Cách xác định tài sản chung và tài sản riêng khi một bên vợ hoặc chồng chết

Cách xác định tài sản chung và tài sản riêng khi một bên vợ hoặc chồng chết

1. Trả lời chi tiết câu hỏi:

Khi một bên vợ hoặc chồng qua đời, việc xác định tài sản chung và tài sản riêng là vô cùng quan trọng, đặc biệt là để phân chia tài sản cho người còn sống và những người thừa kế theo quy định pháp luật. Pháp luật Việt Nam, theo Điều 33 và Điều 43 của Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quy định rõ ràng về cách xác định tài sản chung và tài sản riêng của vợ chồng trong suốt thời kỳ hôn nhân.

• Tài sản chung: Bao gồm tài sản do vợ chồng cùng nhau tạo lập, sở hữu và sử dụng trong thời kỳ hôn nhân. Cụ thể, tài sản chung thường bao gồm thu nhập từ lao động, lợi tức từ tài sản chung, các khoản đầu tư, và những tài sản khác mà cả hai bên vợ chồng cùng có quyền sở hữu.

  Ví dụ, nếu cả hai cùng mua nhà trong thời kỳ hôn nhân, ngôi nhà đó được coi là tài sản chung.

• Tài sản riêng: Theo quy định tại Điều 43, tài sản riêng bao gồm tài sản mà mỗi bên vợ hoặc chồng có trước khi kết hôn, tài sản được tặng cho hoặc thừa kế riêng trong thời kỳ hôn nhân, và những tài sản được sử dụng vào mục đích cá nhân, không nhằm mục đích phục vụ chung cho gia đình.

  Ví dụ, nếu một bên vợ hoặc chồng được thừa kế riêng từ gia đình trong thời kỳ hôn nhân, số tài sản đó được coi là tài sản riêng của người đó.

Khi một bên vợ hoặc chồng qua đời, để tiến hành phân chia tài sản, cần xác định rõ ràng những tài sản nào là tài sản chung và tài sản nào là tài sản riêng. Nếu không có thỏa thuận khác, tài sản chung sẽ được chia đôi, và phần tài sản của người chết sẽ được đưa vào di sản thừa kế để phân chia theo quy định pháp luật.

2. Ví dụ minh họa:

Anh H và chị M đã kết hôn được 10 năm và cùng nhau mua một căn hộ chung cư. Trong thời kỳ hôn nhân, anh H nhận được một khoản tiền thừa kế từ bố mẹ mình, nhưng anh H giữ số tiền này riêng cho mục đích cá nhân và không nhập vào tài sản chung của vợ chồng.

Sau khi anh H không may qua đời, chị M yêu cầu tòa án phân chia tài sản. Trong trường hợp này, căn hộ chung cư là tài sản chung của hai vợ chồng và sẽ được chia đôi. Phần của anh H sẽ được đưa vào di sản thừa kế để chia cho người thừa kế theo quy định của pháp luật. Còn khoản tiền thừa kế mà anh H nhận được sẽ được coi là tài sản riêng và không thuộc diện phân chia tài sản chung của vợ chồng.

3. Những vướng mắc thực tế:

Khi xử lý việc phân chia tài sản chung và tài sản riêng sau khi một bên vợ hoặc chồng qua đời, có nhiều vướng mắc có thể xảy ra:

• Không rõ ràng về tài sản chung và tài sản riêng: Trong nhiều trường hợp, vợ chồng không phân định rõ ràng tài sản nào là tài sản riêng, tài sản nào là tài sản chung. Điều này dễ dẫn đến tranh chấp khi một trong hai bên qua đời và những người thừa kế yêu cầu phân chia tài sản. Đặc biệt, nếu không có thỏa thuận rõ ràng về tài sản, tòa án sẽ phải dựa vào chứng cứ để xác định nguồn gốc tài sản.
• Tài sản được thừa kế hoặc tặng cho trong thời kỳ hôn nhân: Một vướng mắc phổ biến là khi tài sản được tặng cho hoặc thừa kế trong thời kỳ hôn nhân, nhưng người còn lại không biết rõ tài sản đó có được nhập vào tài sản chung hay không. Điều này có thể dẫn đến mâu thuẫn giữa người còn sống và những người thừa kế khác.
• Thiếu chứng cứ rõ ràng: Khi không có đầy đủ chứng từ hoặc giấy tờ liên quan đến tài sản, việc xác định tài sản chung và tài sản riêng sẽ gặp nhiều khó khăn. Điều này đặc biệt phổ biến với các tài sản như tiền tiết kiệm, tài sản kinh doanh hoặc những khoản đầu tư không được ghi chép rõ ràng.
• Sự can thiệp của người thừa kế: Khi một bên vợ hoặc chồng qua đời, những người thừa kế hợp pháp có quyền yêu cầu phân chia tài sản, và điều này có thể dẫn đến xung đột nếu không có sự rõ ràng về việc phân chia tài sản chung và riêng.

4. Những lưu ý cần thiết:

Để đảm bảo quá trình xác định tài sản chung và tài sản riêng diễn ra thuận lợi sau khi một bên vợ hoặc chồng qua đời, cần lưu ý các điểm sau:

• Lập thỏa thuận tài sản rõ ràng: Vợ chồng nên lập thỏa thuận rõ ràng về việc xác định tài sản chung và tài sản riêng, đặc biệt là đối với các tài sản có giá trị lớn như nhà cửa, đất đai, và các khoản tiền tiết kiệm. Thỏa thuận này nên được lập thành văn bản và công chứng để đảm bảo tính pháp lý.
• Giữ lại chứng từ liên quan đến tài sản: Để tránh các tranh chấp không đáng có, cả hai bên vợ chồng nên giữ lại các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản, bao gồm các hợp đồng mua bán, giấy chứng nhận quyền sở hữu, và các văn bản liên quan đến tài sản thừa kế hoặc tặng cho.
• Tham khảo ý kiến luật sư: Trong các trường hợp có tranh chấp hoặc khó khăn trong việc xác định tài sản chung và tài sản riêng, vợ chồng nên tham khảo ý kiến luật sư để đảm bảo quyền lợi của cả hai bên được bảo vệ đúng theo quy định pháp luật.
• Cẩn trọng khi quản lý tài sản chung và riêng: Khi quản lý tài sản chung và riêng, cả hai vợ chồng cần duy trì sự minh bạch và rõ ràng trong việc sử dụng tài sản, tránh những tranh cãi không đáng có sau này.

5. Căn cứ pháp lý:

• Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, đặc biệt là Điều 33 và Điều 43 quy định về tài sản chung và tài sản riêng của vợ chồng.
• Bộ luật Dân sự 2015, quy định về quyền thừa kế và các quy định liên quan đến việc phân chia tài sản sau khi một bên vợ hoặc chồng qua đời.
• Nghị định 126/2014/NĐ-CP hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hôn nhân và Gia đình liên quan đến quyền sở hữu và quản lý tài sản chung và riêng của vợ chồng.

Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc tư vấn về việc xác định tài sản chung và tài sản riêng khi một bên vợ hoặc chồng qua đời, Luật PVL Group sẵn sàng hỗ trợ bạn với đội ngũ luật sư chuyên nghiệp trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình.

Liên kết nội bộ: Luật Hôn nhân gia đình – Luật PVL Group
Liên kết ngoại: Bạn đọc – Báo Pháp luật Việt Nam