Khi nào người thừa kế có quyền yêu cầu tòa án phân chia di sản? Tìm hiểu chi tiết quy định pháp luật, ví dụ minh họa, các vướng mắc thực tế và lưu ý quan trọng qua bài viết sau.
1. Khi nào người thừa kế có quyền yêu cầu tòa án phân chia di sản?
Người thừa kế có quyền yêu cầu tòa án phân chia di sản trong các trường hợp sau:
- Không đạt được sự thỏa thuận chung: Khi các đồng thừa kế không thể thống nhất về cách phân chia di sản, ví dụ như việc định giá tài sản, chia theo phần, hoặc tranh chấp về quyền thừa kế, tòa án sẽ là cơ quan giải quyết.
- Xuất hiện tranh chấp về quyền thừa kế: Một hoặc nhiều bên cho rằng họ có quyền được hưởng phần di sản lớn hơn hoặc có quyền hưởng trong khi bị người khác phủ nhận. Đây thường là các tranh chấp liên quan đến thứ tự ưu tiên hoặc tính hợp pháp của di chúc.
- Tài sản cần xử lý để tránh hao hụt hoặc giảm giá trị: Khi di sản có nguy cơ mất giá trị hoặc không thể duy trì nếu không được giải quyết sớm, người thừa kế có thể yêu cầu tòa án phân chia.
- Một số tài sản thuộc sở hữu chung phức tạp: Di sản thừa kế đôi khi bao gồm tài sản thuộc sở hữu chung với người khác, chẳng hạn đất đai, nhà cửa hoặc công ty. Trong trường hợp này, việc phân chia cần có sự phán quyết của tòa án.
Điều kiện cụ thể để yêu cầu tòa án phân chia di sản bao gồm:
- Người yêu cầu phải có quyền thừa kế: Người yêu cầu phải chứng minh được họ thuộc diện thừa kế theo pháp luật hoặc theo di chúc.
- Di sản được xác định rõ ràng: Tài sản thừa kế phải được liệt kê cụ thể, có chứng cứ pháp lý xác minh quyền sở hữu của người để lại di sản.
- Trong thời hiệu yêu cầu: Theo Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu yêu cầu phân chia di sản là 30 năm đối với bất động sản và 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế.
Câu hỏi “Khi nào người thừa kế có quyền yêu cầu tòa án phân chia di sản?” được pháp luật quy định rõ ràng để bảo vệ quyền lợi các bên liên quan và đảm bảo tính công bằng trong thừa kế.
2. Ví dụ minh họa
Tình huống thực tế:
Ông A qua đời, để lại tài sản gồm một căn nhà và một khoản tiền gửi ngân hàng. Ông A không để lại di chúc. Gia đình ông A có ba người con là B, C, và D. Ban đầu, cả ba đồng ý phân chia tài sản theo phần bằng nhau. Tuy nhiên, sau đó, người con B cho rằng căn nhà có giá trị lớn hơn so với phần tiền gửi và muốn giữ toàn bộ căn nhà, đồng thời yêu cầu C và D nhận tiền.
C và D không đồng ý và yêu cầu bán căn nhà để chia đều. Tranh chấp này dẫn đến việc C và D nộp đơn yêu cầu tòa án phân chia di sản. Tòa án xác định căn nhà phải được định giá và bán đấu giá công khai. Sau khi bán, số tiền thu được sẽ chia đều cho ba người con theo quy định của pháp luật.
3. Những vướng mắc thực tế
Thực tế, việc phân chia di sản thừa kế thường gặp các khó khăn như sau:
- Tranh chấp về quyền thừa kế: Có trường hợp các thành viên gia đình không công nhận một cá nhân nào đó là người thừa kế, dẫn đến tranh chấp kéo dài.
- Xác định di sản thừa kế: Không phải mọi tài sản đều dễ dàng xác định, nhất là trong trường hợp tài sản chung giữa người để lại di sản và người khác.
- Thời hiệu yêu cầu: Một số trường hợp người thừa kế không nắm rõ thời hiệu yêu cầu phân chia dẫn đến mất quyền yêu cầu.
- Tài sản khó phân chia: Một số tài sản như bất động sản hoặc cổ phần trong công ty không thể chia đều, gây khó khăn trong việc định giá và xử lý.
- Thừa kế theo di chúc không rõ ràng: Di chúc viết tay, di chúc miệng hoặc di chúc không được công chứng có thể dẫn đến tranh cãi về tính pháp lý.
4. Những lưu ý cần thiết
Người thừa kế cần chú ý các vấn đề sau để đảm bảo quyền lợi:
- Xác minh di sản và quyền thừa kế: Thu thập đầy đủ giấy tờ chứng minh quyền sở hữu và di sản thừa kế như sổ đỏ, hợp đồng mua bán, giấy tờ gửi ngân hàng, v.v.
- Tuân thủ thời hiệu: Nộp đơn yêu cầu phân chia di sản trong thời hiệu quy định để tránh mất quyền yêu cầu.
- Làm rõ giá trị di sản: Nếu cần, thuê đơn vị định giá độc lập để xác định giá trị tài sản chính xác.
- Thỏa thuận trước khi yêu cầu tòa án: Cố gắng thương lượng và đạt được sự đồng thuận giữa các bên trước khi khởi kiện để tiết kiệm thời gian và chi phí.
- Tìm hiểu quy định pháp luật: Hiểu rõ các quy định về quyền thừa kế theo di chúc và pháp luật để tránh tranh chấp.
5. Căn cứ pháp lý
Các văn bản pháp lý liên quan:
- Bộ luật Dân sự 2015: Điều 623 về thời hiệu thừa kế, Điều 649-661 về quyền và nghĩa vụ của người thừa kế.
- Luật Công chứng 2014: Các quy định về công chứng di chúc.
- Luật Đất đai 2013: Quy định liên quan đến thừa kế bất động sản.
- Nghị định 43/2014/NĐ-CP: Hướng dẫn cụ thể về xử lý quyền thừa kế đất đai.
Tham khảo thêm: Chuyên mục Thừa kế tại Luật PVL Group
Nguồn bên ngoài: Báo Pháp luật – Bạn đọc
Kết luận: Khi nào người thừa kế có quyền yêu cầu tòa án phân chia di sản là vấn đề pháp lý phức tạp, nhưng nếu nắm rõ các quy định và thực hiện đúng thủ tục, người thừa kế có thể đảm bảo quyền lợi của mình. Mọi thắc mắc hoặc cần hỗ trợ pháp lý, vui lòng liên hệ Luật PVL Group để được tư vấn chi tiết và chuyên nghiệp.
