Khi nào cần thực hiện biện pháp khắc phục ô nhiễm không khí từ công trình xây dựng?Tìm hiểu chi tiết các trường hợp cần thiết, ví dụ minh họa, vướng mắc thực tế, lưu ý quan trọng và căn cứ pháp lý để thực hiện biện pháp khắc phục hiệu quả.
1. Khi nào cần thực hiện biện pháp khắc phục ô nhiễm không khí từ công trình xây dựng?
Ô nhiễm không khí từ công trình xây dựng là một trong những vấn đề nổi cộm tại các khu vực đô thị, đặc biệt là tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, nơi mật độ công trình xây dựng cao. Ô nhiễm không khí từ các công trình này chủ yếu xuất phát từ bụi xây dựng, khí thải từ máy móc, và các hoạt động vận chuyển vật liệu xây dựng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến môi trường mà còn gây hại cho sức khỏe con người, đặc biệt là các đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ em, người già, và những người có bệnh lý hô hấp.
Các trường hợp cụ thể cần thực hiện biện pháp khắc phục ô nhiễm không khí từ công trình xây dựng:
- Khi có chỉ thị từ cơ quan quản lý nhà nước: Cơ quan chức năng như Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Xây dựng có trách nhiệm kiểm tra và yêu cầu chủ đầu tư thực hiện biện pháp khắc phục nếu phát hiện vi phạm về môi trường. Điều này có thể xảy ra sau các đợt kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất.
- Khi nhận được phản ánh từ cộng đồng dân cư: Người dân sinh sống gần khu vực công trình có quyền phản ánh về tình trạng ô nhiễm không khí nếu nhận thấy bụi bặm, khí thải ảnh hưởng đến cuộc sống. Các phản ánh này có thể thông qua đường dây nóng, kiến nghị trực tiếp tại các cơ quan quản lý, hoặc thông qua các kênh thông tin đại chúng.
- Khi kết quả giám sát môi trường cho thấy mức độ ô nhiễm vượt ngưỡng cho phép: Các công trình xây dựng thường phải thực hiện giám sát môi trường theo yêu cầu trong báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM). Nếu phát hiện chỉ số ô nhiễm không khí vượt ngưỡng quy định, chủ đầu tư buộc phải thực hiện biện pháp khắc phục.
- Khi có các hiện tượng ô nhiễm rõ rệt: Nhìn thấy bằng mắt thường như bụi mịn bao phủ khu vực, mùi khí thải khó chịu, hay tình trạng khói bụi xuất hiện dày đặc. Các hiện tượng này không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm suy giảm chất lượng không khí nghiêm trọng, dẫn đến các bệnh lý về hô hấp.
- Khi có quy định bắt buộc từ dự án xây dựng có tính chất đặc thù: Một số công trình xây dựng quy mô lớn, đặc biệt là các dự án hạ tầng giao thông, các nhà máy công nghiệp gần khu dân cư, cần tuân thủ nghiêm ngặt hơn về bảo vệ môi trường, bao gồm việc lắp đặt các hệ thống giảm thiểu bụi và khí thải ngay từ đầu.
2. Ví dụ minh họa
Một dự án xây dựng khu phức hợp thương mại tại quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh đã phải đối mặt với vấn đề ô nhiễm không khí nghiêm trọng. Trong quá trình thi công, bụi từ việc đổ bê tông, cắt thép, và vận chuyển vật liệu xây dựng lan rộng ra ngoài khu vực công trường. Người dân xung quanh liên tục phản ánh về việc bụi bặm xâm nhập vào nhà, làm ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh hoạt, đặc biệt là vào những ngày nắng nóng khi bụi dễ phát tán hơn.
Trước tình hình này, Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh đã tiến hành kiểm tra đột xuất và phát hiện nồng độ bụi mịn PM2.5 và PM10 vượt ngưỡng cho phép nhiều lần. Chủ đầu tư buộc phải áp dụng các biện pháp khắc phục khẩn cấp như:
- Lắp đặt hệ thống phun sương liên tục để giảm bụi tại khu vực thi công.
- Sử dụng bạt phủ kín khu vực lưu trữ vật liệu xây dựng để tránh phát tán bụi.
- Che chắn khu vực thi công bằng lưới chắn bụi, đồng thời yêu cầu các xe vận chuyển vật liệu phải được phủ bạt kín trước khi ra vào công trường.
- Bảo dưỡng định kỳ máy móc và thiết bị thi công để giảm thiểu khí thải độc hại.
