Di sản thừa kế có bao gồm các tài sản do người để lại di sản tạo ra sau khi qua đời không? Tìm hiểu quy định pháp lý về di sản sau khi người để lại qua đời.
1) Di sản thừa kế có bao gồm các tài sản do người để lại di sản tạo ra sau khi qua đời không?
Di sản thừa kế có bao gồm các tài sản do người để lại di sản tạo ra sau khi qua đời không? Đây là một câu hỏi thú vị và mang tính pháp lý cao, vì quy định của pháp luật Việt Nam rất rõ ràng về thời điểm xác định di sản và phạm vi di sản được thừa kế. Theo quy định pháp luật, di sản thừa kế là toàn bộ tài sản, quyền lợi tài chính, và các quyền tài sản hợp pháp mà người để lại di sản sở hữu hoặc có quyền sở hữu vào thời điểm qua đời. Vì vậy, các tài sản hay quyền lợi được hình thành sau khi người để lại di sản qua đời thường không thuộc phạm vi di sản thừa kế.
Thời điểm xác định di sản thừa kế
Di sản thừa kế được xác định tại thời điểm người để lại di sản qua đời, theo quy định tại Bộ luật Dân sự Việt Nam. Điều này có nghĩa là mọi tài sản, quyền lợi, hoặc nghĩa vụ mà người để lại di sản sở hữu vào thời điểm qua đời sẽ được tính vào di sản thừa kế. Bất kỳ tài sản nào phát sinh hoặc được tạo ra sau thời điểm này, ngay cả khi có nguồn gốc từ tài sản của người để lại, sẽ không được coi là một phần của di sản thừa kế.
Ví dụ, nếu một người để lại khoản đầu tư sinh lời sau khi họ qua đời, phần lợi nhuận này sẽ không nằm trong di sản thừa kế ban đầu mà sẽ thuộc sở hữu của những người thừa kế đã được nhận di sản. Tuy nhiên, một số quyền lợi liên quan đến tài sản như quyền tác giả, quyền sở hữu trí tuệ có thể vẫn tiếp tục mang lại giá trị tài chính sau khi người để lại di sản qua đời và người thừa kế sẽ được thụ hưởng từ quyền lợi này.
Phạm vi di sản thừa kế
Di sản thừa kế bao gồm các tài sản mà người để lại di sản sở hữu, các quyền lợi về tài chính và quyền sở hữu trí tuệ, nhưng chỉ tính tại thời điểm qua đời. Những tài sản hình thành hoặc sinh lợi sau thời điểm này không thuộc phạm vi di sản. Cụ thể:
- Các khoản thu nhập phát sinh sau khi qua đời: Những khoản thu nhập này như lãi suất, lợi nhuận từ đầu tư, hoặc tiền cho thuê tài sản phát sinh sau khi người để lại di sản qua đời thường không được coi là di sản thừa kế.
- Giá trị từ quyền sở hữu trí tuệ: Các quyền lợi tài sản trí tuệ (như quyền tác giả) có thể tiếp tục sinh lợi sau khi người để lại di sản qua đời, nhưng quyền lợi này đã được xác định là di sản tại thời điểm qua đời. Vì vậy, phần lợi nhuận mới phát sinh sau khi người này qua đời sẽ thuộc quyền sở hữu của người thừa kế được chuyển giao quyền tác giả.
- Tài sản bổ sung từ hợp đồng: Một số tài sản hoặc khoản lợi ích phát sinh sau khi người để lại di sản qua đời theo quy định của hợp đồng (như hợp đồng bảo hiểm, quyền thụ hưởng tài chính) có thể vẫn tiếp tục mang lại giá trị. Các khoản này sẽ không được tính là di sản ban đầu mà là quyền thụ hưởng bổ sung của người thừa kế.
Tài sản phát sinh sau khi người để lại di sản qua đời
Khi tài sản phát sinh hoặc sinh lợi sau thời điểm người để lại di sản qua đời, những tài sản này thuộc sở hữu của người thừa kế được nhận di sản, không thuộc phạm vi di sản thừa kế. Điều này có nghĩa là các khoản lợi nhuận, thu nhập hoặc tài sản mới hình thành từ tài sản đã thừa kế sẽ thuộc về người thừa kế và không cần chia lại cho các bên khác.
2) Ví dụ minh họa về di sản thừa kế và tài sản phát sinh sau khi qua đời
Giả sử ông A qua đời, để lại một khoản tiền trong tài khoản tiết kiệm và một căn nhà cho ba người con là B, C, và D. Số tiền trong tài khoản tiết kiệm được chia đều cho B, C, và D. Sau khi ông A qua đời, khoản tiền này tiếp tục sinh lãi do tính lãi suất của ngân hàng. Phần lãi suất phát sinh sau khi ông A qua đời không được tính là di sản thừa kế của ông A nữa, mà thuộc sở hữu riêng của B, C, và D theo phần mà họ được thừa kế.
