Khi nào tài sản chung của hộ gia đình được chia theo thỏa thuận giữa các thành viên? Bài viết cung cấp thông tin chi tiết và các lưu ý pháp lý khi thỏa thuận chia tài sản chung.
1) Khi nào tài sản chung của hộ gia đình được chia theo thỏa thuận giữa các thành viên?
Khi nào tài sản chung của hộ gia đình được chia theo thỏa thuận giữa các thành viên? Theo quy định của pháp luật, tài sản chung của hộ gia đình có thể được chia theo thỏa thuận khi tất cả các thành viên trong gia đình có liên quan đều đồng ý với việc phân chia. Phương thức này được áp dụng phổ biến bởi tính linh hoạt và tránh những tranh chấp không cần thiết. Thỏa thuận phân chia tài sản là giải pháp hiệu quả giúp gia đình duy trì sự hòa thuận, đồng thời đảm bảo quyền lợi của các thành viên.
Việc chia tài sản theo thỏa thuận sẽ được thực hiện khi các thành viên có sự đồng thuận và thống nhất về các yếu tố quan trọng như:
- Đồng thuận về giá trị và tỷ lệ sở hữu tài sản: Các thành viên trong hộ gia đình cần xác định rõ giá trị của tài sản chung và tỷ lệ sở hữu của từng người. Tài sản chung có thể bao gồm bất động sản (nhà cửa, đất đai), tiền gửi ngân hàng, hoặc tài sản khác mà các thành viên cùng sở hữu.
- Thống nhất về cách thức phân chia: Thỏa thuận phân chia có thể dưới hình thức phân chia hiện vật (chia phần tài sản theo giá trị thực tế) hoặc phân chia bằng tiền (tính toán giá trị tài sản và chia tiền cho các thành viên). Để đảm bảo sự rõ ràng và tránh tranh chấp về sau, các thành viên nên lập văn bản thỏa thuận phân chia, có sự chứng thực của công chứng viên nếu cần.
- Đảm bảo quyền lợi của các thành viên thuộc diện thừa kế bắt buộc: Trong một số trường hợp, pháp luật yêu cầu phải đảm bảo quyền lợi cho những người thừa kế bắt buộc, chẳng hạn như con chưa thành niên, cha mẹ già yếu, hoặc người không có khả năng lao động. Thỏa thuận phân chia cần tuân theo các nguyên tắc này để đảm bảo tính pháp lý và công bằng.
- Thỏa thuận hợp pháp và tự nguyện: Việc thỏa thuận chia tài sản phải được thực hiện dựa trên tinh thần tự nguyện của tất cả các bên liên quan, không có sự ép buộc hay lừa dối. Điều này nhằm bảo đảm thỏa thuận có giá trị pháp lý, tránh rủi ro về việc bị yêu cầu hủy bỏ sau này.
Việc chia tài sản chung theo thỏa thuận giữa các thành viên hộ gia đình giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên, hạn chế các tranh chấp pháp lý và tạo điều kiện cho quá trình phân chia diễn ra thuận lợi và nhanh chóng.
2) Ví dụ minh họa
Giả sử ông X và bà Y cùng ba người con là A, B và C sở hữu chung một mảnh đất. Khi ông X qua đời, các thành viên còn lại trong gia đình muốn chia tài sản này nhưng không muốn ra tòa. Bà Y cùng ba người con đã thống nhất giá trị của mảnh đất là 2 tỷ đồng và quyết định chia đều cho tất cả các thành viên.
Trong thỏa thuận, bà Y nhận phần tài sản trị giá 500 triệu đồng, còn lại A, B, và C mỗi người nhận 500 triệu đồng. Các bên thống nhất với phương án chia tiền thay vì chia mảnh đất. Sau khi ký văn bản thỏa thuận và thực hiện các thủ tục cần thiết, các thành viên đã hoàn tất quá trình phân chia tài sản chung một cách hợp pháp và không cần đến sự can thiệp của tòa án.
3) Những vướng mắc thực tế
Việc chia tài sản chung theo thỏa thuận giữa các thành viên trong gia đình có thể gặp một số vướng mắc sau đây:
- Khó khăn trong việc xác định giá trị tài sản: Đối với những tài sản có giá trị lớn như nhà đất hoặc xe cộ, việc xác định giá trị tài sản có thể gây tranh cãi. Các thành viên cần phải tìm đến các đơn vị định giá chuyên nghiệp để bảo đảm tính công bằng, điều này có thể tốn kém chi phí và kéo dài thời gian.
