Có những dạng kiểu dáng công nghiệp nào không được bảo hộ?

Có những dạng kiểu dáng công nghiệp nào không được bảo hộ? Tìm hiểu chi tiết các trường hợp không đủ điều kiện bảo hộ kiểu dáng công nghiệp.

1. Có những dạng kiểu dáng công nghiệp nào không được bảo hộ?

Có những dạng kiểu dáng công nghiệp nào không được bảo hộ? Đây là câu hỏi quan trọng đối với các doanh nghiệp và cá nhân khi muốn đăng ký bảo hộ kiểu dáng công nghiệp cho sản phẩm của mình. Theo Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam, không phải mọi kiểu dáng công nghiệp đều đủ điều kiện để được bảo hộ. Dưới đây là những dạng kiểu dáng công nghiệp không được bảo hộ:

Kiểu dáng không có tính mới:

• Kiểu dáng đã được công bố công khai: Nếu kiểu dáng công nghiệp đã được sử dụng, mô tả hoặc công bố công khai ở trong hoặc ngoài nước trước ngày nộp đơn đăng ký, nó sẽ không được coi là mới. Điều này bao gồm việc kiểu dáng đã xuất hiện trên các phương tiện truyền thông, triển lãm, hội chợ hoặc bất kỳ hình thức công bố nào khác.

Kiểu dáng thiếu tính sáng tạo:

• Không tạo ra ấn tượng tổng thể khác biệt: Nếu kiểu dáng công nghiệp không có sự khác biệt đáng kể so với các kiểu dáng đã biết, và không tạo ra ấn tượng tổng thể khác biệt đối với người tiêu dùng, thì nó sẽ không được coi là có tính sáng tạo. Điều này thường xảy ra khi kiểu dáng chỉ thay đổi nhỏ về chi tiết hoặc màu sắc so với kiểu dáng đã tồn tại.

Kiểu dáng không có khả năng áp dụng công nghiệp:

• Không thể sản xuất hàng loạt: Kiểu dáng công nghiệp phải có khả năng dùng làm mẫu để chế tạo hàng loạt sản phẩm bằng phương tiện công nghiệp hoặc thủ công nghiệp. Nếu không đáp ứng được điều này, kiểu dáng sẽ không được bảo hộ.

Kiểu dáng vi phạm trật tự công cộng và đạo đức xã hội:

• Trái với thuần phong mỹ tục: Kiểu dáng công nghiệp chứa đựng các hình ảnh, biểu tượng, dấu hiệu vi phạm đạo đức, văn hóa, truyền thống của dân tộc sẽ không được bảo hộ. Điều này nhằm bảo vệ giá trị văn hóa và đạo đức xã hội.

Kiểu dáng là hình dáng bắt buộc của sản phẩm:

• Do chức năng kỹ thuật quyết định: Nếu hình dáng bên ngoài của sản phẩm chỉ do chức năng kỹ thuật của sản phẩm bắt buộc phải có, không có sự sáng tạo về thẩm mỹ, thì kiểu dáng đó không được bảo hộ. Ví dụ, hình dạng của một bộ phận máy móc mà hình dạng đó là cần thiết để thực hiện chức năng kỹ thuật.

Kiểu dáng trùng hoặc tương tự với quốc kỳ, quốc huy:

• Sử dụng biểu tượng quốc gia: Kiểu dáng công nghiệp trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với quốc kỳ, quốc huy, biểu tượng của các tổ chức quốc tế hoặc cơ quan nhà nước sẽ không được bảo hộ. Điều này nhằm bảo vệ các biểu tượng quốc gia và quốc tế.

Kiểu dáng xâm phạm quyền của người khác:

• Vi phạm quyền sở hữu trí tuệ: Kiểu dáng công nghiệp sao chép hoặc vi phạm quyền sở hữu trí tuệ của người khác, bao gồm nhãn hiệu, bản quyền, sẽ không được bảo hộ. Điều này đảm bảo rằng quyền lợi của chủ sở hữu trước đó được bảo vệ.

Tóm lại, để một kiểu dáng công nghiệp được bảo hộ, nó phải đáp ứng các điều kiện về tính mới, tính sáng tạo và khả năng áp dụng công nghiệp, đồng thời không vi phạm các quy định về trật tự công cộng, đạo đức xã hội và quyền của người khác. Việc hiểu rõ những dạng kiểu dáng không được bảo hộ sẽ giúp doanh nghiệp và cá nhân tránh lãng phí thời gian và chi phí khi đăng ký bảo hộ cho các kiểu dáng không đủ điều kiện.

