Khi nào cần thực hiện các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường từ chất thải rắn xây dựng? Tìm hiểu chi tiết các trường hợp cần thiết, ví dụ minh họa, vướng mắc, lưu ý và căn cứ pháp lý.
1. Khi nào cần thực hiện các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường từ chất thải rắn xây dựng?
Chất thải rắn xây dựng phát sinh từ các hoạt động xây dựng, phá dỡ, sửa chữa công trình, bao gồm bê tông, gạch, gỗ, kim loại, thạch cao, và các vật liệu xây dựng khác. Những chất thải này nếu không được quản lý và xử lý đúng cách sẽ gây ra các vấn đề nghiêm trọng về ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và hệ sinh thái.
Các trường hợp cần thực hiện các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường từ chất thải rắn xây dựng bao gồm:
- Khi bắt đầu thi công xây dựng: Ngay từ khi bắt đầu triển khai dự án, chủ đầu tư cần có kế hoạch cụ thể về quản lý chất thải rắn xây dựng để giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Điều này bao gồm việc phân loại, thu gom, và tái sử dụng hoặc xử lý chất thải theo quy định.
- Khi có khối lượng lớn chất thải phát sinh: Với các dự án lớn, đặc biệt là những công trình hạ tầng, khối lượng chất thải rắn phát sinh thường rất lớn. Việc không kiểm soát và xử lý kịp thời sẽ dẫn đến tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến khu vực xung quanh.
- Khi chất thải có nguy cơ phát tán rộng: Các vật liệu xây dựng như bụi bê tông, vôi, hoặc mảnh vụn dễ bay, có thể phát tán vào không khí, nước, gây ảnh hưởng đến chất lượng không khí và nguồn nước. Do đó, việc che chắn, phủ kín và sử dụng các biện pháp kiểm soát bụi là rất cần thiết.
- Khi có yêu cầu từ cơ quan quản lý môi trường: Các cơ quan quản lý môi trường như Sở Tài nguyên và Môi trường thường yêu cầu chủ đầu tư thực hiện các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm nếu phát hiện có vi phạm hoặc khi nhận được phản ánh từ cộng đồng về tình trạng ô nhiễm từ công trình xây dựng.
- Khi chất thải rắn xây dựng gây ảnh hưởng đến giao thông và khu dân cư: Chất thải rắn xây dựng nếu không được thu gom, vận chuyển và xử lý đúng cách có thể gây cản trở giao thông, làm ô nhiễm đường phố, và gây phiền hà cho người dân sống xung quanh khu vực công trình.
2. Ví dụ minh họa
Một dự án xây dựng trung tâm thương mại tại TP. Hồ Chí Minh đã phát sinh lượng lớn chất thải rắn từ quá trình phá dỡ mặt bằng và thi công nền móng. Lượng chất thải này bao gồm bê tông, sắt thép, gạch vỡ và các vật liệu không còn sử dụng được. Ban đầu, chủ đầu tư không có kế hoạch quản lý chất thải cụ thể, dẫn đến việc chất thải bị bỏ ngổn ngang, ảnh hưởng đến môi trường xung quanh và gây ra nhiều phản ánh từ cư dân.
Sau khi nhận được yêu cầu từ Sở Tài nguyên và Môi trường, chủ đầu tư đã tiến hành các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường như:
- Phân loại chất thải tại nguồn: Các loại chất thải được phân loại thành các nhóm như chất thải có thể tái sử dụng, chất thải cần xử lý và chất thải nguy hại để có phương án quản lý phù hợp.
- Che phủ khu vực lưu trữ chất thải: Sử dụng bạt phủ để che chắn các khu vực lưu trữ chất thải nhằm giảm thiểu bụi phát tán ra môi trường và ngăn ngừa chất thải bay vào khu dân cư.
- Sử dụng xe chuyên dụng để vận chuyển chất thải: Các xe chuyên dụng có che kín được sử dụng để vận chuyển chất thải đến nơi xử lý, tránh rơi vãi trên đường phố gây ô nhiễm.
- Xử lý chất thải tại cơ sở được cấp phép: Chất thải rắn được vận chuyển đến cơ sở xử lý được cấp phép để tái chế hoặc xử lý theo quy định, đảm bảo không gây hại cho môi trường.
