Khi nào người thừa kế theo pháp luật được quyền hưởng tài sản? Bài viết giải thích chi tiết, cung cấp ví dụ, phân tích vướng mắc thực tế và nêu rõ căn cứ pháp lý liên quan.
1. Khi nào người thừa kế theo pháp luật được quyền hưởng tài sản?
Người thừa kế theo pháp luật được quyền hưởng tài sản trong các trường hợp nào?
Người thừa kế theo pháp luật được quyền hưởng tài sản dựa trên quy định của Bộ luật Dân sự 2015 khi người để lại di sản không có di chúc hợp pháp hoặc di sản không được định đoạt hết trong di chúc. Các trường hợp cụ thể bao gồm:
- Người để lại di sản không có di chúc:
- Khi một cá nhân qua đời mà không để lại di chúc, toàn bộ tài sản của họ sẽ được phân chia theo quy định pháp luật. Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự, tài sản sẽ được chia theo hàng thừa kế ưu tiên.
- Di chúc không hợp pháp hoặc vô hiệu:
- Nếu di chúc không tuân thủ các quy định về nội dung hoặc hình thức (như không có người làm chứng, không ký tên, hoặc được lập bởi người không đủ năng lực hành vi dân sự), di chúc đó sẽ bị coi là vô hiệu và tài sản sẽ được chia theo pháp luật.
- Tài sản không được định đoạt trong di chúc:
- Trong trường hợp di chúc chỉ định một phần tài sản mà không đề cập đến phần còn lại, phần tài sản chưa được định đoạt sẽ được chia theo pháp luật.
- Người thừa kế bắt buộc:
- Theo quy định tại Điều 644 Bộ luật Dân sự, những người thừa kế bắt buộc như con chưa thành niên, cha mẹ già yếu không có khả năng lao động vẫn được hưởng quyền thừa kế bất kể nội dung di chúc.
- Người thừa kế được chỉ định đã chết hoặc từ chối nhận di sản:
- Khi người thừa kế được chỉ định trong di chúc qua đời trước hoặc từ chối nhận di sản, phần tài sản đó sẽ được chia cho những người thuộc hàng thừa kế tiếp theo theo pháp luật.
- Tranh chấp liên quan đến di chúc hoặc tài sản:
- Trong một số trường hợp có tranh chấp về tính hợp pháp của di chúc hoặc quyền sở hữu tài sản, việc phân chia tài sản có thể được tòa án quyết định theo pháp luật.
Quyền hưởng tài sản của người thừa kế theo pháp luật không chỉ đảm bảo sự công bằng trong phân chia tài sản mà còn giúp bảo vệ quyền lợi của những người có liên quan đến di sản.
2. Ví Dụ Minh Họa
Ví dụ thực tế:
Ông A qua đời mà không để lại di chúc. Ông có tài sản bao gồm một mảnh đất trị giá 3 tỷ đồng và một khoản tiền tiết kiệm 700 triệu đồng. Ông A có hai con là B và C, cùng với mẹ ruột là bà D.
Theo quy định của pháp luật, B, C, và bà D đều thuộc hàng thừa kế thứ nhất. Do đó, di sản của ông A sẽ được chia đều cho ba người. Mỗi người sẽ nhận được phần tài sản tương ứng là 1,233 tỷ đồng. Trong trường hợp này, quyền hưởng tài sản của người thừa kế theo pháp luật được xác định rõ ràng dựa trên quy định hiện hành.
3. Những Vướng Mắc Thực Tế
Thực tế phát sinh nhiều vấn đề liên quan đến quyền hưởng tài sản của người thừa kế theo pháp luật, bao gồm:
- Xác định người thừa kế hợp pháp:
- Một số trường hợp phức tạp trong việc xác minh mối quan hệ giữa người thừa kế và người để lại di sản, đặc biệt là với con ngoài giá thú, con nuôi không hợp pháp hoặc trường hợp không có giấy tờ chứng minh.
- Tranh chấp giữa các hàng thừa kế:
- Khi người thừa kế không thống nhất được việc phân chia tài sản, mâu thuẫn gia đình thường phát sinh và kéo dài.
- Xác định giá trị tài sản thừa kế:
- Các tài sản có giá trị lớn như đất đai hoặc nhà ở thường dễ gây tranh chấp về giá trị thực tế. Việc định giá tài sản không chính xác cũng gây khó khăn trong việc chia thừa kế.
- Tài sản có nghĩa vụ tài chính:
- Tài sản thừa kế bị thế chấp hoặc đang thực hiện các nghĩa vụ tài chính (như nợ ngân hàng) có thể gây khó khăn trong việc thực hiện quyền thừa kế.
- Không lập hồ sơ pháp lý đầy đủ:
- Việc thiếu các giấy tờ như giấy chứng tử, giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế hoặc giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản khiến quá trình phân chia bị trì hoãn hoặc gây tranh cãi.
4. Những Lưu Ý Cần Thiết
- Hiểu rõ quyền thừa kế:
- Người thừa kế cần nắm rõ các quy định pháp luật liên quan để đảm bảo quyền lợi của mình. Điều này bao gồm việc hiểu rõ hàng thừa kế và nguyên tắc phân chia tài sản.
- Lập hồ sơ thừa kế đầy đủ:
- Hồ sơ cần bao gồm giấy chứng tử của người để lại di sản, giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế, và các giấy tờ liên quan đến tài sản như sổ đỏ, hợp đồng mua bán, hoặc giấy tờ ngân hàng.
- Thống nhất giữa các bên thừa kế:
- Trước khi yêu cầu tòa án phân chia tài sản, các bên thừa kế nên cố gắng thống nhất với nhau để giảm thiểu chi phí và thời gian giải quyết tranh chấp.
- Tìm kiếm sự hỗ trợ pháp lý:
- Trong trường hợp phức tạp, nên tìm đến luật sư hoặc các tổ chức tư vấn pháp luật để được hỗ trợ về thủ tục và bảo vệ quyền lợi hợp pháp.
- Lập di chúc hợp pháp:
- Để tránh tranh chấp về sau, người để lại di sản nên lập di chúc rõ ràng, hợp pháp và cụ thể về cách phân chia tài sản.
5. Căn Cứ Pháp Lý
- Bộ luật Dân sự năm 2015: Các điều 609, 613, 644, 650 và 651 quy định về quyền thừa kế và cách phân chia tài sản thừa kế.
- Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014: Quy định về tài sản chung và tài sản riêng của vợ chồng, có thể áp dụng trong việc chia thừa kế.
- Nghị định 23/2015/NĐ-CP: Quy định về chứng thực, công chứng di sản thừa kế.
Liên kết nội bộ: Để tìm hiểu thêm về các vấn đề thừa kế, mời bạn tham khảo chuyên mục Thừa kế tại Luật PVL Group.
Liên kết ngoại: Thông tin pháp luật hữu ích cũng có thể được tìm thấy tại Báo Pháp Luật Online.
Kết luận: Việc xác định quyền hưởng tài sản của người thừa kế theo pháp luật là một quá trình đòi hỏi sự minh bạch và tuân thủ quy định. Nắm vững các quy định pháp luật và chuẩn bị đầy đủ hồ sơ sẽ giúp người thừa kế đảm bảo quyền lợi của mình. Nếu bạn cần thêm sự hỗ trợ pháp lý, hãy liên hệ với Luật PVL Group để được tư vấn chi tiết!
