Khi nào tài sản chung của vợ chồng có thể được chia trước khi một bên qua đời? Tìm hiểu quy định pháp luật và các điều kiện cần thiết để thực hiện việc chia tài sản.
1) Khi nào tài sản chung của vợ chồng có thể được chia trước khi một bên qua đời?
Khi nào tài sản chung của vợ chồng có thể được chia trước khi một bên qua đời? Theo quy định pháp luật Việt Nam, vợ chồng có quyền yêu cầu phân chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân khi có lý do chính đáng và được sự đồng thuận của cả hai bên. Điều này đồng nghĩa với việc tài sản chung của vợ chồng có thể được chia trước khi một bên qua đời nếu có yêu cầu hợp pháp từ một trong hai bên và đáp ứng điều kiện nhất định theo Luật Hôn nhân và Gia đình.
Các trường hợp phổ biến mà vợ chồng có thể chia tài sản chung trước khi một bên qua đời bao gồm:
- Khi vợ chồng có lý do chính đáng: Nếu một trong hai người muốn tách riêng phần tài sản của mình ra khỏi tài sản chung do lý do kinh tế, quản lý tài sản, hoặc tránh tranh chấp trong tương lai, họ có thể yêu cầu phân chia tài sản chung.
- Khi có rủi ro tài sản do hoạt động kinh doanh: Trong trường hợp một bên tham gia kinh doanh, đầu tư có thể gây ảnh hưởng đến tài sản chung, người còn lại có thể yêu cầu chia tài sản chung để bảo vệ quyền lợi của mình và tránh việc mất tài sản chung.
- Khi có nguy cơ phá sản: Nếu một bên có dấu hiệu mất khả năng thanh toán hoặc đứng trước nguy cơ phá sản, việc chia tài sản chung sẽ giúp bảo vệ phần tài sản còn lại của người kia, tránh việc tài sản chung bị thu giữ để giải quyết các khoản nợ.
- Khi vợ chồng muốn tự định đoạt phần tài sản của mình: Đôi khi, vợ chồng có thể tự thỏa thuận chia tài sản chung thành tài sản riêng của từng người, giúp họ có quyền tự quyết trong việc quản lý và sử dụng tài sản của mình mà không cần ý kiến của bên kia.
- Trong trường hợp muốn bảo đảm tài sản cho con: Vợ chồng có thể yêu cầu chia tài sản chung để tặng hoặc để lại tài sản riêng cho con cái. Điều này sẽ giúp đảm bảo rằng con cái sẽ được hưởng một phần tài sản mà không chịu ảnh hưởng từ các tranh chấp hay biến cố về tài sản của cha mẹ.
Việc phân chia tài sản chung của vợ chồng trước khi một bên qua đời được quy định rõ ràng và cần có sự đồng thuận của cả hai. Điều này không chỉ bảo đảm quyền lợi của người yêu cầu chia tài sản mà còn giúp giảm thiểu rủi ro tài chính cũng như tránh tranh chấp khi một bên qua đời.
2) Ví dụ minh họa
Ông C và bà D có một số tài sản chung bao gồm một căn nhà và một số khoản tiền tiết kiệm. Do ông C tham gia đầu tư kinh doanh có rủi ro cao, bà D lo ngại rằng nếu việc kinh doanh thất bại, tài sản chung của họ có thể bị ảnh hưởng. Bà D đã yêu cầu ông C chia tài sản chung để bà có thể giữ phần căn nhà làm tài sản riêng và bảo vệ quyền lợi của mình.
Sau khi thỏa thuận và thực hiện thủ tục pháp lý, họ đã phân chia tài sản chung theo tỷ lệ đồng thuận. Bà D nhận quyền sở hữu căn nhà làm tài sản riêng, còn ông C giữ lại phần tiền tiết kiệm để tiếp tục đầu tư. Điều này đảm bảo rằng dù có rủi ro kinh doanh, tài sản của bà D sẽ không bị ảnh hưởng.