2. Ví dụ minh họa

Ví dụ về kiểu dáng công nghiệp không được bảo hộ:

Giả sử một công ty thiết kế một mẫu điện thoại di động với hình dáng và các chi tiết tương tự như một mẫu điện thoại đã ra mắt trên thị trường trước đó, chỉ thay đổi một chút về màu sắc và vị trí logo. Trong trường hợp này, kiểu dáng mới không tạo ra ấn tượng tổng thể khác biệt và thiếu tính sáng tạo. Do đó, kiểu dáng này sẽ không được bảo hộ.

Một ví dụ khác là một sản phẩm ghế ngồi có hình dáng đơn giản, chỉ bao gồm bốn chân và mặt ghế phẳng, không có bất kỳ đặc điểm thẩm mỹ hoặc thiết kế độc đáo nào. Do hình dáng này chỉ do chức năng kỹ thuật quyết định và không có sự sáng tạo về thẩm mỹ, kiểu dáng này cũng không đủ điều kiện để được bảo hộ.

3. Những vướng mắc thực tế

● Hiểu lầm về tính mới và tính sáng tạo:

• Doanh nghiệp thường nhầm lẫn giữa việc cải tiến nhỏ hoặc thay đổi chi tiết so với sản phẩm đã có là đủ để được bảo hộ. Tuy nhiên, nếu kiểu dáng không tạo ra ấn tượng tổng thể khác biệt, nó sẽ không được coi là mới hoặc có tính sáng tạo.

● Thiếu thông tin về các kiểu dáng đã tồn tại:

• Khó khăn trong việc tra cứu các kiểu dáng đã được đăng ký hoặc công bố công khai dẫn đến việc nộp đơn cho kiểu dáng không đủ điều kiện bảo hộ.

● Vi phạm quyền của người khác:

• Không kiểm tra kỹ về quyền sở hữu trí tuệ của người khác trước khi thiết kế, dẫn đến việc kiểu dáng xâm phạm quyền và không được bảo hộ.

● Sử dụng biểu tượng quốc gia hoặc tổ chức:

• Sử dụng hình ảnh quốc kỳ, quốc huy hoặc biểu tượng của tổ chức quốc tế trong kiểu dáng mà không được phép, dẫn đến việc từ chối bảo hộ.

4. Những lưu ý cần thiết

● Nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi thiết kế:

• Tra cứu thông tin về các kiểu dáng đã đăng ký hoặc công bố để đảm bảo tính mới và tính sáng tạo.

● Tuân thủ quy định pháp luật:

• Tránh sử dụng các dấu hiệu vi phạm đạo đức, trật tự công cộng, biểu tượng quốc gia hoặc xâm phạm quyền của người khác trong kiểu dáng.

● Tham khảo ý kiến chuyên gia:

• Liên hệ với luật sư hoặc chuyên gia sở hữu trí tuệ để được tư vấn về khả năng bảo hộ của kiểu dáng trước khi nộp đơn.

● Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và chính xác:

• Soạn thảo mô tả chi tiết và chính xác về kiểu dáng, nêu rõ các đặc điểm mới và sáng tạo để tăng khả năng được chấp nhận bảo hộ.

5. Căn cứ pháp lý

• Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2019 và 2022): Quy định về các điều kiện bảo hộ và các trường hợp kiểu dáng công nghiệp không được bảo hộ.
• Nghị định số 103/2006/NĐ-CP: Hướng dẫn chi tiết về đăng ký và bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp.
• Thông tư số 01/2007/TT-BKHCN: Quy định về thủ tục và hồ sơ đăng ký kiểu dáng công nghiệp.
• Hiệp định TRIPS: Việt Nam là thành viên, cam kết tuân thủ các quy định quốc tế về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.

Để hiểu rõ hơn về sở hữu trí tuệ và các quy định liên quan, bạn có thể tham khảo thêm tại sở hữu trí tuệ hoặc cập nhật thông tin pháp luật tại PLO.

Bài viết đã trình bày chi tiết về có những dạng kiểu dáng công nghiệp nào không được bảo hộ, kèm theo ví dụ minh họa, những vướng mắc thực tế và các lưu ý cần thiết. Việc hiểu rõ các điều kiện và trường hợp không được bảo hộ giúp doanh nghiệp và cá nhân tránh lãng phí thời gian, chi phí và tập trung vào việc sáng tạo những kiểu dáng có giá trị thực sự.