chứng từ xác nhận quyền sở hữu tài sản
Để việc chia tài sản diễn ra thuận lợi, hai bên cần có đầy đủ giấy tờ xác nhận quyền sở hữu tài sản, các chứng từ liên quan đến tài sản riêng (nếu có), và thỏa thuận phân chia tài sản bằng văn bản để tránh tranh chấp. - Tham khảo ý kiến của luật sư hoặc chuyên gia pháp lý
Khi có nhu cầu chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân, đặc biệt nếu tài sản có giá trị lớn, tham khảo ý kiến của luật sư hoặc chuyên gia pháp lý sẽ giúp bảo vệ quyền lợi của cả hai bên và đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật. - Hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong quá trình chia tài sản
Các bên cần hiểu rõ quyền lợi của mình trong tài sản chung và quy định pháp luật để bảo vệ quyền lợi hợp pháp và tránh các tranh chấp không đáng có. - Thỏa thuận rõ ràng về quyền sử dụng và quản lý tài sản sau khi phân chia
Sau khi chia tài sản, hai bên nên thỏa thuận rõ ràng về quyền sử dụng và quản lý từng phần tài sản để tránh hiểu nhầm và xung đột trong tương lai.
Căn cứ pháp lý
Quy định về việc chia tài sản chung của vợ chồng trước khi một bên qua đời được xác định trong các văn bản pháp luật sau:
- Bộ luật Dân sự 2015, đặc biệt các điều khoản liên quan đến quyền sở hữu và quyền yêu cầu phân chia tài sản chung của vợ chồng.
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quy định rõ về tài sản chung, tài sản riêng của vợ chồng và quyền lợi của các bên khi yêu cầu chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân.
Để hiểu rõ hơn về quy định pháp lý liên quan và nhận tư vấn từ các chuyên gia, bạn có thể tham khảo thêm tại Báo Pháp Luật và Luật PVL Group để đảm bảo quyền lợi hợp pháp trong quá trình phân chia tài sản chung khi một bên muốn thực hiện trước khi mất.
