Chia doanh nghiệp là gì theo quy định của pháp luật Việt Nam?

1. Chia doanh nghiệp là gì theo quy định của pháp luật Việt Nam?

Chia doanh nghiệp là quá trình mà một doanh nghiệp phân chia tài sản, quyền lợi và nghĩa vụ của mình để hình thành một hoặc nhiều doanh nghiệp mới, đồng thời chấm dứt sự tồn tại của doanh nghiệp cũ. Theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020, chia doanh nghiệp là một trong những hình thức tổ chức lại doanh nghiệp, bên cạnh các hình thức khác như hợp nhất, sáp nhập và chuyển đổi.

Theo Điều 199 của Luật Doanh nghiệp 2020, có hai phương thức chia doanh nghiệp chính:

• Chia doanh nghiệp theo tỷ lệ: Doanh nghiệp được chia thành một hoặc nhiều doanh nghiệp mới mà không làm chấm dứt hoạt động của doanh nghiệp cũ. Tài sản, quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp cũ sẽ được phân chia theo tỷ lệ đã thỏa thuận giữa các bên liên quan.
• Chia doanh nghiệp bằng cách tách tài sản: Doanh nghiệp cũ sẽ chuyển giao một phần tài sản, quyền lợi và nghĩa vụ của mình cho một hoặc nhiều doanh nghiệp mới và vẫn tiếp tục hoạt động. Các doanh nghiệp mới sẽ chịu trách nhiệm về phần tài sản và quyền lợi mà họ nhận được.

Quá trình chia doanh nghiệp thường được thực hiện khi doanh nghiệp muốn tối ưu hóa hoạt động kinh doanh, tập trung vào các lĩnh vực cụ thể hoặc giải quyết các vấn đề nội bộ. Khi chia doanh nghiệp, tất cả các nghĩa vụ pháp lý, hợp đồng lao động, và quyền lợi của các bên liên quan phải được tuân thủ và duy trì.

2. Ví dụ minh họa

Để minh họa cho quá trình chia doanh nghiệp, chúng ta có thể xem xét trường hợp của Công ty TNHH ABC.

Công ty ABC là một doanh nghiệp lớn hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh nhiều sản phẩm, bao gồm điện tử và nội thất. Nhận thấy rằng hai lĩnh vực này có sự khác biệt lớn trong chiến lược kinh doanh, Công ty ABC quyết định chia doanh nghiệp thành hai đơn vị độc lập nhằm tập trung nguồn lực và phát triển tốt hơn cho từng mảng.

• Quyết định chia doanh nghiệp: Ban lãnh đạo của Công ty ABC đã họp bàn và đưa ra quyết định chia doanh nghiệp thành Công ty ABC Điện tử và Công ty ABC Nội thất. Quyết định này đã được đại hội đồng cổ đông thông qua.
• Thực hiện phân chia tài sản: Sau khi có quyết định chia, Công ty ABC đã phân chia tài sản, nợ, quyền lợi và nghĩa vụ giữa hai công ty mới theo tỷ lệ đã thỏa thuận. Công ty ABC Điện tử sẽ tiếp nhận tất cả tài sản, máy móc và nhân sự liên quan đến lĩnh vực sản xuất điện tử. Công ty ABC Nội thất sẽ quản lý tài sản và nhân sự trong lĩnh vực sản xuất nội thất.
• Ký kết hợp đồng lao động và chuyển giao quyền lợi: Tất cả các nhân viên của Công ty ABC được phân bổ sang hai công ty mới dựa trên lĩnh vực chuyên môn của họ. Quyền lợi, hợp đồng lao động, và chế độ lương thưởng vẫn được duy trì như cũ, không có sự thay đổi.
• Tiếp tục hoạt động độc lập: Sau khi quá trình chia tách hoàn thành, Công ty ABC Điện tử và Công ty ABC Nội thất bắt đầu hoạt động độc lập, mỗi công ty đều có chiến lược kinh doanh riêng và không còn phụ thuộc vào doanh nghiệp cũ.

Nhờ quyết định chia doanh nghiệp, cả hai công ty mới đều đạt được hiệu quả kinh doanh tốt hơn do tập trung vào các lĩnh vực chuyên biệt, đồng thời giảm bớt sự cồng kềnh trong quản lý.

