Chức năng của HĐND là gì?

Chức năng của HĐND là gì? Bài viết giải đáp chi tiết về chức năng của Hội đồng nhân dân trong hệ thống chính quyền địa phương tại Việt Nam.

1. Chức năng của HĐND là gì?

Chức năng của HĐND là gì? Đây là câu hỏi quan trọng để hiểu rõ vai trò và nhiệm vụ của Hội đồng nhân dân (HĐND) trong hệ thống chính quyền địa phương tại Việt Nam. HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, có vai trò đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân và được bầu ra thông qua các cuộc bầu cử. Với vai trò đặc thù này, HĐND có các chức năng chính bao gồm ban hành các quyết định về chính sách phát triển kinh tế – xã hội, giám sát các hoạt động hành chính của UBND và các cơ quan liên quan, thực hiện ngân sách và quản lý địa phương theo quy định của pháp luật.

Cụ thể, HĐND có các chức năng sau:

• Ban hành quyết định chính sách: HĐND quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương như kế hoạch phát triển kinh tế, các chỉ tiêu ngân sách, chính sách bảo vệ môi trường, và các chương trình an sinh xã hội. Quyết định này phải đảm bảo phù hợp với quy định của pháp luật và nhu cầu thực tế của địa phương.
• Giám sát các hoạt động của UBND và các cơ quan địa phương: HĐND có quyền giám sát và yêu cầu các cơ quan như UBND thực hiện đúng theo quy định của pháp luật, đảm bảo quyền lợi của người dân được thực hiện. Nếu phát hiện sai phạm, HĐND có thể yêu cầu các cơ quan giải trình và thực hiện các biện pháp sửa chữa cần thiết.
• Thực hiện ngân sách địa phương: HĐND có quyền xem xét, phê chuẩn ngân sách hàng năm của địa phương. Đây là chức năng quan trọng để đảm bảo nguồn lực của địa phương được phân bổ đúng mục đích và có hiệu quả, từ đó thúc đẩy sự phát triển của khu vực.
• Đảm bảo quyền lợi của người dân: HĐND là cơ quan đại diện cho người dân địa phương, có trách nhiệm bảo vệ quyền lợi của công dân, đảm bảo rằng các quyết định của chính quyền phải phục vụ lợi ích của người dân.

Như vậy, HĐND có vai trò chủ chốt trong việc quyết định các vấn đề phát triển và giám sát hoạt động hành chính tại địa phương. Cơ quan này đóng vai trò là cầu nối giữa chính quyền và người dân, đảm bảo tiếng nói của dân được phản ánh trong các quyết sách địa phương.

2. Ví dụ minh họa

Một ví dụ cụ thể về chức năng của HĐND là trường hợp HĐND thành phố Hà Nội đã thực hiện việc giám sát và quyết định phân bổ ngân sách cho dự án cải thiện hệ thống thoát nước tại một số khu vực dễ bị ngập lụt của thành phố. Trước đó, người dân ở các khu vực này phải đối mặt với tình trạng ngập lụt nghiêm trọng mỗi khi có mưa lớn, ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống và sức khỏe của họ.

Sau khi nhận được phản ánh từ cử tri và qua quá trình thảo luận, HĐND đã đưa ra quyết định sử dụng ngân sách để cải thiện hệ thống thoát nước tại các khu vực này. Đồng thời, HĐND đã giám sát chặt chẽ quá trình triển khai dự án để đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình.

Qua ví dụ này, có thể thấy HĐND đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định và giám sát ngân sách, từ đó cải thiện đời sống cho người dân và góp phần vào sự phát triển bền vững của thành phố.

3. Những vướng mắc thực tế

Mặc dù có vai trò quan trọng, nhưng quá trình thực hiện chức năng của HĐND cũng gặp phải một số vướng mắc trong thực tế:

• Giới hạn về thẩm quyền: Mặc dù HĐND có quyền giám sát và đưa ra các quyết định về chính sách, nhưng các quyết định này thường phải tuân theo quy định pháp luật từ cấp trên. Điều này đôi khi gây ra giới hạn về thẩm quyền, khiến HĐND không thể đưa ra các quyết sách nhanh chóng và phù hợp với tình hình địa phương.

