Khi nào cần thực hiện đánh giá lại tác động môi trường trong quá trình thi công xây dựng? Tìm hiểu các trường hợp cần thiết, ví dụ minh họa, vướng mắc, lưu ý và căn cứ pháp lý.
1. Khi nào cần thực hiện đánh giá lại tác động môi trường trong quá trình thi công xây dựng?
Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) là một quy trình quan trọng được thực hiện trước khi bắt đầu một dự án xây dựng để xác định, phân tích và đưa ra biện pháp giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường. Tuy nhiên, trong quá trình thi công, có nhiều tình huống bất ngờ hoặc thay đổi có thể xảy ra, khiến việc đánh giá lại tác động môi trường trở nên cần thiết.
Các trường hợp cụ thể cần thực hiện đánh giá lại tác động môi trường trong quá trình thi công xây dựng:
- Khi có sự thay đổi về quy mô, công nghệ, hoặc biện pháp thi công: Nếu dự án thay đổi quy mô lớn hơn hoặc nhỏ hơn so với kế hoạch ban đầu, sử dụng công nghệ mới hoặc thay đổi cách thức thi công, việc đánh giá lại tác động môi trường là bắt buộc để đảm bảo các biện pháp giảm thiểu vẫn hiệu quả.
- Khi phát sinh các yếu tố môi trường mới hoặc không lường trước được: Trong quá trình thi công, có thể xuất hiện các yếu tố môi trường mà ĐTM ban đầu chưa đề cập, như việc phát hiện các nguồn ô nhiễm mới, sự thay đổi dòng chảy của nước, hay nguy cơ sạt lở đất. Những thay đổi này đòi hỏi một ĐTM mới để xác định biện pháp khắc phục phù hợp.
- Khi có yêu cầu từ cơ quan quản lý nhà nước: Các cơ quan quản lý về môi trường như Sở Tài nguyên và Môi trường có thể yêu cầu đánh giá lại tác động môi trường nếu nhận thấy sự không phù hợp hoặc khi có khiếu nại từ cộng đồng về các tác động tiêu cực của dự án.
- Khi có các sự cố môi trường nghiêm trọng xảy ra: Các sự cố như rò rỉ hóa chất, bụi phát tán rộng, hay ô nhiễm nguồn nước ngầm có thể yêu cầu phải thực hiện lại ĐTM để xác định nguyên nhân và các biện pháp khắc phục.
- Khi dự án kéo dài hơn so với kế hoạch ban đầu: Các dự án kéo dài có thể phát sinh nhiều vấn đề mới về môi trường không được lường trước trong ĐTM ban đầu. Vì vậy, đánh giá lại giúp đảm bảo dự án tiếp tục tuân thủ các quy định bảo vệ môi trường.
2. Ví dụ minh họa
Một dự án xây dựng nhà máy sản xuất tại khu công nghiệp phía Bắc gặp phải vấn đề cần đánh giá lại tác động môi trường. Ban đầu, dự án đã thực hiện ĐTM với các biện pháp bảo vệ môi trường đầy đủ, tuy nhiên, trong quá trình thi công, nhà máy đã quyết định thay đổi công nghệ xử lý nước thải từ công nghệ lọc truyền thống sang công nghệ màng lọc mới.
Mặc dù công nghệ mới được cho là hiệu quả hơn, nhưng không có trong ĐTM ban đầu, dẫn đến việc phải đánh giá lại tác động môi trường. Trong quá trình đánh giá lại, các chuyên gia nhận thấy rằng công nghệ mới tạo ra nhiều bùn thải hơn, cần các biện pháp quản lý bổ sung để tránh ô nhiễm đất và nguồn nước.
Đánh giá lại ĐTM đã giúp chủ đầu tư phát hiện và áp dụng các biện pháp xử lý bùn thải phù hợp, đảm bảo dự án tiếp tục tuân thủ quy định pháp luật và bảo vệ môi trường xung quanh.
3. Những vướng mắc thực tế
Việc đánh giá lại tác động môi trường không phải lúc nào cũng diễn ra suôn sẻ và thường gặp phải nhiều vướng mắc, bao gồm:
- Thiếu ngân sách và thời gian: Đánh giá lại tác động môi trường đòi hỏi nguồn lực tài chính và thời gian không nhỏ. Nhiều chủ đầu tư e ngại việc này sẽ làm gia tăng chi phí và kéo dài tiến độ thi công, nên thường chậm trễ hoặc né tránh việc thực hiện.
