Doanh nghiệp tư nhân (DNTN) là gì theo quy định của luật doanh nghiệp?Doanh nghiệp tư nhân (DNTN) là loại hình doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và chịu trách nhiệm vô hạn với mọi hoạt động kinh doanh. Cùng tìm hiểu chi tiết quy định trong Luật Doanh nghiệp.
1. Doanh nghiệp tư nhân (DNTN) là gì theo quy định của luật doanh nghiệp?
Theo Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp tư nhân (DNTN) là một loại hình doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và chịu trách nhiệm vô hạn đối với mọi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Đây là mô hình kinh doanh phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt phù hợp cho những người muốn điều hành doanh nghiệp một cách độc lập mà không cần phải chia sẻ quyền kiểm soát với các thành viên khác như trong công ty TNHH hay công ty cổ phần.
Theo quy định của Điều 188, Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân. Điều này có nghĩa là chủ doanh nghiệp không chỉ chịu trách nhiệm với các tài sản, quyền lợi của doanh nghiệp mà còn chịu trách nhiệm vô hạn bằng chính tài sản cá nhân của mình. Đây là một trong những đặc điểm quan trọng nhất của doanh nghiệp tư nhân, đồng thời cũng tạo ra những rủi ro nhất định cho người điều hành.
Doanh nghiệp tư nhân không được phát hành bất kỳ loại chứng khoán nào và không thể huy động vốn qua hình thức bán cổ phần hay vốn góp. Điều này khiến loại hình này thích hợp hơn cho các doanh nghiệp nhỏ hoặc trung bình, không đòi hỏi vốn đầu tư lớn hoặc không cần chia sẻ quyền sở hữu. Chủ doanh nghiệp tư nhân cũng không được đồng thời là chủ của các doanh nghiệp tư nhân khác hay là thành viên hợp danh trong công ty hợp danh.
Nhìn chung, mô hình doanh nghiệp tư nhân cho phép chủ doanh nghiệp duy trì quyền kiểm soát toàn bộ hoạt động của công ty mà không cần sự tham gia của các cá nhân hay tổ chức khác. Tuy nhiên, trách nhiệm vô hạn có thể dẫn đến những rủi ro về tài chính cho chủ doanh nghiệp nếu công ty gặp khó khăn.
2. Ví dụ minh họa
Để hiểu rõ hơn về mô hình doanh nghiệp tư nhân, chúng ta hãy xem qua ví dụ sau:
Anh Phong là một nhà sản xuất đồ nội thất gỗ với nhiều năm kinh nghiệm trong ngành. Sau một thời gian làm việc cho các công ty khác, anh quyết định mở doanh nghiệp riêng để thực hiện các dự án của mình. Anh Phong muốn toàn quyền kiểm soát mọi hoạt động kinh doanh, từ việc sản xuất, bán hàng đến tuyển dụng nhân sự, vì vậy anh quyết định chọn loại hình doanh nghiệp tư nhân.
Với mô hình này, anh Phong không phải chia sẻ quyền lực với bất kỳ ai và có toàn quyền quyết định mọi chiến lược kinh doanh. Tuy nhiên, anh cũng hiểu rằng mình phải chịu trách nhiệm vô hạn với mọi hoạt động kinh doanh của công ty. Điều này có nghĩa là nếu công ty của anh gặp phải khó khăn tài chính hoặc phải đối mặt với các khoản nợ, anh sẽ phải dùng cả tài sản cá nhân để thanh toán các khoản nợ đó.
Anh Phong đăng ký thành lập doanh nghiệp tư nhân với Sở Kế hoạch và Đầu tư, chọn một tên doanh nghiệp phù hợp và hoàn thành các thủ tục pháp lý cần thiết. Sau khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, anh chính thức khởi động công ty của mình và bắt đầu tìm kiếm khách hàng cho các sản phẩm đồ gỗ nội thất.
Qua ví dụ này, chúng ta có thể thấy rằng doanh nghiệp tư nhân là sự lựa chọn phù hợp cho những ai muốn toàn quyền kiểm soát doanh nghiệp và không cần sự can thiệp của cổ đông hay đối tác. Tuy nhiên, điều này cũng đòi hỏi sự cẩn trọng trong quản lý tài chính vì mọi trách nhiệm sẽ thuộc về chủ doanh nghiệp.
3. Những vướng mắc thực tế
Mặc dù doanh nghiệp tư nhân có nhiều ưu điểm về mặt quản lý và quyền kiểm soát, nhưng trong quá trình vận hành, các doanh nghiệp tư nhân cũng đối mặt với không ít vướng mắc thực tế.
Rủi ro tài chính. Như đã đề cập, doanh nghiệp tư nhân có đặc điểm là trách nhiệm vô hạn. Điều này có nghĩa là chủ doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân đối với các khoản nợ và nghĩa vụ của doanh nghiệp. Trong trường hợp doanh nghiệp gặp phải khó khăn tài chính hoặc nợ nần, chủ doanh nghiệp có thể mất toàn bộ tài sản cá nhân, bao gồm nhà cửa, xe cộ và các tài sản khác để trang trải cho các khoản nợ.
