Khi nào hành vi lừa đảo qua mạng bị coi là tội phạm hình sự? Tìm hiểu cách xác định, ví dụ minh họa và những lưu ý quan trọng theo quy định pháp luật.
Khi nào hành vi lừa đảo qua mạng bị coi là tội phạm hình sự?
Trong thời đại công nghệ phát triển, hành vi lừa đảo qua mạng ngày càng trở nên phổ biến và gây thiệt hại nghiêm trọng cho các cá nhân và tổ chức. Lừa đảo qua mạng không chỉ dừng lại ở việc lợi dụng sự thiếu hiểu biết của nạn nhân mà còn sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi để chiếm đoạt tài sản. Khi nào hành vi lừa đảo qua mạng bị coi là tội phạm hình sự? Câu trả lời nằm ở việc xác định yếu tố cấu thành tội phạm, hậu quả gây ra và mức độ thiệt hại cụ thể.
Khi nào hành vi lừa đảo qua mạng bị coi là tội phạm hình sự?
Hành vi lừa đảo qua mạng bị coi là tội phạm hình sự khi thỏa mãn các yếu tố cấu thành sau:
- Hành vi gian dối: Người thực hiện hành vi lừa đảo qua mạng thường sử dụng các thủ đoạn gian dối như giả mạo thông tin, tạo lập các trang web, ứng dụng giả, mạo danh cá nhân hoặc tổ chức, đưa ra thông tin sai lệch nhằm đánh lừa người khác.
- Mục đích chiếm đoạt tài sản: Mục đích của hành vi lừa đảo qua mạng là chiếm đoạt tài sản của nạn nhân. Tài sản ở đây có thể bao gồm tiền bạc, thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, hoặc các loại tài sản có giá trị khác.
- Gây thiệt hại thực tế: Hành vi lừa đảo qua mạng phải gây ra thiệt hại thực tế cho nạn nhân, có thể là thiệt hại về tài sản, uy tín, hoặc các quyền lợi khác. Thiệt hại này cần được chứng minh thông qua các chứng cứ cụ thể.
- Cấu thành tội phạm theo quy định pháp luật: Theo Bộ luật Hình sự, hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng sẽ bị xử lý hình sự nếu giá trị tài sản bị chiếm đoạt từ 2 triệu đồng trở lên, hoặc dưới 2 triệu đồng nhưng thuộc trường hợp đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án nhưng chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
Cách thực hiện để xác định hành vi lừa đảo qua mạng là tội phạm hình sự
Để xác định và chứng minh hành vi lừa đảo qua mạng là tội phạm hình sự, cần thực hiện các bước sau:
- Thu thập chứng cứ: Đây là bước quan trọng để xác định hành vi lừa đảo. Chứng cứ có thể bao gồm:
- Tin nhắn, email, cuộc gọi lừa đảo.
- Ảnh chụp màn hình giao dịch, thông tin tài khoản, lời hứa hẹn gian dối.
- Các bằng chứng số như địa chỉ IP, nhật ký truy cập, các giao dịch ngân hàng liên quan.
- Xác định hành vi gian dối và động cơ chiếm đoạt tài sản: Xác định rõ hành vi sử dụng thủ đoạn gian dối và mục đích chiếm đoạt tài sản. Đây là yếu tố cấu thành quan trọng để định tội.
- Xác định giá trị tài sản bị chiếm đoạt: Xác định giá trị tài sản bị chiếm đoạt thông qua các bằng chứng giao dịch, hợp đồng hoặc các chứng từ liên quan. Giá trị tài sản là căn cứ quan trọng để xác định mức độ phạm tội.
- Giám định kỹ thuật số: Trong các vụ án lừa đảo qua mạng, giám định kỹ thuật số là cần thiết để xác định nguồn gốc của các dữ liệu điện tử, hành vi xâm nhập, và mối quan hệ giữa đối tượng phạm tội với hành vi gian dối.
- Lấy lời khai từ nạn nhân và nhân chứng: Lời khai từ nạn nhân và nhân chứng giúp củng cố hồ sơ vụ án, xác định rõ cách thức và thủ đoạn lừa đảo. Lời khai cần được thu thập một cách khách quan và đúng quy trình tố tụng.
