Doanh nghiệp bảo hiểm có thể yêu cầu trọng tài giải quyết tranh chấp trong trường hợp nào?

1. Doanh nghiệp bảo hiểm có thể yêu cầu trọng tài giải quyết tranh chấp trong trường hợp nào?

Câu hỏi: Doanh nghiệp bảo hiểm có thể yêu cầu trọng tài giải quyết tranh chấp trong trường hợp nào? Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài là một phương thức được pháp luật công nhận và được các doanh nghiệp, bao gồm cả doanh nghiệp bảo hiểm, sử dụng khá phổ biến. Trọng tài thương mại là một cơ chế giải quyết tranh chấp ngoài tòa án, giúp các bên đạt được kết quả nhanh chóng, tiết kiệm chi phí và bảo mật thông tin.

Theo quy định của Luật Trọng tài thương mại năm 2010, doanh nghiệp bảo hiểm có thể yêu cầu giải quyết tranh chấp bằng trọng tài trong các trường hợp sau:

• Khi có điều khoản trọng tài trong hợp đồng: Một trong những điều kiện tiên quyết để sử dụng trọng tài giải quyết tranh chấp là các bên phải có thỏa thuận trọng tài. Thỏa thuận này thường được ghi rõ trong hợp đồng bảo hiểm. Theo đó, nếu phát sinh tranh chấp, các bên sẽ không đưa vụ việc ra tòa án mà sẽ chọn trọng tài làm cơ chế giải quyết. Điều khoản này có thể được đưa vào ngay từ đầu khi ký kết hợp đồng bảo hiểm, hoặc có thể được bổ sung khi các bên cùng thỏa thuận trước khi phát sinh tranh chấp.
• Khi cả hai bên đồng ý sử dụng trọng tài: Nếu trong hợp đồng bảo hiểm không có điều khoản trọng tài, nhưng khi xảy ra tranh chấp, các bên vẫn có thể cùng thống nhất lựa chọn trọng tài là phương thức giải quyết. Sự đồng ý này cần được xác nhận bằng văn bản và đảm bảo tính tự nguyện của cả hai bên.
• Khi tranh chấp liên quan đến các vấn đề bảo hiểm thương mại: Trọng tài thương mại thường được sử dụng trong các tranh chấp có yếu tố thương mại. Các tranh chấp liên quan đến hợp đồng bảo hiểm thương mại, chẳng hạn như bảo hiểm hàng hóa, bảo hiểm trách nhiệm dân sự, bảo hiểm tài sản, thường phù hợp để giải quyết bằng trọng tài.
• Khi muốn giữ bí mật thông tin: Trọng tài có một lợi thế lớn so với tòa án là tính bảo mật. Các doanh nghiệp bảo hiểm thường ưu tiên sử dụng trọng tài trong các trường hợp tranh chấp mà họ muốn giữ kín thông tin, bao gồm các chi tiết liên quan đến tài chính, chiến lược kinh doanh hoặc các tranh chấp liên quan đến bảo hiểm nhân thọ, sức khỏe, nơi mà yếu tố cá nhân của khách hàng cần được bảo mật.
• Khi muốn có sự linh hoạt trong việc lựa chọn trọng tài viên: Một ưu điểm khác của trọng tài là các bên có thể tự do lựa chọn trọng tài viên – những người có kiến thức chuyên môn cao về bảo hiểm, pháp lý hoặc các lĩnh vực liên quan. Điều này giúp tăng cường sự tin tưởng và khả năng giải quyết tranh chấp một cách nhanh chóng, hiệu quả.

Tóm lại, doanh nghiệp bảo hiểm có thể yêu cầu giải quyết tranh chấp bằng trọng tài trong các trường hợp có thỏa thuận trọng tài, hoặc khi các bên đồng ý sử dụng trọng tài sau khi xảy ra tranh chấp. Phương thức này mang lại sự bảo mật, linh hoạt và hiệu quả trong việc xử lý các tranh chấp liên quan đến bảo hiểm.

2. Ví dụ minh họa

Một ví dụ điển hình về doanh nghiệp bảo hiểm sử dụng trọng tài để giải quyết tranh chấp là trường hợp của Công ty bảo hiểm A và Công ty vận tải B. Công ty B đã tham gia bảo hiểm hàng hóa vận chuyển với Công ty A, bao gồm bảo hiểm cho các rủi ro hư hỏng trong quá trình vận chuyển quốc tế. Tuy nhiên, khi xảy ra sự cố hàng hóa bị hư hỏng do thời tiết xấu, Công ty B đã yêu cầu bồi thường từ Công ty A theo hợp đồng bảo hiểm.

Công ty A từ chối bồi thường với lý do rằng rủi ro thời tiết không nằm trong phạm vi bảo hiểm. Tranh chấp phát sinh và hai bên không thể đạt được thỏa thuận. May mắn thay, trong hợp đồng bảo hiểm giữa Công ty A và B đã có điều khoản trọng tài, quy định rằng nếu có tranh chấp xảy ra, sẽ được giải quyết thông qua trọng tài thương mại.

