Khi nào cần thực hiện biện pháp xử lý chất thải rắn nguy hại trong xây dựng? Tìm hiểu chi tiết các trường hợp cần thiết, ví dụ minh họa, vướng mắc, lưu ý và căn cứ pháp lý.
1. Khi nào cần thực hiện biện pháp xử lý chất thải rắn nguy hại trong xây dựng?
Chất thải rắn nguy hại trong xây dựng là các loại chất thải phát sinh từ quá trình thi công, phá dỡ, sửa chữa công trình, có chứa các chất độc hại, dễ cháy nổ hoặc gây nguy hiểm cho sức khỏe con người và môi trường. Các loại chất thải này bao gồm mảnh vụn bê tông, xi măng thừa, sơn, dầu mỡ, hóa chất bảo vệ, và các thiết bị có chứa chất độc hại.
Các trường hợp cụ thể cần thực hiện biện pháp xử lý chất thải rắn nguy hại trong xây dựng bao gồm:
- Khi chất thải có chứa các chất độc hại cần xử lý theo quy định: Các loại chất thải như thùng sơn, dung dịch hóa chất, dầu mỡ từ máy móc thi công cần được thu gom và xử lý đúng cách vì chúng chứa các chất nguy hại, có thể gây ô nhiễm môi trường đất và nước nếu không được xử lý kịp thời.
- Khi có khối lượng lớn chất thải phát sinh: Với các công trình quy mô lớn hoặc các dự án phá dỡ, khối lượng chất thải nguy hại phát sinh có thể rất lớn. Việc xử lý kịp thời không chỉ giúp đảm bảo vệ sinh môi trường mà còn ngăn ngừa các rủi ro về sức khỏe cho người lao động và cộng đồng xung quanh.
- Khi chất thải có khả năng phát tán và lan truyền rộng: Các chất thải rắn nguy hại như bụi xi măng, các mảnh vụn có chứa sợi amiăng hay các chất độc hại khác có thể phát tán vào không khí, nước, gây hại lâu dài cho môi trường nếu không được kiểm soát và xử lý đúng quy trình.
- Khi có yêu cầu từ cơ quan quản lý môi trường: Cơ quan quản lý môi trường như Sở Tài nguyên và Môi trường hoặc cơ quan thanh tra môi trường có thể yêu cầu các dự án xây dựng thực hiện biện pháp xử lý chất thải nguy hại khi phát hiện vi phạm hoặc khi chất thải được xác định là nguy hiểm.
- Khi có sự cố phát sinh liên quan đến chất thải nguy hại: Các sự cố như tràn hóa chất, cháy nổ liên quan đến chất thải nguy hại đòi hỏi phải thực hiện các biện pháp xử lý ngay lập tức để hạn chế thiệt hại và ô nhiễm môi trường.
2. Ví dụ minh họa
Một công trình xây dựng khu chung cư tại quận 2, TP. Hồ Chí Minh đã phát sinh một lượng lớn chất thải rắn nguy hại từ quá trình thi công. Các chất thải này bao gồm thùng sơn thừa, dầu mỡ từ các thiết bị thi công và các mảnh vụn vật liệu xây dựng chứa sợi amiăng.
Chủ đầu tư ban đầu không có biện pháp quản lý chất thải nguy hại hiệu quả, dẫn đến việc chất thải bị bỏ ngổn ngang, một số mảnh vụn amiăng còn bị phát tán ra khu vực xung quanh, gây lo ngại cho cư dân gần đó. Sau khi nhận được cảnh báo từ Sở Tài nguyên và Môi trường, chủ đầu tư đã buộc phải thực hiện các biện pháp xử lý khẩn cấp:
- Thu gom và phân loại chất thải nguy hại: Các loại chất thải nguy hại được thu gom riêng biệt, đóng gói và dán nhãn rõ ràng để tránh nhầm lẫn với các loại chất thải thông thường.
- Lưu trữ chất thải tạm thời trong khu vực an toàn: Trước khi vận chuyển đi xử lý, chất thải nguy hại được lưu trữ trong các thùng chứa chuyên dụng, đặt tại khu vực riêng biệt, có che chắn và không ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.
- Xử lý tại các cơ sở chuyên nghiệp: Chủ đầu tư đã ký hợp đồng với một đơn vị có chức năng xử lý chất thải nguy hại được cấp phép để vận chuyển và xử lý đúng quy trình, đảm bảo không phát tán chất độc hại ra môi trường.
