Doanh nghiệp có thể bị truy thu bảo hiểm xã hội trong trường hợp nào?

Doanh nghiệp có thể bị truy thu bảo hiểm xã hội trong trường hợp nào? Quy định về việc truy thu và những điều cần lưu ý để tránh bị xử phạt.

1. Doanh nghiệp có thể bị truy thu bảo hiểm xã hội trong trường hợp nào?

Doanh nghiệp có thể bị truy thu bảo hiểm xã hội trong trường hợp nào là vấn đề được nhiều người quan tâm, đặc biệt là các doanh nghiệp có nghĩa vụ thực hiện bảo hiểm xã hội (BHXH) cho người lao động. Truy thu BHXH là biện pháp mà cơ quan bảo hiểm xã hội áp dụng để yêu cầu doanh nghiệp đóng đầy đủ số tiền BHXH còn thiếu và lãi chậm nộp khi phát hiện có vi phạm liên quan đến việc thực hiện nghĩa vụ này. Truy thu BHXH nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động và duy trì sự minh bạch, nghiêm túc trong việc tuân thủ pháp luật.

Theo quy định tại Nghị định 12/2022/NĐ-CP và Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, doanh nghiệp có thể bị truy thu BHXH trong các trường hợp sau:

• Không đóng hoặc đóng không đủ BHXH: Khi doanh nghiệp không thực hiện đóng BHXH hoặc đóng không đủ số tiền BHXH cho người lao động theo quy định, cơ quan BHXH sẽ yêu cầu truy thu số tiền BHXH còn thiếu. Đây là trường hợp phổ biến nhất dẫn đến việc truy thu BHXH.
• Chậm đóng BHXH: Nếu doanh nghiệp không đóng BHXH đúng thời hạn, cơ quan BHXH có quyền truy thu số tiền chậm đóng cùng với lãi suất phát sinh. Lãi suất chậm đóng thường được tính dựa trên mức lãi suất đầu tư quỹ BHXH do Ngân hàng Nhà nước quy định.
• Khai báo sai thông tin về lương và lao động: Một số doanh nghiệp khai báo mức lương thấp hơn thực tế để giảm số tiền phải đóng BHXH hoặc không khai báo đầy đủ số lượng lao động. Khi phát hiện hành vi này, cơ quan BHXH sẽ yêu cầu doanh nghiệp truy thu số tiền BHXH thiếu trên cơ sở mức lương và số lượng lao động thực tế.
• Không đăng ký tham gia BHXH bắt buộc cho người lao động: Theo quy định, tất cả các lao động thuộc đối tượng bắt buộc phải tham gia BHXH đều phải được doanh nghiệp đăng ký. Nếu doanh nghiệp không thực hiện đăng ký cho người lao động, cơ quan BHXH sẽ yêu cầu truy thu toàn bộ số tiền BHXH từ thời điểm người lao động thuộc diện phải tham gia BHXH.
• Không thực hiện đúng nghĩa vụ sau khi có quyết định xử phạt: Nếu doanh nghiệp bị phạt hành chính do vi phạm quy định về BHXH mà vẫn không thực hiện việc đóng bổ sung, cơ quan BHXH có thể áp dụng biện pháp truy thu để đảm bảo quyền lợi của người lao động.

Việc truy thu bảo hiểm xã hội không chỉ nhằm bảo vệ quyền lợi cho người lao động mà còn để đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ nghiêm túc các quy định pháp luật. Truy thu BHXH đi kèm với việc tính lãi suất chậm đóng là biện pháp để doanh nghiệp nhận thức rõ hơn trách nhiệm của mình, tránh việc chậm trễ hoặc trốn tránh nghĩa vụ bảo hiểm.

2. Ví dụ minh họa

Công ty M là một doanh nghiệp vừa tại TP. Hồ Chí Minh hoạt động trong lĩnh vực sản xuất. Công ty đã khai báo mức lương của 50 công nhân thấp hơn mức lương thực tế nhằm giảm số tiền phải đóng BHXH. Điều này khiến số tiền BHXH của người lao động bị thiếu hụt, ảnh hưởng đến quyền lợi của họ khi cần hưởng chế độ ốm đau, thai sản hoặc hưu trí.