- Khởi tố vụ án và truy tố trước tòa án: Sau khi thu thập đủ chứng cứ, cơ quan điều tra sẽ khởi tố vụ án và chuyển hồ sơ sang Viện Kiểm sát để truy tố đối tượng phạm tội trước tòa án.
Ví dụ minh họa về hành vi lừa đảo qua mạng bị coi là tội phạm hình sự
Anh Hùng, một người dân, nhận được tin nhắn từ một tài khoản Facebook giả mạo một người bạn cũ, đề nghị mượn tiền để xử lý công việc gấp. Do tin tưởng, anh Hùng đã chuyển khoản 50 triệu đồng vào tài khoản ngân hàng do đối tượng cung cấp. Sau đó, anh phát hiện ra người bạn của mình không hề nhờ vả và tài khoản Facebook đó là giả.
Anh Hùng đã trình báo sự việc lên cơ quan công an. Qua quá trình điều tra, cơ quan chức năng phát hiện đối tượng đã giả mạo danh tính và sử dụng nhiều tài khoản Facebook để lừa đảo hàng loạt nạn nhân. Các bằng chứng như tin nhắn, thông tin tài khoản ngân hàng và các giao dịch được thu thập, chứng minh rõ ràng hành vi gian dối và mục đích chiếm đoạt tài sản.
Kết quả điều tra cho thấy tổng số tiền mà đối tượng đã chiếm đoạt từ nhiều nạn nhân lên đến hàng trăm triệu đồng. Đối tượng bị khởi tố và truy tố với tội danh “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015.
Những lưu ý cần thiết khi xác định hành vi lừa đảo qua mạng là tội phạm hình sự
- Thu thập chứng cứ càng sớm càng tốt: Để tránh mất mát hoặc bị xóa bỏ chứng cứ, nạn nhân cần thu thập và lưu giữ ngay các bằng chứng về hành vi lừa đảo.
- Bảo mật thông tin cá nhân: Tránh chia sẻ thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, mã OTP… qua các nền tảng mạng xã hội, email hoặc tin nhắn. Hãy xác minh kỹ lưỡng trước khi thực hiện giao dịch tài chính.
- Kiểm tra tính xác thực của thông tin: Trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch nào qua mạng, cần kiểm tra kỹ tính xác thực của thông tin, đặc biệt khi có yêu cầu chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin nhạy cảm.
- Liên hệ cơ quan chức năng khi có dấu hiệu lừa đảo: Khi nghi ngờ mình bị lừa đảo qua mạng, hãy liên hệ ngay với cơ quan công an để được hỗ trợ và hướng dẫn xử lý kịp thời.
- Chú ý đến các thủ đoạn lừa đảo mới: Tội phạm mạng ngày càng tinh vi và thay đổi thủ đoạn liên tục. Nên cập nhật kiến thức và kỹ năng phòng tránh lừa đảo qua mạng thường xuyên.
Kết luận
Lừa đảo qua mạng là hành vi vi phạm nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn cho xã hội. Để xác định khi nào hành vi lừa đảo qua mạng bị coi là tội phạm hình sự, cần chứng minh rõ yếu tố gian dối, mục đích chiếm đoạt tài sản và hậu quả gây ra. Việc xử lý đúng đắn các vụ lừa đảo qua mạng không chỉ bảo vệ quyền lợi của nạn nhân mà còn góp phần răn đe, ngăn chặn các hành vi vi phạm tương tự.
Căn cứ pháp lý
Hành vi lừa đảo qua mạng bị xử lý theo quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Ngoài ra, các quy định tại Nghị định 15/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực công nghệ thông tin cũng là căn cứ pháp lý quan trọng để xử lý hành vi vi phạm.
Việc phòng ngừa và xử lý các hành vi lừa đảo qua mạng đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và sự cảnh giác của mọi người dân. Luật PVL Group luôn đồng hành cùng bạn trong việc tư vấn pháp lý, bảo vệ quyền lợi hợp pháp trước các hành vi vi phạm.