3. Những vướng mắc thực tế
Việc xử lý chất thải rắn nguy hại trong xây dựng gặp phải nhiều khó khăn, bao gồm:
- Chi phí xử lý cao: Xử lý chất thải nguy hại yêu cầu các biện pháp kỹ thuật đặc thù, cần các trang thiết bị chuyên dụng và đội ngũ có chuyên môn. Do đó, chi phí xử lý chất thải nguy hại thường cao hơn nhiều so với chất thải thông thường, gây áp lực tài chính cho các chủ đầu tư.
- Thiếu sự hiểu biết và ý thức tuân thủ: Nhiều chủ đầu tư, nhà thầu và công nhân chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc xử lý chất thải nguy hại, dẫn đến việc thu gom và xử lý không đúng quy trình, gây ô nhiễm môi trường.
- Thiếu cơ sở hạ tầng xử lý chuyên nghiệp: Số lượng các cơ sở có chức năng xử lý chất thải nguy hại còn hạn chế, đặc biệt là tại các địa phương vùng sâu vùng xa, khiến việc vận chuyển chất thải đến các cơ sở này gặp nhiều khó khăn và tốn kém.
- Khó khăn trong việc giám sát và kiểm tra: Mặc dù đã có quy định pháp luật rõ ràng, nhưng việc giám sát, kiểm tra quá trình xử lý chất thải nguy hại từ các công trình xây dựng vẫn còn lỏng lẻo, dẫn đến tình trạng vi phạm vẫn tiếp diễn.
4. Những lưu ý quan trọng
Để đảm bảo việc xử lý chất thải rắn nguy hại trong xây dựng được thực hiện hiệu quả và đúng quy định, các chủ đầu tư, nhà thầu cần lưu ý:
- Phân loại và thu gom chất thải ngay từ đầu: Chất thải nguy hại cần được phân loại và thu gom riêng ngay từ công trường. Các vật liệu như thùng sơn, hóa chất, và các vật liệu chứa amiăng cần được thu gom vào các thùng chứa đặc biệt, có dán nhãn để tránh nhầm lẫn.
- Sử dụng đơn vị xử lý được cấp phép: Chỉ các đơn vị có giấy phép xử lý chất thải nguy hại mới có đủ năng lực và trang thiết bị để thực hiện các biện pháp xử lý an toàn và đúng quy định. Chủ đầu tư cần lựa chọn đơn vị có uy tín và kinh nghiệm để đảm bảo chất thải được xử lý đúng cách.
- Lưu trữ chất thải đúng quy định: Trước khi vận chuyển, chất thải nguy hại cần được lưu trữ trong các khu vực có mái che, có hệ thống thoát nước và không gây ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.
- Tuân thủ các quy trình vận chuyển an toàn: Vận chuyển chất thải nguy hại cần tuân thủ các quy định về an toàn, bao gồm việc sử dụng phương tiện chuyên dụng, có che chắn kín đáo, và tuân thủ các quy định về giao thông.
- Báo cáo đầy đủ và kịp thời với cơ quan chức năng: Các báo cáo về việc thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải nguy hại cần được nộp đầy đủ và kịp thời đến các cơ quan quản lý để đảm bảo việc xử lý chất thải luôn được giám sát chặt chẽ.
5. Căn cứ pháp lý
Việc xử lý chất thải rắn nguy hại trong xây dựng được quy định cụ thể trong các văn bản pháp luật sau:
- Luật Bảo vệ môi trường 2020: Quy định rõ trách nhiệm của các chủ đầu tư trong việc thu gom, lưu trữ, và xử lý chất thải nguy hại, đồng thời yêu cầu các đơn vị xử lý phải có giấy phép do cơ quan chức năng cấp.
- Nghị định 40/2019/NĐ-CP: Quy định chi tiết về việc quản lý chất thải nguy hại, bao gồm quy trình xử lý, thu gom, vận chuyển và trách nhiệm của các bên liên quan.
- Thông tư 36/2015/TT-BTNMT: Hướng dẫn về quản lý chất thải nguy hại, nêu rõ các yêu cầu kỹ thuật đối với việc lưu trữ, vận chuyển và xử lý chất thải nguy hại từ các công trình xây dựng.
Để tìm hiểu thêm về các quy định liên quan đến xử lý chất thải trong xây dựng, bạn có thể tham khảo tại Luật xây dựng của Luật PVL Group hoặc xem thêm thông tin tại báo Pháp luật Việt Nam.
