Điều dưỡng viên có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp nào?

1. Điều dưỡng viên có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp nào?

Điều dưỡng viên, là những người trực tiếp chăm sóc và theo dõi sức khỏe của bệnh nhân, đóng vai trò quan trọng trong hệ thống y tế. Tuy nhiên, với tính chất đặc thù của công việc, điều dưỡng viên có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu vi phạm các quy định pháp luật, gây hậu quả nghiêm trọng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín cá nhân mà còn làm tổn hại đến niềm tin của xã hội vào ngành y tế.

Dưới đây là những trường hợp mà điều dưỡng viên có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự:

• Vi phạm các quy định chuyên môn y tế:
  Điều dưỡng viên có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu không tuân thủ quy trình chuyên môn, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như tổn hại sức khỏe, gây tử vong cho bệnh nhân.
  • Ví dụ: Tiêm nhầm thuốc hoặc sử dụng sai liều lượng thuốc, không thực hiện đúng quy trình xử lý dụng cụ y tế dẫn đến lây nhiễm chéo.
  • Những hành vi này có thể bị xử lý theo tội “Vô ý làm chết người” (Điều 128 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017) hoặc tội “Vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho người khác” (Điều 139).
• Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng:
  Điều dưỡng viên không thực hiện đầy đủ trách nhiệm được giao, như bỏ mặc bệnh nhân trong tình trạng nguy hiểm hoặc không kịp thời cấp cứu khi cần thiết, có thể bị xử lý hình sự.
  • Tội danh áp dụng có thể là “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” (Điều 360 Bộ luật Hình sự 2015).
• Giả mạo hồ sơ, giấy tờ y tế:
  Nếu điều dưỡng viên cố ý làm giả giấy tờ y tế, bệnh án hoặc báo cáo sai lệch để che giấu sai phạm hoặc trục lợi, hành vi này sẽ bị xử lý theo tội “Giả mạo trong công tác” (Điều 359) hoặc “Lạm dụng chức vụ, quyền hạn” (Điều 356).
• Lạm dụng quyền hạn, bạo hành bệnh nhân:
  Các hành vi như bạo hành, ngược đãi, hay có hành vi lợi dụng bệnh nhân để trục lợi đều bị xử lý nghiêm khắc. Điều dưỡng viên có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với tội “Cố ý gây thương tích” (Điều 134) hoặc “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản” (Điều 355).
• Sử dụng các chất cấm hoặc gây nguy hiểm tại nơi làm việc:
  Nếu điều dưỡng viên sử dụng các chất ma túy, chất kích thích khi làm việc, hoặc cố tình thực hiện các hành vi gây nguy hiểm cho bệnh nhân, họ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo các điều luật liên quan đến an toàn nơi làm việc hoặc tội danh về ma túy.
• Tham gia vào hành vi vi phạm pháp luật khác trong ngành y tế:
  Điều dưỡng viên có thể bị truy cứu trách nhiệm nếu tham gia các hành vi như buôn bán thuốc giả, môi giới bán nội tạng, hoặc che giấu các hành vi sai phạm khác của đồng nghiệp. Các tội danh áp dụng bao gồm:
  • Tội “Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh” (Điều 192).
  • Tội “Môi giới mua bán bộ phận cơ thể người” (Điều 154).

2. Ví dụ minh họa

Một vụ việc thực tế từng xảy ra tại một bệnh viện lớn ở TP. Hồ Chí Minh:

Một điều dưỡng viên, trong quá trình thực hiện công tác tiêm thuốc cho bệnh nhân, đã không kiểm tra kỹ loại thuốc và liều lượng. Kết quả, bệnh nhân bị sốc phản vệ nghiêm trọng và tử vong ngay sau đó. Qua điều tra, cơ quan chức năng phát hiện điều dưỡng này đã vi phạm quy trình kiểm tra thuốc trước khi sử dụng.