Khó khăn trong việc huy động vốn. Một vướng mắc khác mà các doanh nghiệp tư nhân thường gặp phải là khó khăn trong việc huy động vốn. Do không thể phát hành cổ phần hoặc huy động vốn từ cổ đông, doanh nghiệp tư nhân thường chỉ có thể dựa vào vốn cá nhân hoặc vay ngân hàng. Điều này hạn chế khả năng mở rộng kinh doanh, đặc biệt khi doanh nghiệp muốn phát triển quy mô lớn hơn hoặc cần nhiều vốn để đầu tư vào sản xuất.
Không thể chuyển nhượng quyền sở hữu dễ dàng. Trong doanh nghiệp tư nhân, việc chuyển nhượng quyền sở hữu doanh nghiệp không đơn giản như trong công ty TNHH hay công ty cổ phần. Vì doanh nghiệp tư nhân chỉ có một chủ sở hữu, việc chuyển nhượng toàn bộ quyền sở hữu hoặc bán doanh nghiệp có thể gặp nhiều khó khăn về pháp lý, đặc biệt là khi doanh nghiệp có các khoản nợ hoặc nghĩa vụ tài chính chưa giải quyết.
Không có tư cách pháp nhân. Doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân, điều này có nghĩa là doanh nghiệp không thể đứng độc lập về mặt pháp lý so với chủ sở hữu. Nếu có bất kỳ tranh chấp hoặc kiện tụng nào, trách nhiệm pháp lý sẽ trực tiếp thuộc về chủ doanh nghiệp, không có sự tách biệt giữa doanh nghiệp và cá nhân.
4. Những lưu ý quan trọng
Khi quyết định thành lập doanh nghiệp tư nhân, có một số lưu ý quan trọng mà chủ doanh nghiệp cần cân nhắc để đảm bảo hoạt động suôn sẻ và tránh các rủi ro pháp lý.
Hiểu rõ về trách nhiệm vô hạn. Đây là điểm khác biệt lớn nhất của doanh nghiệp tư nhân so với các loại hình doanh nghiệp khác. Chủ doanh nghiệp cần hiểu rõ rằng mình phải chịu trách nhiệm toàn bộ về các nghĩa vụ tài chính của công ty, bao gồm cả việc sử dụng tài sản cá nhân để trả nợ nếu doanh nghiệp gặp khó khăn. Việc lập kế hoạch tài chính cẩn thận và dự phòng cho các rủi ro là điều rất quan trọng.
Chọn ngành nghề kinh doanh phù hợp. Trước khi thành lập doanh nghiệp, chủ doanh nghiệp cần xác định rõ ngành nghề kinh doanh mà mình muốn tham gia và đảm bảo rằng ngành nghề đó không vi phạm quy định pháp luật. Một số ngành nghề kinh doanh có điều kiện đòi hỏi phải có giấy phép hoặc chứng chỉ hành nghề, do đó, việc tìm hiểu kỹ các quy định pháp lý là điều cần thiết.
Quản lý tài chính cẩn thận. Vì doanh nghiệp tư nhân không thể tách biệt tài sản cá nhân và tài sản doanh nghiệp, việc quản lý tài chính cần được thực hiện một cách chặt chẽ và khoa học. Chủ doanh nghiệp cần duy trì sự kiểm soát tốt đối với các khoản thu chi, đồng thời đảm bảo rằng doanh nghiệp luôn có đủ vốn để duy trì hoạt động kinh doanh.
Không thể là chủ sở hữu của nhiều doanh nghiệp tư nhân. Theo quy định của Luật Doanh nghiệp, một cá nhân chỉ có thể làm chủ một doanh nghiệp tư nhân duy nhất. Điều này có nghĩa là nếu bạn đã là chủ sở hữu của một doanh nghiệp tư nhân, bạn không thể thành lập thêm hoặc làm chủ doanh nghiệp tư nhân khác.
5. Căn cứ pháp lý
Doanh nghiệp tư nhân được quy định rõ ràng trong Luật Doanh nghiệp 2020, cụ thể tại Điều 188. Theo đó, doanh nghiệp tư nhân là doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và tự chịu trách nhiệm vô hạn đối với toàn bộ hoạt động kinh doanh của mình. Doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân và không được phát hành chứng khoán.
Ngoài ra, Điều 190 Luật Doanh nghiệp 2020 cũng quy định về quyền và nghĩa vụ của chủ doanh nghiệp tư nhân, bao gồm việc quản lý, điều hành doanh nghiệp, sử dụng tài sản và trách nhiệm pháp lý đối với các khoản nợ.
Nghị định 01/2021/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp cũng quy định cụ thể về thủ tục đăng ký thành lập doanh nghiệp tư nhân, bao gồm các bước chuẩn bị hồ sơ và quy trình nộp hồ sơ tại Sở Kế hoạch và Đầu tư.
Liên kết nội bộ: Thành lập doanh nghiệp
Liên kết ngoại: Báo pháp luật
