Di chúc chung của vợ chồng có thể lập bằng lời nói không. Phân tích quy định pháp luật về hình thức di chúc và các trường hợp áp dụng.
Di chúc chung của vợ chồng có thể lập bằng lời nói không?
Di chúc chung của vợ chồng có thể lập bằng lời nói không? Đây là câu hỏi phổ biến khi các cặp vợ chồng muốn xác định hình thức lập di chúc. Trong pháp luật thừa kế, di chúc là văn bản hoặc lời nói thể hiện ý chí của người lập di chúc về việc định đoạt tài sản sau khi qua đời. Tuy nhiên, không phải mọi di chúc đều được pháp luật công nhận nếu không đáp ứng các yêu cầu về hình thức và điều kiện pháp lý.
Căn cứ pháp luật về di chúc bằng lời nói
Theo quy định tại Điều 629 của Bộ luật Dân sự năm 2015, di chúc bằng lời nói chỉ được chấp nhận trong trường hợp người lập di chúc đang trong tình trạng nguy cấp đe dọa đến tính mạng và không thể lập di chúc bằng văn bản. Di chúc bằng lời nói phải có ít nhất hai người làm chứng và phải được những người làm chứng ghi chép lại, xác nhận nội dung ngay sau khi người lập di chúc thể hiện ý chí. Nếu sau ba tháng kể từ khi lập di chúc bằng lời nói mà người lập di chúc còn sống và minh mẫn, thì di chúc bằng lời nói sẽ không còn giá trị.
Đối với di chúc chung của vợ chồng, pháp luật không có quy định đặc biệt về việc lập di chúc bằng lời nói trong trường hợp cả hai vợ chồng cùng rơi vào tình huống nguy cấp. Điều này có nghĩa là di chúc chung của vợ chồng chỉ có thể lập bằng lời nói nếu cả hai người đều trong tình trạng nguy cấp đe dọa tính mạng và không thể lập di chúc bằng văn bản. Tuy nhiên, để đảm bảo tính hợp pháp và giá trị pháp lý của di chúc, hình thức di chúc bằng văn bản luôn được ưu tiên hơn.
Điều kiện lập di chúc bằng lời nói
Để di chúc bằng lời nói có giá trị pháp lý, cần đáp ứng các điều kiện sau:
- Tình trạng nguy cấp: Người lập di chúc phải đang trong tình trạng nguy cấp, không có khả năng lập di chúc bằng văn bản.
- Có ít nhất hai người làm chứng: Di chúc bằng lời nói phải có ít nhất hai người làm chứng, và những người này phải không có quyền lợi liên quan đến di chúc.
- Ghi chép và xác nhận ngay sau đó: Những người làm chứng phải ghi chép lại nội dung di chúc và xác nhận lại sự kiện ngay lập tức sau khi người lập di chúc thể hiện ý chí của mình.
- Hiệu lực trong thời gian ngắn: Di chúc bằng lời nói chỉ có giá trị nếu người lập di chúc qua đời hoặc mất khả năng sau khi lập. Nếu sau ba tháng, người lập di chúc vẫn còn sống và minh mẫn, di chúc bằng lời nói sẽ mất hiệu lực.
Cách thực hiện di chúc bằng lời nói
Trong trường hợp vợ chồng muốn lập di chúc bằng lời nói vì tình huống nguy cấp, họ cần thực hiện theo các bước sau:
- Chọn người làm chứng: Chọn ít nhất hai người làm chứng đủ điều kiện, không phải là người thừa kế hoặc có quyền lợi trong di chúc.
- Truyền đạt ý chí rõ ràng: Cả hai vợ chồng phải thể hiện rõ ràng ý chí của mình về việc phân chia tài sản cho các người thừa kế.
- Ghi chép lại nội dung di chúc: Những người làm chứng phải ghi chép lại ngay nội dung di chúc và ký tên vào biên bản để xác nhận sự kiện.
- Ghi nhớ thời gian hiệu lực: Sau khi lập di chúc, nếu sau ba tháng người lập di chúc vẫn còn sống và minh mẫn, di chúc bằng lời nói sẽ không còn hiệu lực và cần lập di chúc bằng văn bản.
Ví dụ minh họa về lập di chúc bằng lời nói
Giả sử, ông A và bà B đang đi du lịch và gặp một tai nạn nghiêm trọng. Do tình trạng nguy cấp, cả hai không thể lập di chúc bằng văn bản mà quyết định truyền đạt ý chí của mình về việc phân chia tài sản bằng lời nói trước hai người làm chứng, là những người không có quyền lợi trong di sản của họ. Hai người làm chứng ghi chép lại nội dung di chúc ngay sau đó và ký tên xác nhận.
Nếu ông A và bà B không qua khỏi sau tai nạn, di chúc bằng lời nói này có thể được chấp nhận hợp lệ. Tuy nhiên, nếu họ hồi phục sau ba tháng, di chúc này sẽ mất hiệu lực và cần lập một di chúc bằng văn bản để có giá trị pháp lý.
Những vấn đề thực tiễn khi lập di chúc bằng lời nói
Việc lập di chúc bằng lời nói có thể gặp nhiều vấn đề trong thực tiễn, bao gồm:
- Khó khăn trong việc xác minh tính hợp pháp: Di chúc bằng lời nói dễ dẫn đến tranh chấp vì không có bằng chứng vật lý rõ ràng như di chúc bằng văn bản. Người thừa kế có thể tranh cãi về tính chính xác của lời chứng.
- Hiệu lực giới hạn: Di chúc bằng lời nói chỉ có hiệu lực trong tình huống nguy cấp và mất hiệu lực sau ba tháng nếu người lập di chúc còn sống. Điều này tạo ra sự không chắc chắn về tính bền vững của di chúc.
- Nguy cơ bị bỏ qua: Nếu di chúc không được ghi chép ngay lập tức hoặc không có người làm chứng đủ điều kiện, nó có thể bị coi là không hợp lệ.
Những lưu ý khi lập di chúc bằng lời nói
Khi lập di chúc bằng lời nói, vợ chồng cần lưu ý những điểm sau để đảm bảo tính hợp pháp và tránh các tranh chấp sau này:
- Chọn người làm chứng đủ điều kiện: Đảm bảo rằng những người làm chứng không phải là người thừa kế và không có lợi ích trực tiếp trong di sản.
- Lập di chúc bằng văn bản ngay khi có thể: Nếu có thể, vợ chồng nên lập di chúc bằng văn bản để tránh rủi ro về tính hợp pháp của di chúc bằng lời nói.
- Ghi chép rõ ràng và xác nhận ngay lập tức: Người làm chứng phải ghi chép lại nội dung di chúc ngay lập tức để tránh tranh chấp về nội dung.
Kết luận
Di chúc chung của vợ chồng có thể lập bằng lời nói không? Câu trả lời là có, nhưng chỉ trong trường hợp cả hai rơi vào tình huống nguy cấp và không thể lập di chúc bằng văn bản. Tuy nhiên, di chúc bằng lời nói chỉ có hiệu lực tạm thời và sẽ mất giá trị nếu người lập di chúc hồi phục sau ba tháng. Để đảm bảo tính hợp pháp và tránh tranh chấp, vợ chồng nên lập di chúc bằng văn bản và công chứng càng sớm càng tốt. Nếu bạn cần tư vấn chi tiết hơn về việc lập di chúc, hãy liên hệ với Luật PVL Group để được hỗ trợ.
Liên kết nội bộ: Di chúc bằng lời nói và giá trị pháp lý
Liên kết ngoại: Tham khảo thêm về vấn đề thừa kế