Hai bên đã thống nhất chọn Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) làm cơ quan giải quyết tranh chấp. Một trọng tài viên được chọn lựa là chuyên gia về bảo hiểm hàng hóa, người này đã phân tích hợp đồng bảo hiểm và các điều khoản liên quan. Sau quá trình phân xử, trọng tài viên đã ra phán quyết rằng Công ty bảo hiểm A phải chịu trách nhiệm bồi thường một phần thiệt hại cho Công ty B, vì rủi ro thời tiết thực tế được đề cập một cách gián tiếp trong hợp đồng.

Quá trình giải quyết tranh chấp diễn ra nhanh chóng trong vòng vài tháng, tiết kiệm thời gian và chi phí so với việc đưa vụ kiện ra tòa án.

3. Những vướng mắc thực tế

Mặc dù phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài có nhiều ưu điểm, vẫn tồn tại nhiều vướng mắc thực tế khi doanh nghiệp bảo hiểm sử dụng cơ chế này:

• Sự không thống nhất về điều khoản trọng tài trong hợp đồng: Trong một số trường hợp, các điều khoản trọng tài trong hợp đồng bảo hiểm không rõ ràng hoặc không có, dẫn đến việc một bên không đồng ý sử dụng trọng tài khi xảy ra tranh chấp. Điều này có thể kéo dài quá trình giải quyết và buộc các bên phải tìm kiếm các phương thức khác như hòa giải hoặc tòa án.

• Thiếu sự đồng thuận giữa các bên: Trọng tài thương mại chỉ có thể tiến hành khi cả hai bên đồng ý. Nếu một bên không muốn tham gia quá trình trọng tài, doanh nghiệp bảo hiểm có thể gặp khó khăn trong việc buộc đối phương tuân thủ.

• Chi phí trọng tài cao: So với việc giải quyết tranh chấp thông qua hòa giải hoặc các phương thức giải quyết tranh chấp khác, chi phí trọng tài có thể cao hơn, đặc biệt là khi vụ việc phức tạp và cần có nhiều trọng tài viên hoặc thời gian giải quyết kéo dài.

• Khó khăn trong việc thi hành phán quyết trọng tài: Mặc dù phán quyết của trọng tài có giá trị bắt buộc thi hành, trong một số trường hợp, bên thua kiện không tuân thủ phán quyết. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp bảo hiểm phải khởi kiện ra tòa án để buộc thi hành phán quyết, gây ra chi phí và thời gian bổ sung.

4. Những lưu ý cần thiết

Để sử dụng trọng tài trong giải quyết tranh chấp bảo hiểm một cách hiệu quả, các doanh nghiệp bảo hiểm cần lưu ý những điều sau:

• Cài điều khoản trọng tài trong hợp đồng bảo hiểm: Ngay từ khi ký kết hợp đồng, các doanh nghiệp bảo hiểm nên đảm bảo rằng hợp đồng có điều khoản trọng tài rõ ràng, cụ thể. Điều này giúp tránh các tranh cãi về thẩm quyền giải quyết tranh chấp sau này.

• Chọn cơ quan trọng tài phù hợp: Doanh nghiệp bảo hiểm cần lựa chọn cơ quan trọng tài có uy tín, chuyên nghiệp trong lĩnh vực bảo hiểm. Tại Việt Nam, các trung tâm trọng tài như VIAC có thể là lựa chọn tốt cho các doanh nghiệp.

• Chọn trọng tài viên có chuyên môn: Trọng tài viên đóng vai trò then chốt trong quá trình giải quyết tranh chấp. Do đó, các bên cần chọn những người có kinh nghiệm và hiểu biết sâu rộng về lĩnh vực bảo hiểm để đảm bảo kết quả giải quyết chính xác, công bằng.

• Sẵn sàng cho quá trình thi hành phán quyết: Trong một số trường hợp, việc thi hành phán quyết trọng tài có thể gặp khó khăn, đặc biệt là khi bên thua không đồng ý tuân thủ. Do đó, các doanh nghiệp bảo hiểm cần có phương án chuẩn bị trước cho việc này, bao gồm cả việc khởi kiện ra tòa án nếu cần thiết.

5. Căn cứ pháp lý

Việc doanh nghiệp bảo hiểm yêu cầu trọng tài giải quyết tranh chấp tại Việt Nam được thực hiện dựa trên các căn cứ pháp lý sau:

• Luật Trọng tài thương mại năm 2010.
• Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2000, sửa đổi bổ sung năm 2010, 2019.
• Bộ luật Dân sự năm 2015.
• Nghị định 63/2011/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Trọng tài thương mại.
• Thông tư 73/2016/TT-BTC về hướng dẫn thực hiện quy định về kinh doanh bảo hiểm.

Xem thêm chi tiết về bảo hiểm tại đây: Bảo hiểm tại PVL Group
Tham khảo thêm về các vụ vi phạm pháp luật tại: PLO – Pháp luật.