Khi nào người chưa thành niên có thể thừa kế tài sản từ cha mẹ? Tìm hiểu các quy định pháp luật liên quan và những lưu ý quan trọng để đảm bảo quyền lợi của người chưa thành niên.
Khi nào người chưa thành niên có thể thừa kế tài sản từ cha mẹ?
Người chưa thành niên thừa kế tài sản từ cha mẹ là vấn đề pháp lý nhận được nhiều sự quan tâm vì liên quan đến quyền lợi của trẻ em, nhất là khi cha mẹ qua đời hoặc có sự phân chia tài sản thừa kế trong gia đình. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, người chưa thành niên vẫn có quyền được hưởng thừa kế từ cha mẹ dù chưa đủ 18 tuổi. Tuy nhiên, việc thực hiện quyền này cần có sự giám hộ và quản lý của người đại diện hợp pháp để đảm bảo quyền lợi cho người thừa kế chưa thành niên, vì các em không thể tự mình quản lý tài sản.
1. Quy định chi tiết về việc người chưa thành niên thừa kế tài sản từ cha mẹ
Theo Bộ luật Dân sự 2015, người chưa thành niên, tức là người dưới 18 tuổi, hoàn toàn có quyền thừa kế tài sản từ cha mẹ, dù là theo di chúc hay theo pháp luật. Trong trường hợp thừa kế theo di chúc, người chưa thành niên có thể được chỉ định làm người thừa kế nếu di chúc có nêu rõ phần tài sản dành cho họ. Trong trường hợp cha mẹ qua đời mà không để lại di chúc, người chưa thành niên sẽ thừa kế theo hàng thừa kế pháp luật, đứng ở hàng thứ nhất cùng với các con khác, cha mẹ của người để lại di sản, và vợ/chồng còn sống của người đã mất.
Quyền lợi của người thừa kế chưa thành niên: Người chưa thành niên có quyền nhận phần tài sản thừa kế và được đảm bảo lợi ích tốt nhất khi sử dụng tài sản đó. Tuy nhiên, họ không thể tự mình quản lý và sử dụng tài sản thừa kế mà sẽ phải thông qua người giám hộ hợp pháp. Người giám hộ, theo quy định, có trách nhiệm bảo vệ quyền lợi cho người thừa kế chưa thành niên, quản lý tài sản sao cho không làm giảm giá trị và không gây tổn hại đến lợi ích của người được thừa kế.
Người giám hộ của người chưa thành niên: Người giám hộ của người chưa thành niên trong trường hợp thừa kế tài sản thường là người thân trong gia đình có đủ năng lực hành vi dân sự. Họ sẽ đại diện cho người chưa thành niên trong mọi thủ tục pháp lý liên quan đến tài sản thừa kế, đồng thời chịu trách nhiệm về việc sử dụng và quản lý tài sản thừa kế đó.
Điều kiện quản lý tài sản của người giám hộ:
- Người giám hộ chỉ có quyền quản lý, bảo quản và sử dụng tài sản thừa kế cho mục đích vì lợi ích của người chưa thành niên.
- Người giám hộ phải đảm bảo tài sản không bị thất thoát và phải được sử dụng một cách có lợi nhất cho người thừa kế.
- Mọi hành động liên quan đến tài sản thừa kế, như bán, cho thuê hoặc chuyển nhượng tài sản, đều cần có sự phê duyệt từ cơ quan có thẩm quyền.
2. Ví dụ minh họa về việc người chưa thành niên thừa kế tài sản từ cha mẹ
Giả sử ông A qua đời mà không để lại di chúc, để lại một khối tài sản gồm một ngôi nhà và một số tiền tiết kiệm trong ngân hàng. Ông A có hai người con, trong đó có bé B mới 10 tuổi, chưa đủ tuổi thành niên. Trong trường hợp này, bé B được hưởng một phần di sản của cha theo quy định về thừa kế không di chúc. Tuy nhiên, vì bé B chưa đủ tuổi tự mình quản lý tài sản, nên người giám hộ của bé sẽ thay mặt bé nhận phần thừa kế này. Người giám hộ của bé B (có thể là mẹ của bé hoặc người thân khác được chỉ định) sẽ chịu trách nhiệm quản lý tài sản và chỉ sử dụng vào mục đích phục vụ lợi ích của bé B, như giáo dục, sinh hoạt và các nhu cầu thiết yếu.