- Mâu thuẫn về cách thức phân chia: Một số thành viên có thể muốn chia hiện vật (giữ lại tài sản), trong khi các thành viên khác muốn bán tài sản để chia tiền. Khi các quan điểm trái ngược, quá trình thỏa thuận có thể gặp khó khăn và dễ dẫn đến tranh chấp nếu không đạt được sự đồng thuận.
- Đảm bảo quyền lợi của người thừa kế bắt buộc: Một số người thừa kế bắt buộc có quyền nhận phần tài sản thừa kế, dù không tham gia vào thỏa thuận chia tài sản. Nếu các thành viên khác không chú ý đến quyền lợi của họ, có thể dẫn đến việc thỏa thuận bị khiếu nại hoặc bị tòa án hủy bỏ sau này.
- Thực hiện các thủ tục pháp lý phức tạp: Các thủ tục pháp lý để hoàn tất việc chia tài sản chung theo thỏa thuận có thể bao gồm công chứng, đăng ký biến động tài sản, nộp thuế và phí liên quan. Những thủ tục này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về giấy tờ và chi phí để đảm bảo quyền lợi hợp pháp.
4) Những lưu ý cần thiết
- Xác định rõ quyền sở hữu và giá trị tài sản: Trước khi tiến hành chia tài sản, các thành viên cần thỏa thuận rõ ràng về quyền sở hữu của từng người và định giá tài sản một cách hợp lý. Việc này giúp tránh các tranh chấp về sau và đảm bảo tính công bằng trong phân chia.
- Thực hiện đầy đủ các thủ tục pháp lý: Để bảo đảm tính pháp lý của thỏa thuận, các bên nên thực hiện đầy đủ các thủ tục pháp lý như công chứng văn bản thỏa thuận, đăng ký biến động tài sản, và đóng các khoản thuế phí liên quan.
- Đảm bảo sự tham gia tự nguyện của tất cả các thành viên: Thỏa thuận chỉ có giá trị pháp lý khi các thành viên tham gia tự nguyện, không bị ép buộc hay lừa dối. Nếu có bất kỳ thành viên nào không đồng ý hoặc bị ép buộc, thỏa thuận có thể bị vô hiệu hóa.
- Lưu ý đến quyền lợi của người thừa kế bắt buộc: Nếu có người thuộc diện thừa kế bắt buộc, các thành viên cần đảm bảo quyền lợi của họ trong thỏa thuận. Điều này không chỉ bảo vệ quyền lợi hợp pháp mà còn giúp thỏa thuận được công nhận và không gặp phải rủi ro pháp lý.
5) Căn cứ pháp lý
Các căn cứ pháp lý liên quan đến việc chia tài sản chung của hộ gia đình theo thỏa thuận bao gồm:
- Bộ luật Dân sự 2015 (từ Điều 213 đến Điều 218), quy định về quyền sở hữu tài sản chung của hộ gia đình và các quyền thừa kế theo pháp luật.
- Luật Đất đai 2013 và các nghị định, thông tư hướng dẫn về quyền sử dụng đất và các quy định liên quan đến phân chia tài sản thừa kế.
- Nghị định số 29/2020/NĐ-CP quy định về thủ tục công chứng, chứng thực văn bản phân chia tài sản và các thủ tục pháp lý liên quan khi không có sự đồng thuận về cách phân chia.
Để biết thêm thông tin chi tiết về các quy định pháp lý và thủ tục phân chia tài sản chung theo thỏa thuận, bạn có thể tham khảo Luật PVL Group – Chuyên mục Thừa Kế hoặc Báo Pháp Luật Việt Nam – Mục Bạn Đọc.
Kết luận: Việc chia tài sản chung của hộ gia đình theo thỏa thuận là phương án linh hoạt và hiệu quả, giúp giảm bớt tranh chấp và đảm bảo quyền lợi cho các thành viên. Luật PVL Group khuyến nghị các thành viên hộ gia đình nên có sự chuẩn bị đầy đủ giấy tờ, tuân thủ quy định pháp luật, và tìm kiếm sự tư vấn từ luật sư nếu cần thiết để bảo đảm quá trình phân chia diễn ra công bằng và hợp pháp.
