Có thể yêu cầu chia di sản thừa kế bằng hiện vật không?

1) Có thể yêu cầu chia di sản thừa kế bằng hiện vật không?

Có thể yêu cầu chia di sản thừa kế bằng hiện vật không? Đây là câu hỏi quan trọng liên quan đến việc phân chia tài sản thừa kế. Theo quy định pháp luật Việt Nam, di sản thừa kế có thể được chia bằng hiện vật nếu đáp ứng được các điều kiện pháp lý nhất định và các bên thừa kế có thể thống nhất về cách thức chia này. Chia thừa kế bằng hiện vật có nghĩa là tài sản sẽ được phân chia dưới dạng vật chất thay vì chuyển thành tiền mặt. Việc này thường áp dụng với những loại tài sản có giá trị lớn hoặc có tính đặc thù, chẳng hạn như bất động sản, cổ vật, hoặc các tài sản có giá trị kỷ niệm.

Điều kiện để chia di sản thừa kế bằng hiện vật

Để chia di sản thừa kế bằng hiện vật, tài sản thừa kế phải đáp ứng một số điều kiện nhất định:

1. Tài sản có tính phân chia được: Để chia di sản bằng hiện vật, tài sản đó phải có khả năng phân chia rõ ràng giữa các bên mà không làm mất giá trị hoặc công năng sử dụng của tài sản. Ví dụ, một mảnh đất có thể được chia thành các lô nhỏ để thừa kế, nhưng một chiếc ô tô hoặc một món đồ cổ có giá trị lớn thường không thể chia nhỏ.
2. Có sự thống nhất của các bên thừa kế: Để thực hiện việc chia di sản thừa kế bằng hiện vật, các bên thừa kế phải thống nhất với nhau về phương thức và tỷ lệ phân chia tài sản. Nếu các bên không đồng ý, việc chia di sản sẽ gặp khó khăn và có thể phải chuyển thành giá trị tiền mặt để phân chia.
3. Tuân thủ quy định pháp luật: Việc chia di sản thừa kế bằng hiện vật phải tuân thủ quy định pháp luật, đặc biệt là các quy định liên quan đến tài sản đặc thù như bất động sản, tài sản có giá trị cao, hoặc tài sản thuộc sở hữu chung của vợ chồng. Trong một số trường hợp, các bên cần thực hiện thủ tục pháp lý, như đo đạc, xác định quyền sử dụng đất hoặc đăng ký quyền sở hữu tài sản.

Quy trình chia di sản thừa kế bằng hiện vật

Việc chia di sản thừa kế bằng hiện vật cần tuân thủ một số bước pháp lý cơ bản để đảm bảo tính hợp pháp và bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan:

1. Kiểm kê tài sản và xác định giá trị hiện vật: Trước hết, các bên thừa kế cần thực hiện việc kiểm kê toàn bộ tài sản và xác định giá trị của từng loại tài sản. Đây là bước quan trọng giúp các bên nắm rõ phần tài sản được thừa kế và đưa ra quyết định về phương thức chia.
2. Đàm phán và đạt thỏa thuận về phân chia hiện vật: Sau khi xác định giá trị của từng hiện vật, các bên thừa kế cần đàm phán và đạt được thỏa thuận về tỷ lệ và cách thức chia tài sản dưới dạng hiện vật. Trong trường hợp các bên không thể thỏa thuận, tòa án sẽ can thiệp và đưa ra quyết định.
3. Lập văn bản phân chia di sản: Sau khi đạt được thỏa thuận, các bên thừa kế sẽ lập văn bản phân chia di sản, nêu rõ tài sản được phân chia cho từng người và tỷ lệ sở hữu. Văn bản này cần có sự chứng thực hoặc công chứng để đảm bảo tính pháp lý.
4. Hoàn tất các thủ tục pháp lý liên quan: Cuối cùng, các bên thừa kế cần hoàn tất các thủ tục pháp lý tại các cơ quan chức năng, như đăng ký quyền sử dụng đất, sang tên sở hữu tài sản, để hợp thức hóa quyền sở hữu của từng người.

2) Ví dụ minh họa về việc chia di sản thừa kế bằng hiện vật

Giả sử ông A qua đời, để lại một di sản bao gồm một mảnh đất lớn và một ngôi nhà. Ông A có ba người con là B, C, và D, mỗi người đều có quyền hưởng di sản. Thay vì bán tài sản để chia tiền mặt, ba người con thống nhất phân chia mảnh đất thành ba phần bằng nhau. B sẽ nhận phần đất phía trước, C nhận phần giữa và D nhận phần đất phía sau. Sau đó, họ tiến hành đo đạc, làm thủ tục chia đất và đăng ký quyền sử dụng đất tương ứng với từng người.