Trong trường hợp này, điều dưỡng viên bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo tội “Vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc hành chính” (Điều 129 Bộ luật Hình sự). Mặc dù hành vi không có chủ đích, nhưng sự thiếu trách nhiệm trong công việc đã dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, khiến người bệnh tử vong.

3. Những vướng mắc thực tế

Thực tế, điều dưỡng viên phải đối mặt với nhiều khó khăn và áp lực trong công việc, khiến nguy cơ mắc sai phạm tăng cao. Dưới đây là một số vấn đề phổ biến:

• Áp lực công việc cao:
  Điều dưỡng viên thường làm việc trong môi trường căng thẳng, phải xử lý nhiều tình huống cùng lúc. Điều này có thể dẫn đến sai sót, đặc biệt trong các ca cấp cứu.
• Thiếu nhân lực và trang thiết bị:
  Ở nhiều bệnh viện, tình trạng thiếu nhân lực và cơ sở vật chất khiến điều dưỡng viên phải làm việc vượt quá năng lực, dẫn đến sai phạm ngoài ý muốn.
• Thiếu đào tạo chuyên sâu:
  Một số điều dưỡng viên chưa được đào tạo đầy đủ về kỹ năng chuyên môn hoặc cập nhật kiến thức mới, dễ dẫn đến vi phạm quy trình.
• Hạn chế về nhận thức pháp luật:
  Nhiều điều dưỡng viên không nắm rõ các quy định pháp luật liên quan đến trách nhiệm nghề nghiệp, dẫn đến những vi phạm mà họ không ý thức được.

4. Những lưu ý cần thiết

Để tránh rủi ro pháp lý, điều dưỡng viên cần lưu ý các điểm sau:

• Tuân thủ nghiêm ngặt quy trình chuyên môn:
  Điều dưỡng viên cần thực hiện đúng các quy định trong từng khâu, từ kiểm tra thuốc, xử lý dụng cụ y tế, đến chăm sóc bệnh nhân.
• Không làm việc khi không đủ điều kiện:
  Khi không đảm bảo sức khỏe, tinh thần hoặc thiếu hiểu biết về trường hợp cụ thể, điều dưỡng viên cần báo cáo ngay với cấp trên thay vì tự ý xử lý.
• Thường xuyên cập nhật kiến thức và kỹ năng:
  Tham gia các khóa đào tạo định kỳ để nâng cao trình độ chuyên môn, cập nhật quy định pháp luật và kỹ thuật mới.
• Nắm rõ quyền và trách nhiệm pháp lý:
  Điều dưỡng viên cần hiểu rõ các quy định pháp luật liên quan đến trách nhiệm nghề nghiệp để tránh vi phạm ngoài ý muốn.
• Báo cáo ngay khi phát hiện sai phạm:
  Nếu phát hiện hành vi sai trái từ bản thân hoặc đồng nghiệp, cần báo cáo ngay để xử lý kịp thời, tránh hậu quả nghiêm trọng.

5. Căn cứ pháp lý

Các quy định pháp luật liên quan đến trách nhiệm hình sự của điều dưỡng viên bao gồm:

• Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017):
  • Điều 128: Vô ý làm chết người.
  • Điều 129: Vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc hành chính.
  • Điều 134: Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho người khác.
  • Điều 192: Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh.
  • Điều 360: Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.
• Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2009 (sửa đổi 2023):
  • Quy định về trách nhiệm của nhân viên y tế trong việc chăm sóc, điều trị và bảo vệ sức khỏe bệnh nhân.
• Thông tư 22/2013/TT-BYT:
  Hướng dẫn cụ thể về quy trình và tiêu chuẩn nghề nghiệp đối với điều dưỡng viên.

Nếu bạn cần tìm hiểu thêm về các vấn đề pháp lý liên quan, vui lòng truy cập chuyên mục Tổng hợp để cập nhật các thông tin mới nhất.