Trong trường hợp này, lãi suất sau khi ông A qua đời là tài sản phát sinh sau thời điểm qua đời, nên không nằm trong di sản ban đầu và không cần phân chia lại.
3) Những vướng mắc thực tế khi xác định di sản thừa kế và tài sản phát sinh sau khi qua đời
Việc xác định di sản thừa kế và tài sản phát sinh sau khi qua đời thường gặp phải nhiều vướng mắc thực tế, đặc biệt là trong những trường hợp tài sản liên tục phát sinh giá trị sau thời điểm qua đời. Các vướng mắc thường gặp bao gồm:
- Tranh chấp về tài sản phát sinh sau khi qua đời: Khi tài sản có lợi nhuận phát sinh hoặc tăng giá trị sau khi người để lại di sản qua đời, có thể xảy ra tranh chấp giữa các người thừa kế về việc có nên tính phần giá trị này vào di sản ban đầu hay không.
- Khó khăn trong việc xác định quyền lợi: Một số quyền lợi như quyền tác giả, quyền sở hữu trí tuệ có thể sinh lợi nhuận sau khi người để lại di sản qua đời. Việc xác định xem lợi nhuận này có phải chia cho các người thừa kế khác hay không có thể gây khó khăn, đặc biệt khi không có quy định rõ ràng.
- Khác biệt trong quan điểm pháp lý về tài sản phát sinh: Một số trường hợp có sự không thống nhất giữa các quy định pháp luật về tài sản hình thành sau khi qua đời, đặc biệt khi có sự tham gia của các bên thứ ba như ngân hàng, công ty bảo hiểm, hoặc các tổ chức sở hữu trí tuệ.
4) Những lưu ý cần thiết khi thừa kế tài sản và quyền lợi phát sinh sau khi qua đời
Trước khi thực hiện phân chia di sản thừa kế, các bên liên quan cần lưu ý một số điều quan trọng để đảm bảo quyền lợi của người thừa kế:
- Xác định rõ tài sản thuộc phạm vi di sản: Người thừa kế cần xác định rõ tài sản nào nằm trong di sản thừa kế theo quy định pháp luật, để tránh tranh chấp về sau đối với các tài sản phát sinh hoặc sinh lợi.
- Đảm bảo quyền lợi từ tài sản phát sinh: Trong trường hợp tài sản có thể sinh lợi (như tài sản gửi ngân hàng, bất động sản cho thuê), các bên thừa kế nên có thỏa thuận rõ ràng về quyền lợi phát sinh từ các tài sản này.
- Tìm kiếm sự tư vấn pháp lý khi cần thiết: Khi tài sản thừa kế phức tạp hoặc có giá trị cao, việc nhờ sự hỗ trợ từ luật sư hoặc dịch vụ tư vấn pháp lý sẽ giúp đảm bảo quy trình thừa kế diễn ra đúng pháp luật và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên.
- Theo dõi và kiểm tra việc phát sinh tài sản: Người thừa kế nên có sự giám sát và kiểm tra việc phát sinh tài sản hoặc lợi nhuận từ tài sản thừa kế, để tránh trường hợp tài sản bị sử dụng sai mục đích hoặc không đúng quyền lợi.
5) Căn cứ pháp lý về di sản thừa kế và tài sản phát sinh sau khi qua đời
Việc xác định di sản thừa kế và tài sản phát sinh sau khi qua đời được quy định cụ thể trong các văn bản pháp lý sau:
- Bộ luật Dân sự năm 2015: Quy định chi tiết về quyền và nghĩa vụ của các bên thừa kế, phạm vi di sản và thời điểm xác định di sản thừa kế. Các điều khoản trong Bộ luật Dân sự quy định rõ ràng về việc tài sản phát sinh sau thời điểm qua đời không nằm trong di sản ban đầu.
- Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 (sửa đổi bổ sung 2009 và 2019): Quy định quyền thừa kế đối với các quyền sở hữu trí tuệ, bao gồm quyền tác giả, quyền sở hữu sáng chế, và các quyền lợi khác liên quan đến tài sản trí tuệ có giá trị sinh lợi sau khi qua đời.
Kết luận: Di sản thừa kế bao gồm tài sản và quyền lợi tài chính của người để lại di sản tại thời điểm qua đời, trong khi tài sản phát sinh sau thời điểm đó sẽ thuộc quyền sở hữu của người thừa kế. Để tìm hiểu thêm về quy định pháp lý và các quyền lợi từ di sản thừa kế, bạn có thể tham khảo từ Luật PVL Group – Tư vấn thừa kế hoặc Báo Pháp luật. Luật PVL Group luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn trong các vấn đề liên quan đến thừa kế và tài sản pháp lý từ di sản.