3. Những vướng mắc thực tế

Khó khăn trong việc thỏa thuận chia tài sản: Quá trình phân chia tài sản, nợ và quyền lợi có thể gây ra nhiều tranh chấp giữa các cổ đông và các bên liên quan. Nếu không có sự thỏa thuận rõ ràng, việc phân chia có thể trở nên phức tạp và kéo dài, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Vấn đề về nhân sự: Việc sắp xếp lại nhân sự sau khi chia doanh nghiệp cũng có thể gặp khó khăn. Một số nhân viên có thể không đồng ý với việc chuyển sang doanh nghiệp mới, hoặc lo ngại về sự thay đổi trong chế độ làm việc và quyền lợi. Điều này có thể gây ra sự không ổn định trong nội bộ doanh nghiệp.

Rủi ro tài chính: Nếu quá trình chia doanh nghiệp không được thực hiện cẩn thận, doanh nghiệp có thể gặp rủi ro về tài chính, bao gồm việc không phân chia đúng tài sản hoặc không phát hiện được các khoản nợ tiềm ẩn. Điều này có thể ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của doanh nghiệp mới.

Thủ tục pháp lý phức tạp: Quá trình chia doanh nghiệp đòi hỏi phải tuân thủ nhiều quy định pháp lý và yêu cầu chứng từ. Điều này có thể dẫn đến sự phức tạp trong việc hoàn tất các thủ tục liên quan đến đăng ký doanh nghiệp, chuyển nhượng tài sản và xử lý các hợp đồng hiện có.

4. Những lưu ý quan trọng

Lập kế hoạch chi tiết: Doanh nghiệp cần lập kế hoạch chia tách một cách chi tiết, bao gồm việc phân chia tài sản, quyền lợi và nghĩa vụ, đồng thời phải xem xét các vấn đề pháp lý, tài chính và nhân sự. Kế hoạch này cần phải được thông qua bởi hội đồng quản trị và cổ đông để đảm bảo sự đồng thuận và minh bạch.

Đánh giá tài sản cẩn thận: Trong quá trình chia doanh nghiệp, việc đánh giá chính xác giá trị tài sản và nợ là rất quan trọng. Doanh nghiệp nên thuê các chuyên gia độc lập để thực hiện việc đánh giá này, nhằm đảm bảo tính công bằng và tránh rủi ro tài chính.

Tuân thủ quy định pháp luật: Doanh nghiệp cần tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật liên quan đến việc chia doanh nghiệp, bao gồm các thủ tục đăng ký doanh nghiệp mới, xử lý hợp đồng lao động, và báo cáo với các cơ quan chức năng. Việc không tuân thủ quy định có thể dẫn đến các vấn đề pháp lý nghiêm trọng.

Quan tâm đến quyền lợi của người lao động: Doanh nghiệp cần đảm bảo rằng quyền lợi của người lao động không bị ảnh hưởng trong quá trình chia doanh nghiệp. Việc này bao gồm việc duy trì hợp đồng lao động, bảo hiểm xã hội và các chế độ đãi ngộ khác. Nếu có bất kỳ sự thay đổi nào, doanh nghiệp phải thỏa thuận với người lao động trước khi thực hiện.

5. Căn cứ pháp lý

• Luật Doanh nghiệp 2020: Quy định chi tiết về các hình thức tổ chức lại doanh nghiệp, bao gồm chia doanh nghiệp và các thủ tục liên quan.
• Bộ luật Lao động 2019: Cung cấp các quy định về quyền lợi của người lao động trong quá trình tổ chức lại doanh nghiệp.
• Nghị định 01/2021/NĐ-CP: Quy định về đăng ký doanh nghiệp và các thủ tục liên quan đến việc chia tách doanh nghiệp.
• Thông tư 09/2015/TT-BKHĐT: Hướng dẫn chi tiết về thực hiện các thủ tục liên quan đến việc tổ chức lại doanh nghiệp.

Liên kết nội bộ: Doanh nghiệp
Liên kết ngoại: Báo Pháp luật