Dân phòng có quyền hạn nào trong việc kiểm tra giấy tờ của người dân?

Dân phòng có quyền hạn nào trong việc kiểm tra giấy tờ của người dân? Tìm hiểu quyền hạn của lực lượng dân phòng khi thực hiện kiểm tra giấy tờ.

1. Dân phòng có quyền hạn nào trong việc kiểm tra giấy tờ của người dân?

Dân phòng có quyền hạn nào trong việc kiểm tra giấy tờ của người dân? Đây là câu hỏi quan trọng, liên quan trực tiếp đến quyền hạn của lực lượng dân phòng và quyền lợi của người dân khi tham gia các hoạt động trong cộng đồng. Dân phòng là lực lượng an ninh cơ sở, được huy động từ người dân để hỗ trợ công an địa phương trong việc duy trì trật tự, an ninh trong khu vực.

Theo quy định pháp luật, lực lượng dân phòng không có quyền kiểm tra giấy tờ tùy thân của người dân một cách độc lập. Việc kiểm tra giấy tờ cá nhân như chứng minh nhân dân (CCCD), giấy tờ xe, hoặc các giấy tờ tùy thân khác chỉ có thể được thực hiện bởi lực lượng công an hoặc các cơ quan có thẩm quyền được pháp luật quy định. Lực lượng dân phòng có vai trò hỗ trợ trong các tình huống giữ gìn trật tự an toàn xã hội, tuần tra, giám sát, nhưng không có thẩm quyền yêu cầu người dân xuất trình giấy tờ.

Cụ thể, vai trò và giới hạn quyền hạn của dân phòng trong việc kiểm tra giấy tờ có thể được diễn giải như sau:

• Hỗ trợ công an trong việc kiểm tra giấy tờ: Khi thực hiện các hoạt động kiểm tra giấy tờ, lực lượng dân phòng chỉ được tham gia hỗ trợ công an, nhưng không được phép yêu cầu người dân cung cấp giấy tờ một cách độc lập. Dân phòng có thể tham gia ghi nhận thông tin, bảo vệ hiện trường, hỗ trợ đảm bảo trật tự, nhưng không có quyền tra hỏi hoặc kiểm tra giấy tờ cá nhân của người dân.
• Bảo đảm trật tự tại khu vực công cộng: Dân phòng thường tham gia tuần tra, giám sát trật tự tại các khu vực công cộng như công viên, chợ, khu phố, nhưng nhiệm vụ này chỉ giới hạn trong việc theo dõi, phát hiện và báo cáo các vi phạm. Trong trường hợp phát hiện nghi ngờ, dân phòng có trách nhiệm báo cáo cho công an xã hoặc công an phường và không tự ý yêu cầu người dân xuất trình giấy tờ.
• Can thiệp trong các tình huống khẩn cấp: Khi xảy ra các tình huống khẩn cấp như xô xát, đánh nhau, gây rối trật tự công cộng, dân phòng có thể can thiệp để ngăn chặn hoặc bảo vệ hiện trường chờ công an đến xử lý. Tuy nhiên, họ không có quyền yêu cầu người dân cung cấp giấy tờ trong những tình huống này.

Như vậy, dân phòng không có quyền hạn độc lập trong việc kiểm tra giấy tờ của người dân. Chỉ trong trường hợp đi kèm với lực lượng công an hoặc khi có sự chỉ đạo từ công an, dân phòng mới được tham gia hỗ trợ kiểm tra giấy tờ, nhưng không có quyền yêu cầu hoặc xử lý hành vi vi phạm một cách độc lập.

2. Ví dụ minh họa về quyền hạn của dân phòng trong việc kiểm tra giấy tờ

Để làm rõ dân phòng có quyền hạn nào trong việc kiểm tra giấy tờ của người dân, hãy xem một ví dụ thực tế:

Anh Nam, một người dân đang đi dạo trong công viên vào buổi tối thì gặp một nhóm dân phòng tuần tra. Nhóm dân phòng yêu cầu anh Nam xuất trình giấy tờ tùy thân vì thấy anh đi lại vào giờ khuya. Anh Nam cảm thấy quyền lợi của mình bị xâm phạm và từ chối xuất trình giấy tờ. Lúc này, nhóm dân phòng không có quyền ép buộc anh Nam phải cung cấp giấy tờ. Thay vào đó, họ chỉ có thể báo cáo sự việc với công an phường nếu cảm thấy cần thiết.

Trong trường hợp này, dân phòng không có quyền yêu cầu anh Nam xuất trình giấy tờ tùy thân vì họ không phải là lực lượng được pháp luật quy định quyền kiểm tra giấy tờ cá nhân. Hành động đúng đắn của dân phòng trong tình huống này là báo cáo cho công an nếu họ cảm thấy có sự nghi ngờ và để lực lượng công an xử lý theo thẩm quyền.

Qua ví dụ này, chúng ta thấy rõ rằng dân phòng không có quyền kiểm tra giấy tờ của người dân một cách độc lập và chỉ có thể hỗ trợ công an khi được chỉ định hoặc trong các tình huống cần thiết.