Sau khi kiểm tra và xác minh, cơ quan BHXH phát hiện hành vi khai báo sai của công ty M và ra quyết định truy thu số tiền BHXH thiếu từ thời điểm vi phạm. Công ty M bị yêu cầu truy thu toàn bộ số tiền BHXH chưa đóng đủ, kèm theo lãi suất chậm đóng tính từ ngày vi phạm cho đến ngày thực hiện đầy đủ nghĩa vụ. Số tiền truy thu lên đến hơn 500 triệu đồng, chưa kể các khoản phạt vi phạm hành chính.

Ví dụ này minh họa rõ nét hậu quả của việc khai báo sai thông tin và không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ BHXH, gây thiệt hại lớn về tài chính và ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp.

3. Những vướng mắc thực tế

Trong quá trình truy thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp, có nhiều vướng mắc thực tế phát sinh, bao gồm:

• Khó khăn tài chính của doanh nghiệp: Việc bị truy thu số tiền lớn có thể là gánh nặng tài chính lớn đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều doanh nghiệp không đủ khả năng tài chính để thực hiện việc truy thu, dẫn đến nguy cơ phá sản hoặc phải tạm ngừng hoạt động.
• Thời gian xử lý kéo dài: Quá trình kiểm tra, xác minh và ra quyết định truy thu thường mất nhiều thời gian, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc sắp xếp tài chính để đóng BHXH. Đồng thời, người lao động cũng không thể nhận được quyền lợi BHXH kịp thời do việc xử lý vi phạm kéo dài.
• Thiếu nhận thức về quy định pháp luật: Nhiều doanh nghiệp không nắm rõ các quy định về BHXH, đặc biệt là các quy định mới. Điều này dẫn đến việc vi phạm mà không ý thức được mức độ nghiêm trọng và hậu quả của hành vi.
• Người lao động không dám lên tiếng: Một số người lao động biết mình không được đóng BHXH đầy đủ nhưng không dám khiếu nại vì lo ngại bị mất việc hoặc bị đối xử không công bằng. Điều này khiến cho các hành vi vi phạm không được phát hiện kịp thời và không được xử lý nghiêm minh.

4. Những lưu ý cần thiết

Để tránh bị truy thu bảo hiểm xã hội, các doanh nghiệp cần lưu ý những điểm sau:

• Thực hiện đúng và đầy đủ nghĩa vụ đóng BHXH: Doanh nghiệp cần thực hiện đầy đủ và đúng hạn các nghĩa vụ BHXH cho người lao động. Việc này không chỉ giúp doanh nghiệp tránh các khoản phạt không đáng có mà còn đảm bảo quyền lợi cho người lao động, giúp họ yên tâm làm việc.
• Cập nhật thường xuyên các quy định pháp luật: Các quy định pháp luật liên quan đến BHXH thường xuyên có sự thay đổi và bổ sung. Do đó, doanh nghiệp cần cập nhật thông tin kịp thời để đảm bảo tuân thủ đúng quy định hiện hành.
• Minh bạch trong khai báo lương và lao động: Doanh nghiệp cần khai báo chính xác mức lương và số lượng lao động tham gia BHXH để tránh tình trạng bị truy thu do khai báo sai. Điều này cũng giúp bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người lao động.
• Người lao động nên kiểm tra quyền lợi của mình: Người lao động nên thường xuyên kiểm tra thông tin BHXH của mình để đảm bảo doanh nghiệp đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng BHXH. Nếu phát hiện vi phạm, người lao động nên liên hệ với cơ quan BHXH hoặc công đoàn để được hỗ trợ.

5. Căn cứ pháp lý

Việc truy thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp được căn cứ vào các văn bản pháp lý sau:

• Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 (sửa đổi, bổ sung năm 2018): Quy định về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động và người lao động trong việc tham gia BHXH, cũng như các biện pháp xử lý khi có vi phạm.
• Nghị định 12/2022/NĐ-CP: Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, bảo hiểm xã hội, và đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, bao gồm các quy định về việc truy thu BHXH khi có vi phạm.
• Bộ luật Lao động năm 2019: Quy định về quyền và nghĩa vụ của người lao động và người sử dụng lao động liên quan đến việc tham gia BHXH.

Liên kết nội bộ: Quy định về bảo hiểm xã hội

Liên kết ngoại: Thông tin pháp luật liên quan