Khi nào tài sản chung của vợ chồng có thể được chia trước khi một bên qua đời?

Khi nào tài sản chung của vợ chồng có thể được chia trước khi một bên qua đời? Hướng dẫn chi tiết các trường hợp được chia tài sản, ví dụ minh họa, các lưu ý cần thiết, và căn cứ pháp lý.

1) Khi nào tài sản chung của vợ chồng có thể được chia trước khi một bên qua đời?

Khi nào tài sản chung của vợ chồng có thể được chia trước khi một bên qua đời? Đây là câu hỏi mà nhiều cặp vợ chồng đặt ra trong các hoàn cảnh nhất định. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, việc chia tài sản chung của vợ chồng trước khi một bên qua đời là hoàn toàn có thể thực hiện được nếu có các lý do hợp lý nhằm đảm bảo quyền lợi của cả hai bên. Pháp luật đã quy định rõ ràng để bảo vệ lợi ích hợp pháp của các bên liên quan và tránh xảy ra các tranh chấp về tài sản sau khi một bên qua đời. Dưới đây là các trường hợp chính khi tài sản chung của vợ chồng có thể được chia trước thời điểm một bên qua đời.

Thứ nhất, khi có yêu cầu từ một trong hai bên. Một trong hai bên vợ hoặc chồng có thể yêu cầu chia tài sản chung trong trường hợp một trong hai người có lý do cấp thiết cần bảo vệ quyền lợi tài chính cá nhân. Những lý do này có thể bao gồm việc cần tài sản cho mục đích điều trị bệnh hoặc trong các tình huống khó khăn tài chính nghiêm trọng. Ví dụ, một bên có thể yêu cầu chia tài sản chung để đảm bảo rằng nếu có sự cố xảy ra, người đó sẽ có nguồn tài chính độc lập. Đây là cách giúp họ bảo vệ quyền lợi của mình mà không cần chờ đến thời điểm một bên qua đời.

Thứ hai, khi có sự thỏa thuận giữa hai bên. Trong nhiều trường hợp, cả hai bên vợ chồng có thể đồng thuận chia tài sản chung và đã thống nhất rõ ràng về phần tài sản mỗi người được hưởng. Việc này có thể giúp tránh tranh chấp tài sản trong tương lai, đặc biệt trong các gia đình lớn hoặc có nhiều tài sản chung phức tạp. Khi có sự thỏa thuận, các bên cần lập thành văn bản và thực hiện công chứng hoặc chứng thực để đảm bảo tính pháp lý và tránh rủi ro sau này.

Thứ ba, trong trường hợp ly hôn. Nếu vợ chồng tiến hành thủ tục ly hôn, việc chia tài sản chung của họ sẽ được xử lý theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình. Trong quá trình giải quyết ly hôn, các cơ quan pháp lý sẽ phân chia tài sản chung của hai bên theo nguyên tắc công bằng và có xem xét đến các yếu tố đóng góp của mỗi bên vào khối tài sản chung. Việc chia tài sản trong trường hợp ly hôn có thể giúp cả hai bên có tài sản riêng sau khi chấm dứt quan hệ hôn nhân.

Thứ tư, khi có lý do đặc biệt về sức khỏe. Nếu một bên vợ hoặc chồng mắc bệnh nặng hoặc không còn khả năng lao động, bên đó có thể yêu cầu chia phần tài sản chung của mình để đảm bảo các nhu cầu y tế hoặc sinh hoạt. Trong trường hợp này, việc chia tài sản chung sẽ giúp bên yêu cầu có thể sử dụng một phần tài sản để phục vụ cho việc điều trị bệnh hoặc để đảm bảo cuộc sống trong trường hợp sức khỏe của họ suy giảm. Điều này giúp bảo vệ quyền lợi của người bị bệnh và đảm bảo rằng họ có thể tận dụng tài sản chung của mình khi cần thiết.

Thứ năm, khi có nguy cơ thất thoát tài sản chung. Nếu một bên vợ hoặc chồng có hành vi tiêu xài quá mức, đầu tư rủi ro cao hoặc thậm chí có dấu hiệu chuyển nhượng tài sản chung bất hợp pháp, bên còn lại có quyền yêu cầu chia tài sản để bảo vệ quyền lợi của mình. Ví dụ, nếu một bên chồng hoặc vợ có hành vi chuyển tài sản sang tên người khác mà không có sự đồng thuận của người kia, người còn lại có thể yêu cầu chia tài sản chung để tránh rủi ro mất tài sản. Đây là một biện pháp bảo vệ tài sản chung khi có nguy cơ thất thoát hoặc bị xâm phạm từ bên ngoài.