Nhờ áp dụng các biện pháp trên, tình trạng ô nhiễm không khí xung quanh khu vực công trình đã giảm đáng kể, đáp ứng được các yêu cầu về bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.
3. Những vướng mắc thực tế
Thực tế triển khai các biện pháp khắc phục ô nhiễm không khí từ công trình xây dựng gặp phải nhiều vướng mắc, bao gồm:
- Chi phí đầu tư cho các biện pháp bảo vệ môi trường còn cao: Nhiều chủ đầu tư và nhà thầu thường cố gắng cắt giảm chi phí, dẫn đến việc không thực hiện đầy đủ các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm. Việc lắp đặt hệ thống phun sương, sử dụng bạt che chắn, hay bảo dưỡng định kỳ thiết bị đều đòi hỏi chi phí không nhỏ, gây khó khăn cho các dự án có ngân sách hạn chế.
- Ý thức và trách nhiệm của các bên liên quan chưa cao: Một số nhà thầu và công nhân chưa có ý thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường. Việc vận hành máy móc quá tải, không đúng quy trình, hay không che phủ kỹ càng khu vực thi công thường xảy ra, dẫn đến tình trạng ô nhiễm không khí không được kiểm soát tốt.
- Thiếu sự giám sát, kiểm tra định kỳ: Dù đã có quy định về giám sát môi trường trong quá trình thi công, nhưng việc kiểm tra, giám sát từ phía các cơ quan chức năng vẫn chưa được thực hiện đầy đủ và liên tục. Điều này dẫn đến việc các vi phạm về môi trường không được phát hiện và xử lý kịp thời.
- Phản ứng chậm trễ từ phía chủ đầu tư: Khi có phản ánh từ người dân hoặc yêu cầu từ cơ quan chức năng, một số chủ đầu tư không kịp thời khắc phục, dẫn đến tình trạng ô nhiễm kéo dài và gây ảnh hưởng nghiêm trọng hơn đến môi trường sống xung quanh.
4. Những lưu ý quan trọng
Để đảm bảo các biện pháp khắc phục ô nhiễm không khí từ công trình xây dựng hiệu quả, các chủ đầu tư, nhà thầu cần lưu ý:
- Tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường: Chủ đầu tư cần phải có kế hoạch chi tiết và đầy đủ về các biện pháp bảo vệ môi trường trước khi triển khai thi công, đồng thời tuân thủ các cam kết đã đề ra trong báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM).
- Đầu tư vào công nghệ và thiết bị giảm thiểu ô nhiễm: Các hệ thống phun sương, quạt hút bụi, và thiết bị lọc khí thải cần được đầu tư và lắp đặt đầy đủ tại các công trình xây dựng để giảm thiểu tác động ô nhiễm đến mức thấp nhất.
- Đào tạo ý thức bảo vệ môi trường cho công nhân: Công nhân cần được tập huấn về quy trình làm việc, vận hành máy móc đúng cách, và các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm trong quá trình thi công.
- Tăng cường giám sát và xử lý nghiêm các vi phạm: Các cơ quan chức năng cần phải tăng cường giám sát, kiểm tra thường xuyên tại các công trình xây dựng, đồng thời có biện pháp xử lý mạnh tay đối với các trường hợp vi phạm về bảo vệ môi trường.
- Thường xuyên bảo trì và bảo dưỡng máy móc: Để đảm bảo máy móc hoạt động ổn định và giảm thiểu lượng khí thải phát sinh, các thiết bị thi công cần được bảo trì định kỳ và bảo dưỡng đúng chuẩn.
5. Căn cứ pháp lý
Các biện pháp khắc phục ô nhiễm không khí từ công trình xây dựng được quy định rõ trong các văn bản pháp luật sau:
- Luật Bảo vệ môi trường 2020: Đây là cơ sở pháp lý quan trọng nhất quy định về trách nhiệm của chủ đầu tư và các bên liên quan trong việc bảo vệ môi trường, bao gồm các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí.
- Nghị định 40/2019/NĐ-CP: Quy định chi tiết về việc thi hành Luật Bảo vệ môi trường, trong đó nêu rõ các biện pháp bảo vệ môi trường đối với các công trình xây dựng và quy trình giám sát.
- Thông tư 24/2017/TT-BTNMT: Hướng dẫn quản lý chất lượng môi trường không khí và quy trình đánh giá tác động môi trường cho các dự án xây dựng.
Để biết thêm chi tiết về các quy định liên quan đến lĩnh vực xây dựng, bạn có thể tham khảo thêm tại Luật xây dựng của Luật PVL Group hoặc tìm hiểu thêm qua báo Pháp luật Việt Nam.