3) Những vướng mắc thực tế
Việc chia tài sản chung của vợ chồng trước khi một bên qua đời có thể gặp phải một số vướng mắc như sau:
- Sự không đồng thuận giữa hai bên: Việc chia tài sản chung đòi hỏi sự đồng ý từ cả hai vợ chồng. Nếu một bên không đồng thuận, yêu cầu phân chia tài sản chung sẽ không được thực hiện, và điều này có thể gây khó khăn trong trường hợp một bên muốn bảo vệ quyền lợi của mình.
- Thủ tục pháp lý phức tạp: Việc chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân đòi hỏi các thủ tục pháp lý phức tạp và yêu cầu công chứng để bảo đảm tính hợp pháp. Điều này có thể kéo dài thời gian và tốn kém chi phí nếu hai bên không hiểu rõ quy trình.
- Tranh chấp về giá trị và tài sản: Khi tiến hành chia tài sản chung, hai bên có thể không đồng thuận về giá trị tài sản, đặc biệt là với các tài sản có giá trị cao như bất động sản. Điều này dẫn đến mâu thuẫn và có thể kéo dài thủ tục phân chia.
- Tài sản chung sau khi chia có thể bị ảnh hưởng bởi nghĩa vụ pháp lý: Nếu một trong hai người có nợ nần hoặc các nghĩa vụ pháp lý khác, tài sản chung sau khi chia có thể bị ảnh hưởng nếu bên còn lại không thực hiện đúng các quy định về nghĩa vụ tài chính.
4) Những lưu ý cần thiết
- Cân nhắc kỹ trước khi yêu cầu chia tài sản chung: Việc yêu cầu chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân là một quyết định quan trọng, vì vậy hai bên nên cân nhắc kỹ lưỡng, đặc biệt là khi có các tài sản có giá trị lớn.
- Lập biên bản thỏa thuận rõ ràng và công chứng: Để bảo đảm quyền lợi pháp lý, cả hai nên lập biên bản thỏa thuận rõ ràng về phân chia tài sản chung và thực hiện công chứng tại văn phòng công chứng. Điều này sẽ bảo đảm rằng tài sản đã được chia không bị ảnh hưởng bởi các tranh chấp pháp lý.
- Lưu ý đến quyền lợi của con cái: Trong trường hợp vợ chồng muốn chia tài sản chung để bảo đảm quyền lợi cho con cái, cần thực hiện các thủ tục pháp lý đầy đủ để tài sản được bảo đảm cho con cái mà không ảnh hưởng từ các tranh chấp sau này.
- Tham khảo ý kiến luật sư: Việc phân chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân đòi hỏi hiểu biết pháp luật và các thủ tục pháp lý, vì vậy việc tham khảo ý kiến luật sư là cần thiết để bảo đảm quyền lợi của cả hai bên.
5) Căn cứ pháp lý
Các căn cứ pháp lý liên quan đến việc phân chia tài sản chung của vợ chồng trước khi một bên qua đời bao gồm:
- Bộ luật Dân sự 2015 (Điều 219, 238), quy định về quyền sở hữu, quyền định đoạt tài sản và quyền yêu cầu phân chia tài sản chung của vợ chồng.
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 (Điều 29, 33, 38), quy định về tài sản chung, tài sản riêng và quyền phân chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân.
- Nghị định số 29/2020/NĐ-CP và các thông tư hướng dẫn về công chứng và chứng thực văn bản phân chia tài sản trong thời kỳ hôn nhân.
- Luật Công chứng 2014, quy định về thủ tục công chứng và tính hợp pháp của văn bản phân chia tài sản.
Bạn có thể tham khảo thêm thông tin tại Luật PVL Group – Chuyên mục Thừa Kế hoặc Báo Pháp Luật Việt Nam – Mục Bạn Đọc.
Kết luận: Việc chia tài sản chung của vợ chồng trước khi một bên qua đời có thể thực hiện khi có lý do chính đáng và đồng thuận của cả hai bên. Luật PVL Group khuyến nghị các cặp vợ chồng nên lập thỏa thuận rõ ràng và thực hiện đầy đủ các thủ tục pháp lý để bảo đảm quyền lợi của mình và tránh các tranh chấp trong tương lai.