3. Những vướng mắc thực tế khi dân phòng tham gia vào việc kiểm tra giấy tờ

Trong thực tế, việc dân phòng tham gia vào các tình huống liên quan đến kiểm tra giấy tờ của người dân thường gặp phải một số vướng mắc và khó khăn như sau:

• Người dân không hiểu rõ quyền hạn của dân phòng: Nhiều người dân không biết rõ rằng dân phòng không có quyền yêu cầu kiểm tra giấy tờ, dẫn đến những tranh cãi không cần thiết. Điều này dễ gây ra hiểu lầm và làm mất uy tín của lực lượng dân phòng.
• Dân phòng có thể lạm quyền: Một số trường hợp dân phòng tự ý yêu cầu người dân xuất trình giấy tờ mà không có sự chỉ đạo của công an. Điều này không chỉ vượt quá quyền hạn mà còn vi phạm pháp luật và có thể gây khó chịu cho người dân.
• Thiếu sự phân định rõ ràng giữa nhiệm vụ của dân phòng và công an: Ở một số khu vực, dân phòng và công an không có sự phân định rõ ràng về nhiệm vụ, dẫn đến việc dân phòng có thể tham gia vào những công việc không thuộc phạm vi quyền hạn của họ.
• Người dân ngại hợp tác khi có mặt dân phòng: Do ngại bị yêu cầu kiểm tra giấy tờ trái thẩm quyền hoặc không muốn hợp tác với lực lượng dân phòng, một số người dân thể hiện thái độ không hợp tác khi gặp dân phòng tuần tra, gây khó khăn cho công tác duy trì trật tự của dân phòng.

Những vướng mắc này không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả của công tác tuần tra và đảm bảo trật tự của dân phòng mà còn làm giảm lòng tin của người dân đối với lực lượng này. Để khắc phục, cần có sự tuyên truyền rộng rãi về quyền hạn của dân phòng và nâng cao ý thức trách nhiệm của lực lượng dân phòng khi thực hiện nhiệm vụ.

4. Những lưu ý cần thiết khi dân phòng tham gia hỗ trợ kiểm tra giấy tờ

Để tránh những sai sót trong quá trình thực thi nhiệm vụ và bảo vệ quyền lợi của người dân, dân phòng và người dân cần lưu ý một số điểm sau khi dân phòng tham gia vào các hoạt động hỗ trợ kiểm tra giấy tờ:

• Dân phòng không được yêu cầu giấy tờ độc lập: Khi không có sự hiện diện của công an, dân phòng không có quyền yêu cầu người dân cung cấp giấy tờ tùy thân hoặc kiểm tra giấy tờ xe. Nếu có nghi ngờ, họ chỉ nên báo cáo cho công an xử lý.
• Dân phòng cần hành động trong phạm vi cho phép: Khi hỗ trợ công an trong các tình huống kiểm tra giấy tờ, dân phòng cần đảm bảo chỉ thực hiện các nhiệm vụ phụ trợ như ghi chép, bảo vệ hiện trường và không vượt quá quyền hạn.
• Người dân cần hiểu rõ quyền lợi của mình: Khi được yêu cầu xuất trình giấy tờ, người dân nên xác định rằng lực lượng nào đang yêu cầu và trong trường hợp dân phòng yêu cầu giấy tờ mà không có công an đi cùng, người dân có quyền từ chối.
• Tránh lạm quyền và cần thái độ đúng mực: Dân phòng cần tránh các hành vi lạm quyền, tự ý kiểm tra giấy tờ hoặc thái độ đe dọa đối với người dân. Mọi hành động cần giữ đúng mực, tôn trọng người dân để đảm bảo mối quan hệ tốt giữa lực lượng dân phòng và cộng đồng.
• Liên hệ công an khi gặp tình huống phức tạp: Nếu dân phòng phát hiện một tình huống phức tạp hoặc nghi vấn, họ nên báo cáo ngay cho công an để có phương án xử lý đúng thẩm quyền, tránh tự ý hành động.

Những lưu ý này giúp dân phòng thực hiện nhiệm vụ một cách đúng quy định pháp luật, đồng thời đảm bảo quyền lợi của người dân và giữ mối quan hệ tốt giữa dân phòng và cộng đồng.

5. Căn cứ pháp lý về quyền hạn của dân phòng trong việc kiểm tra giấy tờ của người dân

Quyền hạn của dân phòng trong việc kiểm tra giấy tờ của người dân được quy định trong các văn bản pháp luật sau đây:

• Nghị định 38/2006/NĐ-CP về bảo vệ an ninh trật tự tại địa bàn cơ sở: Quy định về nhiệm vụ và quyền hạn của lực lượng dân phòng trong việc tham gia giữ gìn an ninh trật tự tại địa phương. Theo đó, dân phòng có vai trò hỗ trợ công an, nhưng không có quyền kiểm tra giấy tờ một cách độc lập.
• Nghị định 73/2010/NĐ-CP về quy chế tổ chức và hoạt động của lực lượng bảo vệ dân phố: Quy định rõ quyền hạn của dân phòng và các lực lượng bảo vệ dân phố, chỉ ra rằng dân phòng không có quyền kiểm tra giấy tờ của người dân mà chỉ tham gia hỗ trợ khi có sự phối hợp với công an.
• Thông tư 42/2017/TT-BCA về công tác bảo đảm an ninh trật tự của lực lượng bảo vệ dân phố và dân phòng: Hướng dẫn chi tiết về nhiệm vụ của dân phòng, nhấn mạnh vào việc hỗ trợ công an và không có quyền yêu cầu người dân cung cấp giấy tờ tùy thân.

Các căn cứ pháp lý này xác định rõ giới hạn quyền hạn của dân phòng trong việc kiểm tra giấy tờ, đảm bảo rằng chỉ các lực lượng có thẩm quyền như công an mới được yêu cầu người dân xuất trình giấy tờ. Người dân có thể tham khảo thêm thông tin tại PVL Law – Chuyên mục Hành chính để hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình khi tiếp xúc với lực lượng dân phòng trong các tình huống đảm bảo an ninh trật tự.