Có thể chia di sản thừa kế trước khi người để lại di sản qua đời không? Tìm hiểu các quy định và điều kiện pháp lý về vấn đề này trong bài viết sau.
1) Có thể chia di sản thừa kế trước khi người để lại di sản qua đời không?
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, di sản thừa kế chỉ được phân chia sau khi người để lại di sản qua đời. Việc chia di sản thừa kế trước khi người để lại di sản qua đời không được coi là thừa kế mà là hình thức chuyển nhượng hoặc tặng cho tài sản giữa những người đang sống. Di sản thừa kế về bản chất là tài sản thuộc sở hữu của người để lại di sản, và chỉ khi người này mất, các tài sản mới trở thành di sản và có thể được phân chia theo các hàng thừa kế hoặc theo di chúc. Do đó, nếu người để lại di sản muốn chia tài sản cho người khác khi còn sống, việc này cần thực hiện theo các thủ tục tặng cho hoặc chuyển nhượng tài sản.
Các quy định pháp lý về việc phân chia tài sản trước khi qua đời
Việc phân chia tài sản khi người sở hữu còn sống được pháp luật quy định là quyền tặng cho, chuyển nhượng tài sản giữa các bên. Quy trình này phải tuân thủ các thủ tục pháp lý như đăng ký, công chứng (đối với bất động sản), và hợp đồng chuyển nhượng rõ ràng. Tài sản được tặng cho hoặc chuyển nhượng sẽ thuộc quyền sở hữu của người nhận ngay từ thời điểm hoàn thành thủ tục, không phụ thuộc vào thời điểm người để lại tài sản qua đời.
Các hình thức phân chia tài sản khi người để lại di sản còn sống
Người để lại di sản có thể lựa chọn các hình thức sau để chia tài sản trước khi qua đời:
- Tặng cho tài sản: Tài sản được chuyển giao cho người nhận theo thủ tục tặng cho tài sản. Người nhận sẽ trở thành chủ sở hữu hợp pháp của tài sản và có quyền sử dụng, chuyển nhượng hoặc thực hiện các quyền khác theo pháp luật.
- Chuyển nhượng tài sản có điều kiện: Người để lại di sản có thể chuyển nhượng tài sản với các điều kiện nhất định (ví dụ chỉ được bán sau khi người để lại di sản qua đời). Tuy nhiên, hình thức này cần được thỏa thuận rõ ràng và có tính hợp pháp cao để tránh tranh chấp sau này.
2) Ví dụ minh họa
Trường hợp tặng cho tài sản trước khi người để lại di sản qua đời
Ông T có một mảnh đất và muốn tặng cho hai người con khi ông còn sống để tránh tranh chấp về quyền sở hữu sau này. Ông T tiến hành lập hợp đồng tặng cho tài sản với hai người con, trong đó ghi rõ phần đất mà mỗi người sẽ sở hữu. Sau khi hoàn thành thủ tục công chứng và đăng ký quyền sở hữu cho hai người con, phần đất này thuộc quyền sở hữu của hai con ông T. Như vậy, khi ông T qua đời, mảnh đất này không còn được coi là di sản thừa kế và sẽ không chịu sự phân chia theo pháp luật thừa kế nữa.
3) Những vướng mắc thực tế
Sự hiểu lầm giữa phân chia di sản và tặng cho tài sản
Nhiều người nhầm lẫn giữa việc chia tài sản khi còn sống và chia di sản thừa kế. Họ cho rằng tài sản có thể được phân chia như một di sản khi người để lại di sản vẫn còn sống. Điều này dẫn đến hiểu lầm trong quá trình thực hiện quyền sở hữu tài sản và có thể gây ra tranh chấp khi người để lại di sản qua đời mà không có di chúc hoặc không lập thủ tục tặng cho hợp pháp.
Khó khăn trong thủ tục tặng cho tài sản
Việc tặng cho tài sản, đặc biệt là bất động sản, yêu cầu các thủ tục công chứng, đăng ký quyền sở hữu, và có thể gặp khó khăn nếu tài sản đang trong tranh chấp hoặc chưa có giấy chứng nhận quyền sở hữu đầy đủ. Điều này gây mất thời gian và chi phí cho các bên liên quan, làm phức tạp quá trình chuyển nhượng tài sản.
Rủi ro về quyền lợi của người tặng cho
Khi thực hiện việc tặng cho tài sản trước khi qua đời, người để lại di sản có thể mất quyền kiểm soát đối với tài sản nếu người nhận không tuân thủ các thỏa thuận đã đề ra. Ví dụ, nếu người nhận tài sản bán hoặc chuyển nhượng tài sản mà không thông báo cho người tặng, quyền lợi của người tặng có thể bị ảnh hưởng.
4) Những lưu ý cần thiết
Lập di chúc thay vì phân chia tài sản khi còn sống
Nếu người để lại di sản muốn phân chia tài sản cho các thừa kế, việc lập di chúc là một lựa chọn an toàn hơn so với việc tặng cho tài sản khi còn sống. Di chúc sẽ giúp đảm bảo quyền sở hữu của người để lại di sản trong suốt thời gian sống và chỉ có hiệu lực sau khi người này qua đời.
Lựa chọn thủ tục tặng cho tài sản phù hợp
Nếu quyết định tặng cho tài sản, người để lại di sản nên tuân thủ đầy đủ các thủ tục pháp lý để đảm bảo tính hợp pháp. Nên có sự chứng kiến của người thứ ba hoặc luật sư để đảm bảo sự minh bạch, công bằng và tránh các tranh chấp không đáng có sau này.
Cẩn thận với các điều kiện khi tặng cho tài sản
Khi tặng cho tài sản có điều kiện, cần ghi rõ ràng các điều kiện trong hợp đồng và có sự đồng thuận của các bên liên quan. Nếu các điều kiện này không được ghi rõ hoặc không hợp pháp, chúng có thể bị vô hiệu trong trường hợp tranh chấp và ảnh hưởng đến quyền lợi của người tặng.
5) Căn cứ pháp lý
Pháp luật Việt Nam quy định về việc tặng cho và chuyển nhượng tài sản trước khi qua đời trong Bộ luật Dân sự 2015 và các văn bản pháp luật liên quan. Cụ thể:
- Điều 457 Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về hợp đồng tặng cho tài sản, quyền và nghĩa vụ của các bên trong giao dịch tặng cho.
- Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về quyền thừa kế của cá nhân và các hình thức tặng cho tài sản trước khi qua đời.
Bài viết trên đây đã cung cấp thông tin chi tiết về có thể chia di sản thừa kế trước khi người để lại di sản qua đời không. Để bảo vệ quyền lợi tài sản hợp pháp và tránh các tranh chấp không đáng có, Luật PVL Group khuyến khích người dân nên tìm hiểu kỹ các quy định pháp luật về quyền sở hữu và tặng cho tài sản, cũng như tham khảo ý kiến pháp lý khi cần thiết.
Liên kết nội bộ: Thừa kế
Liên kết ngoại: Bạn đọc
