Các yếu tố cấu thành tội vi phạm quy định về giao thông đường sắt là gì? Tìm hiểu các yếu tố cụ thể tại bài viết này.
Vi phạm quy định về giao thông đường sắt có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng về người và tài sản, đe dọa trực tiếp đến an toàn của hành khách và nhân viên trên tàu. Vậy, các yếu tố cấu thành tội vi phạm quy định về giao thông đường sắt là gì? Để hiểu rõ hơn về tội danh này, cần xem xét các yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định pháp luật hiện hành.
1. Yếu tố chủ thể
Chủ thể của tội vi phạm quy định về giao thông đường sắt là những cá nhân có đủ năng lực trách nhiệm hình sự và từ đủ 16 tuổi trở lên. Đối với những hành vi vi phạm ít nghiêm trọng hơn, người từ đủ 14 tuổi có thể bị truy cứu nếu vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng. Các chủ thể thường bao gồm lái tàu, nhân viên điều độ, kỹ thuật viên bảo trì, và cả những người tham gia giao thông gây nguy hiểm cho đường sắt như tài xế xe đường bộ băng ngang đường ray không đúng quy định.
Ví dụ, một lái tàu thiếu cẩn trọng, không tuân thủ tín hiệu an toàn gây tai nạn nghiêm trọng sẽ bị xem xét trách nhiệm hình sự.
2. Yếu tố khách thể
Khách thể của tội phạm này là trật tự, an toàn giao thông đường sắt. Những hành vi vi phạm làm ảnh hưởng đến hoạt động an toàn của tàu, nguy cơ gây ra tai nạn, ảnh hưởng đến tính mạng và tài sản của người khác chính là xâm phạm đến khách thể của tội phạm. Đối tượng bị xâm phạm có thể là con người (hành khách, nhân viên tàu), tài sản (tàu, hàng hóa), và môi trường an toàn của hệ thống đường sắt.
Ví dụ, việc không bảo trì, bảo dưỡng đường ray theo quy định dẫn đến tàu trật bánh và gây ra tai nạn nghiêm trọng là xâm phạm khách thể an toàn giao thông đường sắt.
3. Yếu tố khách quan
Yếu tố khách quan là các hành vi vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường sắt hoặc không tuân thủ các quy tắc an toàn trong quá trình vận hành và điều khiển tàu. Các hành vi khách quan có thể bao gồm:
- Không tuân thủ tín hiệu đèn báo, biển báo hoặc chỉ dẫn an toàn.
- Điều khiển tàu với tốc độ vượt quá giới hạn cho phép.
- Điều khiển tàu khi không đủ điều kiện sức khỏe, thiếu kỹ năng, hoặc đang sử dụng chất kích thích.
- Không thực hiện kiểm tra an toàn kỹ thuật của phương tiện trước khi vận hành.
- Bỏ qua quy trình an toàn khi qua các đoạn giao cắt giữa đường bộ và đường sắt.
Những hành vi này có thể gây ra tai nạn như va chạm giữa tàu với phương tiện khác, trật bánh, hoặc cháy nổ do lỗi kỹ thuật.
4. Yếu tố chủ quan
Yếu tố chủ quan của tội vi phạm quy định về giao thông đường sắt thường là lỗi cố ý hoặc vô ý. Cố ý là khi người vi phạm biết rõ hành vi của mình là sai trái, có thể gây nguy hiểm nhưng vẫn thực hiện. Vô ý là khi người vi phạm không có ý định gây ra hậu quả, nhưng do thiếu thận trọng hoặc thiếu trách nhiệm mà dẫn đến vi phạm.
Ví dụ, một nhân viên điều độ biết rõ tình trạng kỹ thuật không đảm bảo an toàn của tàu nhưng vẫn cho phép tàu xuất bến là hành vi cố ý, còn lái tàu không để ý tín hiệu cảnh báo do mệt mỏi hoặc thiếu tập trung là hành vi vô ý.
5. Hậu quả gây ra
Hậu quả là yếu tố bắt buộc để xác định một hành vi có cấu thành tội phạm hay không. Trong trường hợp vi phạm giao thông đường sắt, hậu quả có thể là thiệt hại về người (chết người, thương tích), thiệt hại về tài sản (hư hỏng tàu, cơ sở hạ tầng đường sắt), hoặc gây ách tắc giao thông nghiêm trọng.
Một hành vi chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi nó gây ra hậu quả nghiêm trọng hoặc có nguy cơ cao dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Ví dụ, nếu một hành vi không tuân thủ tín hiệu an toàn nhưng không gây tai nạn, có thể chỉ bị xử phạt hành chính.
6. Quy trình truy cứu trách nhiệm hình sự
Để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với tội vi phạm quy định về giao thông đường sắt, cơ quan điều tra cần thu thập đầy đủ chứng cứ về hành vi vi phạm, xác định rõ các yếu tố cấu thành tội phạm. Việc này bao gồm:
- Thu thập lời khai của nhân chứng, người bị hại, và người vi phạm.
- Kiểm tra hiện trường và đánh giá thiệt hại.
- Phân tích kỹ thuật để xác định lỗi do hành vi của con người hay do yếu tố khách quan khác.
Căn cứ pháp lý
- Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017, Điều 273 quy định về tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường sắt.
- Nghị định số 45/2018/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường sắt.
Liên kết nội bộ: Quy định về xử phạt hành vi hình sự
Liên kết ngoại: Bạn đọc Báo Pháp Luật