Trường hợp này là một ví dụ về việc chia di sản thừa kế bằng hiện vật, khi tài sản có khả năng phân chia được mà không làm ảnh hưởng đến giá trị và công năng sử dụng của nó.

3) Những vướng mắc thực tế khi chia di sản thừa kế bằng hiện vật

Việc chia di sản thừa kế bằng hiện vật có thể gặp phải nhiều vướng mắc thực tế do tính chất phức tạp của tài sản và quyền lợi của các bên thừa kế. Các vấn đề thường gặp bao gồm:

• Không thống nhất được cách thức chia tài sản: Trong nhiều trường hợp, các bên thừa kế không thể đồng thuận về cách thức chia hiện vật. Điều này đặc biệt xảy ra khi có sự chênh lệch về giá trị giữa các phần tài sản hoặc khi một bên muốn giữ lại tài sản nhưng các bên khác muốn bán.
• Phân chia tài sản không đồng đều: Một số tài sản có giá trị cao hoặc có tính đặc thù, như đồ cổ hoặc tác phẩm nghệ thuật, khó phân chia đồng đều. Điều này có thể dẫn đến tranh chấp giữa các bên về quyền sở hữu và giá trị tài sản.
• Thủ tục pháp lý phức tạp: Quy trình phân chia tài sản hiện vật, đặc biệt là bất động sản, đòi hỏi phải thực hiện nhiều thủ tục pháp lý như đo đạc, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mới, đăng ký sở hữu. Điều này có thể gây khó khăn và tốn kém thời gian.
• Chi phí phát sinh: Chia di sản thừa kế bằng hiện vật có thể kéo theo các chi phí phát sinh như phí đo đạc, phí công chứng, phí đăng ký sở hữu tài sản mới… Điều này có thể làm giảm giá trị thực tế của tài sản mà mỗi người thừa kế nhận được.

4) Những lưu ý cần thiết khi yêu cầu chia di sản thừa kế bằng hiện vật

Trước khi thực hiện yêu cầu chia di sản thừa kế bằng hiện vật, các bên thừa kế cần lưu ý một số yếu tố quan trọng để đảm bảo quyền lợi và tránh rủi ro pháp lý:

• Thỏa thuận và đảm bảo sự đồng thuận của các bên: Trước khi thực hiện chia tài sản hiện vật, các bên cần thỏa thuận và đạt được sự đồng thuận về cách thức phân chia. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro tranh chấp và đảm bảo quá trình chia diễn ra thuận lợi.
• Xác định giá trị tài sản chính xác: Việc định giá chính xác các tài sản thừa kế giúp đảm bảo sự công bằng khi chia tài sản bằng hiện vật, đặc biệt là với những tài sản có giá trị lớn.
• Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ pháp lý: Người thừa kế cần chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ pháp lý liên quan, như giấy khai sinh, giấy chứng tử, giấy tờ sở hữu tài sản, để đảm bảo quy trình chia di sản hợp pháp.
• Tư vấn pháp lý: Khi tài sản thừa kế có giá trị cao hoặc phức tạp, việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ luật sư là cần thiết để đảm bảo quá trình chia tài sản diễn ra đúng quy định pháp luật và bảo vệ quyền lợi của tất cả các bên.

5) Căn cứ pháp lý về việc chia di sản thừa kế bằng hiện vật

Việc chia di sản thừa kế bằng hiện vật tại Việt Nam được quy định trong các văn bản pháp lý sau:

• Bộ luật Dân sự năm 2015: Quy định chi tiết về quyền và nghĩa vụ của các bên thừa kế, bao gồm quyền yêu cầu chia di sản bằng hiện vật nếu có khả năng phân chia được và có sự đồng thuận của các bên.
• Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014: Điều chỉnh quyền sở hữu tài sản chung của vợ chồng và quy định về quyền thừa kế tài sản trong hôn nhân, đặc biệt trong trường hợp chia tài sản chung của vợ chồng sau khi một bên qua đời.
• Luật Tố tụng Dân sự năm 2015: Hướng dẫn các thủ tục pháp lý khi yêu cầu chia di sản thừa kế, bao gồm quy trình yêu cầu tòa án giải quyết tranh chấp nếu các bên không thống nhất về cách thức chia hiện vật.

Kết luận: Việc chia di sản thừa kế bằng hiện vật là một phương thức hữu ích khi tài sản có khả năng phân chia mà không làm giảm giá trị. Tuy nhiên, để thực hiện chia di sản thừa kế bằng hiện vật, các bên cần đảm bảo tuân thủ quy trình pháp lý và đạt được sự đồng thuận chung. Để tìm hiểu thêm về các quy định và quy trình chia di sản, bạn có thể tham khảo từ Luật PVL Group – Tư vấn thừa kế hoặc Báo Pháp luật. Luật PVL Group luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn trong các vấn đề liên quan đến thừa kế và pháp lý dân sự.