• Nguồn lực hạn chế: Việc thực hiện các quyết định của HĐND đôi khi bị hạn chế do thiếu nguồn lực về tài chính và nhân sự. Điều này gây khó khăn cho việc triển khai các dự án lớn, đặc biệt là ở những địa phương có điều kiện kinh tế còn hạn chế.

• Thiếu sự tham gia tích cực từ người dân: Mặc dù HĐND là cơ quan đại diện cho người dân, nhưng không phải lúc nào cũng nhận được sự tham gia tích cực từ cộng đồng. Một số người dân chưa quan tâm hoặc chưa hiểu rõ về vai trò của HĐND, khiến cho việc thực hiện chức năng giám sát và bảo vệ quyền lợi gặp khó khăn.

• Hạn chế trong khả năng giám sát: Do HĐND không có thẩm quyền cưỡng chế trực tiếp, nên việc giám sát đôi khi không đạt được hiệu quả tối đa. HĐND phải dựa vào sự hợp tác của các cơ quan hành chính, điều này có thể gây ra tình trạng chậm trễ hoặc thiếu chính xác trong việc xử lý các vấn đề của địa phương.

4. Những lưu ý cần thiết

• Người dân cần hiểu rõ vai trò của HĐND: Để tăng cường hiệu quả của HĐND, người dân nên hiểu rõ và tham gia tích cực vào các hoạt động giám sát và bầu cử đại biểu HĐND. Sự tham gia của cộng đồng là yếu tố quan trọng giúp HĐND đưa ra các quyết sách đúng đắn và phù hợp.

• Cần cải thiện kỹ năng giám sát và quản lý ngân sách: HĐND nên tập trung nâng cao kỹ năng giám sát, đặc biệt là trong việc quản lý và phân bổ ngân sách để đảm bảo các dự án phát triển kinh tế – xã hội của địa phương được thực hiện hiệu quả và công bằng.

• Xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với UBND và các cơ quan khác: Để tăng cường tính hiệu quả trong việc giám sát, HĐND cần phối hợp chặt chẽ với UBND và các cơ quan khác để xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh tại địa phương.

• Nâng cao năng lực của đại biểu HĐND: Các đại biểu HĐND cần được đào tạo và nâng cao năng lực để thực hiện tốt nhiệm vụ giám sát và quyết định các chính sách địa phương, đồng thời lắng nghe và phản ánh chính xác nguyện vọng của người dân.

5. Căn cứ pháp lý

Chức năng của HĐND được quy định cụ thể trong các căn cứ pháp lý sau:

• Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019): Luật này quy định cụ thể về cơ cấu, chức năng và nhiệm vụ của HĐND tại các cấp chính quyền địa phương, từ cấp xã, huyện đến tỉnh. Theo đó, HĐND có quyền quyết định các vấn đề quan trọng tại địa phương và giám sát hoạt động của UBND.

• Hiến pháp năm 2013: Hiến pháp quy định vai trò của HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước tại địa phương, đại diện cho quyền lợi của nhân dân và có thẩm quyền đưa ra các quyết định về chính sách, ngân sách địa phương.

• Nghị quyết của Quốc hội và các văn bản hướng dẫn của Chính phủ: Các văn bản này quy định về quyền hạn, trách nhiệm cụ thể của HĐND trong việc giám sát, quản lý ngân sách, và ra quyết định phát triển kinh tế – xã hội tại địa phương.

• Các văn bản hướng dẫn từ Bộ Nội vụ: Bộ Nội vụ thường xuyên ban hành các thông tư và quyết định hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của HĐND, giúp cho quá trình thực hiện nhiệm vụ của HĐND trở nên rõ ràng và hiệu quả hơn.

Những quy định trên là cơ sở pháp lý giúp HĐND thực hiện tốt các chức năng của mình, từ đó góp phần vào sự phát triển bền vững của địa phương và đáp ứng nhu cầu của người dân.

Liên kết nội bộ: Để biết thêm thông tin về các quy định pháp luật liên quan đến hành chính, bạn có thể xem tại đây.