Nhờ các biện pháp này, tình trạng ô nhiễm môi trường tại khu vực xây dựng đã giảm đáng kể, đáp ứng được các yêu cầu về bảo vệ môi trường và nhận được sự đồng thuận từ cộng đồng.
3. Những vướng mắc thực tế
Việc thực hiện các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường từ chất thải rắn xây dựng gặp phải nhiều khó khăn, bao gồm:
- Thiếu ngân sách và đầu tư vào biện pháp xử lý: Nhiều chủ đầu tư muốn tiết kiệm chi phí nên thường không đầu tư đầy đủ vào các biện pháp xử lý chất thải, dẫn đến việc chất thải không được thu gom, xử lý đúng cách, gây ô nhiễm môi trường.
- Thiếu nhận thức và trách nhiệm từ nhà thầu và công nhân: Nhà thầu và công nhân xây dựng đôi khi thiếu ý thức trong việc quản lý chất thải, thu gom và xử lý chất thải bừa bãi, không tuân thủ quy trình xử lý an toàn, gây ảnh hưởng xấu đến môi trường xung quanh.
- Hạn chế về cơ sở hạ tầng xử lý chất thải: Không phải tất cả các địa phương đều có các cơ sở xử lý chất thải xây dựng đạt tiêu chuẩn, khiến việc vận chuyển và xử lý chất thải gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là tại các khu vực xa trung tâm.
- Khó khăn trong việc giám sát và thực thi các biện pháp bảo vệ môi trường: Các biện pháp giám sát, kiểm tra thực hiện chưa chặt chẽ, nhiều công trình không tuân thủ các biện pháp bảo vệ môi trường nhưng không bị xử lý kịp thời, gây ảnh hưởng lâu dài đến môi trường.
4. Những lưu ý quan trọng
Để đảm bảo việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường từ chất thải rắn xây dựng được thực hiện đúng quy định và hiệu quả, các chủ đầu tư, nhà thầu cần lưu ý:
- Lập kế hoạch quản lý chất thải ngay từ giai đoạn chuẩn bị: Trước khi triển khai thi công, cần lập kế hoạch quản lý chất thải chi tiết, bao gồm phân loại, thu gom, lưu trữ và xử lý chất thải đúng quy định.
- Đảm bảo nhân lực và thiết bị phù hợp: Sử dụng thiết bị phù hợp để thu gom, vận chuyển chất thải, đồng thời đào tạo công nhân về quy trình quản lý chất thải an toàn, tránh gây ô nhiễm môi trường.
- Tăng cường giám sát và kiểm tra định kỳ: Thực hiện giám sát môi trường thường xuyên để phát hiện kịp thời các vi phạm, đảm bảo các biện pháp bảo vệ môi trường luôn được tuân thủ trong suốt quá trình thi công.
- Sử dụng các biện pháp tái sử dụng, tái chế chất thải: Tận dụng các vật liệu xây dựng có thể tái sử dụng hoặc tái chế để giảm thiểu lượng chất thải phát sinh, tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường.
- Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý: Chủ đầu tư cần phối hợp với các cơ quan chức năng để đảm bảo việc quản lý chất thải được thực hiện đúng quy định, đồng thời lắng nghe phản ánh từ cộng đồng để điều chỉnh hoạt động phù hợp.
5. Căn cứ pháp lý
Việc thực hiện các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường từ chất thải rắn xây dựng được quy định cụ thể trong các văn bản pháp luật sau:
- Luật Bảo vệ môi trường 2020: Quy định về trách nhiệm quản lý chất thải rắn của các chủ đầu tư, nhà thầu, bao gồm việc phân loại, thu gom, xử lý chất thải và các biện pháp bảo vệ môi trường.
- Nghị định 40/2019/NĐ-CP: Quy định chi tiết về việc quản lý chất thải rắn xây dựng, bao gồm các yêu cầu về phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải để giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
- Thông tư 08/2017/TT-BXD: Hướng dẫn quản lý chất thải rắn xây dựng, nêu rõ các quy trình, biện pháp kỹ thuật cần thiết để đảm bảo việc xử lý chất thải xây dựng không gây ô nhiễm môi trường.
Để biết thêm chi tiết về các quy định liên quan đến quản lý chất thải xây dựng, bạn có thể tham khảo tại Luật xây dựng của Luật PVL Group hoặc xem thêm thông tin tại báo Pháp luật Việt Nam.