- Khó khăn trong việc thu thập dữ liệu mới: Các dữ liệu môi trường ban đầu có thể không còn phù hợp do thay đổi khí hậu, điều kiện địa chất, hay sự xuất hiện của các yếu tố môi trường mới. Việc thu thập dữ liệu mới để phục vụ cho đánh giá lại đôi khi gặp khó khăn do thời tiết, địa hình, hoặc thiếu các phương tiện kỹ thuật phù hợp.
- Thiếu sự phối hợp giữa các bên liên quan: Đánh giá lại ĐTM cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chủ đầu tư, đơn vị tư vấn, các cơ quan quản lý và cộng đồng. Tuy nhiên, sự thiếu thống nhất hoặc chậm trễ trong việc cung cấp thông tin, báo cáo từ các bên có thể làm quá trình đánh giá lại gặp khó khăn.
- Phản ứng chậm trễ từ cơ quan chức năng: Đôi khi các cơ quan quản lý cũng gặp khó khăn trong việc xử lý các yêu cầu đánh giá lại, do thiếu nguồn nhân lực hoặc các quy định chưa rõ ràng, dẫn đến việc chậm phê duyệt và kéo dài thời gian thực hiện.
4. Những lưu ý quan trọng
Để đảm bảo việc đánh giá lại tác động môi trường được thực hiện hiệu quả và đúng quy định, các chủ đầu tư và các bên liên quan cần lưu ý:
- Chủ động thực hiện đánh giá lại khi có thay đổi lớn trong dự án: Không nên chờ đến khi có yêu cầu từ cơ quan chức năng mới thực hiện, mà cần chủ động đánh giá lại khi có bất kỳ sự thay đổi nào về quy mô, công nghệ, hay khi phát sinh các yếu tố môi trường mới.
- Thu thập và cập nhật dữ liệu môi trường đầy đủ: Việc thu thập dữ liệu mới cần được thực hiện kỹ lưỡng, bao gồm các thông số về không khí, nước, đất, tiếng ồn, và các yếu tố khác liên quan đến môi trường. Dữ liệu này cần được so sánh với ĐTM ban đầu để đưa ra nhận định chính xác.
- Tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan: Chủ đầu tư cần làm việc chặt chẽ với các đơn vị tư vấn, cơ quan quản lý, và cộng đồng để đảm bảo quá trình đánh giá lại được thực hiện đúng quy trình và hiệu quả.
- Thực hiện đánh giá lại sớm để tránh các sự cố môi trường nghiêm trọng: Việc đánh giá lại kịp thời giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn, tránh các sự cố môi trường nghiêm trọng có thể gây thiệt hại lớn về kinh tế và ảnh hưởng đến uy tín của dự án.
- Tuân thủ các quy định pháp luật và hướng dẫn từ cơ quan chức năng: Đảm bảo các bước đánh giá lại được thực hiện đúng quy định pháp luật và theo hướng dẫn từ cơ quan chức năng để tránh bị xử phạt hoặc đình chỉ thi công.
5. Căn cứ pháp lý
Việc đánh giá lại tác động môi trường trong quá trình thi công xây dựng được quy định trong các văn bản pháp luật sau:
- Luật Bảo vệ môi trường 2020: Quy định về trách nhiệm thực hiện ĐTM đối với các dự án xây dựng và các trường hợp cần thực hiện lại ĐTM khi có thay đổi đáng kể về quy mô, công nghệ, hoặc khi phát sinh các vấn đề môi trường mới.
- Nghị định 40/2019/NĐ-CP: Quy định chi tiết việc thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường, bao gồm các hướng dẫn về quy trình đánh giá lại tác động môi trường khi có thay đổi trong dự án.
- Thông tư 25/2019/TT-BTNMT: Hướng dẫn về lập, thẩm định, phê duyệt ĐTM và các trường hợp phải thực hiện lại ĐTM khi có thay đổi lớn trong quá trình triển khai dự án.
Để tìm hiểu thêm về quy định pháp luật liên quan đến xây dựng và bảo vệ môi trường, bạn có thể tham khảo tại Luật xây dựng của Luật PVL Group hoặc đọc thêm tại báo Pháp luật Việt Nam.