2) Ví dụ minh họa

Ví dụ: Giả sử anh H. và chị M. đã kết hôn được hơn 20 năm và có khối tài sản chung bao gồm một căn nhà và một khoản tiền tiết kiệm. Gần đây, anh H. được chẩn đoán mắc bệnh hiểm nghèo và cần một khoản tiền lớn để điều trị. Trong trường hợp này, cả anh H. và chị M. quyết định chia phần tài sản chung để anh H. có thể sử dụng khoản tiền này một cách hợp pháp cho quá trình điều trị bệnh. Hai người lập thành một thỏa thuận chia tài sản chung, với sự đồng thuận và cam kết của cả hai bên, sau đó đem công chứng để đảm bảo tính pháp lý. Việc này giúp chị M. có thể giữ lại phần tài sản riêng của mình, đồng thời anh H. có nguồn tài chính để đáp ứng nhu cầu y tế mà không cần phải đợi đến khi qua đời để phân chia tài sản chung.

Trong trường hợp này, việc chia tài sản chung không chỉ giải quyết nhu cầu tài chính của anh H. mà còn giúp chị M. đảm bảo phần tài sản cá nhân của mình trong tương lai. Đồng thời, nếu có tranh chấp phát sinh từ các thành viên khác trong gia đình, thỏa thuận công chứng này sẽ giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chị M. và anh H.

3) Những vướng mắc thực tế

Vướng mắc thực tế: Thực tế, việc chia tài sản chung của vợ chồng trước khi một bên qua đời thường gặp phải nhiều khó khăn. Một trong những khó khăn phổ biến là sự thiếu đồng thuận giữa hai bên. Đôi khi, chỉ một bên muốn chia tài sản trong khi bên còn lại không đồng ý hoặc không muốn mất đi phần sở hữu chung. Khi này, việc chia tài sản sẽ gặp phải khó khăn lớn và có thể phải đưa ra tòa án để giải quyết.

Ngoài ra, tài sản chung không được xác minh rõ ràng từ đầu cũng là vấn đề thường gặp. Có nhiều trường hợp tài sản chung của vợ chồng không được liệt kê rõ ràng, dẫn đến việc phân chia tài sản không đồng đều và có sự tranh chấp về quyền sở hữu. Khi này, các bên cần phải xác minh và phân định rõ ràng từng phần tài sản để có cơ sở tiến hành phân chia hợp lý.

Một vướng mắc khác là quá trình pháp lý phức tạp. Yêu cầu chia tài sản chung đòi hỏi phải tuân thủ một số thủ tục pháp lý nhất định, đặc biệt là khi tài sản có giá trị lớn như bất động sản. Việc lập các thỏa thuận và đảm bảo tính pháp lý của các thỏa thuận này là điều cần thiết nhưng thường mất nhiều thời gian và chi phí. Điều này có thể gây khó khăn cho những cặp vợ chồng muốn chia tài sản một cách nhanh chóng để giải quyết nhu cầu cấp bách.

4) Những lưu ý cần thiết

• Thỏa thuận rõ ràng: Khi có ý định chia tài sản, vợ chồng nên thống nhất rõ ràng và lập thành văn bản các nội dung thỏa thuận về việc phân chia tài sản. Điều này giúp tránh những tranh chấp có thể phát sinh sau này và bảo vệ quyền lợi của các bên.
• Công chứng văn bản chia tài sản: Để đảm bảo tính pháp lý, các văn bản thỏa thuận phân chia tài sản nên được công chứng hoặc chứng thực. Điều này đặc biệt quan trọng với những tài sản có giá trị lớn như nhà đất hay tài sản tích lũy trong suốt quá trình hôn nhân.
• Xem xét các yếu tố ảnh hưởng: Trước khi quyết định chia tài sản, vợ chồng nên cân nhắc kỹ các yếu tố ảnh hưởng như sức khỏe, độ tuổi, hoàn cảnh tài chính của từng bên. Việc chia tài sản khi một bên đang gặp khó khăn về sức khỏe có thể tạo điều kiện giúp họ sử dụng tài sản một cách hợp lý cho nhu cầu y tế hoặc sinh hoạt của mình.
• Đảm bảo tính bảo mật và an toàn: Trong trường hợp thỏa thuận chia tài sản nhằm bảo vệ tài sản chung khỏi các nguy cơ thất thoát, các bên cần cẩn trọng để không công khai hoặc tiết lộ các nội dung thỏa thuận cho những người không liên quan. Điều này giúp bảo vệ quyền lợi và tài sản của các bên trong trường hợp có tranh chấp về sau.