3. Những vướng mắc thực tế trong việc thừa kế tài sản của người chưa thành niên
Trên thực tế, việc người chưa thành niên thừa kế tài sản từ cha mẹ có thể gặp nhiều vướng mắc pháp lý và rủi ro, như:
- Tranh chấp quyền giám hộ: Khi có nhiều người trong gia đình muốn làm giám hộ cho người chưa thành niên, có thể xảy ra tranh chấp về quyền giám hộ. Những tranh chấp này không chỉ gây khó khăn cho quá trình phân chia tài sản mà còn ảnh hưởng đến quyền lợi của người thừa kế chưa thành niên.
- Rủi ro về quản lý tài sản: Trong một số trường hợp, người giám hộ có thể lợi dụng quyền quản lý tài sản thừa kế để trục lợi cá nhân, dẫn đến việc tài sản của người chưa thành niên bị thất thoát. Do đó, cần có sự giám sát từ phía cơ quan chức năng và người thân khác trong gia đình.
- Khó khăn trong việc định giá và phân chia tài sản: Khi người chưa thành niên thừa kế tài sản có giá trị lớn, như đất đai, nhà ở, việc định giá và phân chia tài sản có thể phức tạp và dẫn đến tranh chấp với các thừa kế khác. Điều này thường xảy ra khi tài sản không thể chia nhỏ hoặc khi các bên không đồng ý với cách chia tài sản.
4. Những lưu ý cần thiết khi thực hiện quyền thừa kế tài sản của người chưa thành niên
- Xác định rõ người giám hộ hợp pháp: Để tránh tranh chấp về quyền giám hộ, cần xác định rõ ai sẽ là người giám hộ cho người chưa thành niên trong trường hợp thừa kế tài sản. Người giám hộ cần phải có đủ năng lực và trách nhiệm trong việc quản lý tài sản.
- Giám sát và kiểm tra việc sử dụng tài sản thừa kế: Người giám hộ cần tuân thủ các quy định pháp luật trong việc quản lý tài sản và có trách nhiệm báo cáo rõ ràng việc sử dụng tài sản để tránh tình trạng lợi dụng hoặc thất thoát tài sản.
- Đảm bảo quyền lợi cho người chưa thành niên: Người giám hộ phải sử dụng tài sản sao cho lợi ích cao nhất dành cho người thừa kế chưa thành niên, như việc đầu tư vào giáo dục, chăm sóc y tế và sinh hoạt hàng ngày.
- Thực hiện đầy đủ thủ tục pháp lý: Người giám hộ cần tiến hành các thủ tục pháp lý liên quan đến việc đăng ký quyền sở hữu tài sản hoặc các thủ tục khác để đảm bảo tài sản thừa kế được bảo vệ theo đúng quy định pháp luật.
5. Căn cứ pháp lý
- Bộ luật Dân sự 2015, đặc biệt là các quy định về quyền thừa kế và quyền của người giám hộ.
- Nghị định về quản lý tài sản của người chưa thành niên: Quy định chi tiết về quyền và nghĩa vụ của người giám hộ trong việc quản lý tài sản thừa kế của người chưa thành niên.
- Quyết định của tòa án về quyền giám hộ: Trường hợp cần xác định người giám hộ hợp pháp, quyết định của tòa án là căn cứ pháp lý quan trọng để xác minh quyền lợi và trách nhiệm của người giám hộ.
Tham khảo thêm các quy định chi tiết tại Luật PVL Group để tìm hiểu thêm về quyền thừa kế và các quy trình pháp lý khác. Bạn cũng có thể tham khảo thêm các bài viết chuyên sâu trên Báo Pháp Luật để có cái nhìn toàn diện hơn về chủ đề này.
Kết luận: Quyền thừa kế tài sản của người chưa thành niên đòi hỏi sự bảo vệ từ người giám hộ và sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan có thẩm quyền để đảm bảo không có sự lạm dụng hoặc thất thoát tài sản. Để có thêm thông tin và hỗ trợ cụ thể, bạn có thể liên hệ với Luật PVL Group để được tư vấn chi tiết.
