Biên kịch có quyền yêu cầu thù lao khi kịch bản được phát hành trên các nền tảng số không? Tìm hiểu về quyền lợi và nghĩa vụ của biên kịch trong ngành công nghiệp phim ảnh hiện nay.
1. Biên kịch có quyền yêu cầu thù lao khi kịch bản được phát hành trên các nền tảng số không?
Biên kịch, những người tạo ra các tác phẩm sáng tạo, đóng vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp điện ảnh, truyền hình và các nền tảng số. Tuy nhiên, một câu hỏi mà nhiều biên kịch và nhà sản xuất thường đặt ra là: Biên kịch có quyền yêu cầu thù lao khi kịch bản được phát hành trên các nền tảng số không?
Để trả lời câu hỏi này, ta cần hiểu rõ các yếu tố liên quan đến quyền lợi của biên kịch trong việc phát hành tác phẩm của họ trên các nền tảng số, như các dịch vụ streaming (Netflix, YouTube, Amazon Prime Video) hay các trang web phát hành video trực tuyến.
Quyền lợi của biên kịch khi kịch bản được phát hành trên nền tảng số
Khi biên kịch tạo ra một kịch bản, đó là sản phẩm trí tuệ của họ và có quyền lợi liên quan đến việc phát hành và sử dụng tác phẩm. Tuy nhiên, quyền yêu cầu thù lao không phải lúc nào cũng tự động được thừa nhận mà phụ thuộc vào các thỏa thuận hợp đồng giữa biên kịch và nhà sản xuất.
- Thỏa thuận hợp đồng: Khi biên kịch ký hợp đồng với nhà sản xuất, thỏa thuận về việc trả thù lao sẽ được quy định rõ ràng. Hợp đồng này có thể bao gồm các điều khoản về việc trả tiền theo từng giai đoạn của dự án (ví dụ: thanh toán khi nhận kịch bản, khi dự án được sản xuất, khi tác phẩm phát hành, v.v.). Các nền tảng số sẽ phát hành kịch bản hoặc bộ phim dựa trên thỏa thuận này, và biên kịch có thể yêu cầu một khoản thù lao nếu hợp đồng đã quy định quyền lợi cho việc phát hành trên các nền tảng số.
- Quyền chia sẻ lợi nhuận: Một số hợp đồng có thể bao gồm điều khoản về việc chia sẻ lợi nhuận khi kịch bản hoặc bộ phim được phát hành và kiếm được doanh thu từ các nền tảng số. Nếu hợp đồng có điều khoản này, biên kịch sẽ có quyền yêu cầu một phần doanh thu từ việc phát hành trên các nền tảng số.
- Quyền sử dụng tác phẩm trên nền tảng số: Trong một số trường hợp, nếu biên kịch không có điều khoản về quyền lợi khi phát hành trên nền tảng số, họ vẫn có thể yêu cầu được trả thù lao tùy theo mức độ tham gia và thỏa thuận của hai bên.
Thực tế việc yêu cầu thù lao
Trong thực tế, không phải mọi biên kịch đều nhận được thù lao cho việc phát hành kịch bản trên nền tảng số, đặc biệt là trong các trường hợp không có điều khoản rõ ràng trong hợp đồng về vấn đề này. Điều này dẫn đến một số tranh cãi giữa biên kịch và nhà sản xuất, đặc biệt là khi tác phẩm nhận được sự chú ý lớn và tạo ra doanh thu đáng kể từ các nền tảng số.
2. Ví dụ minh họa
Một ví dụ điển hình có thể là câu chuyện của một biên kịch nổi tiếng trong ngành điện ảnh Việt Nam. Giả sử, biên kịch này đã viết một kịch bản cho một bộ phim chiếu rạp. Bộ phim này sau đó được phát hành trên một nền tảng số lớn như Netflix. Khi đó, theo các thỏa thuận hợp đồng, biên kịch có thể đã nhận được một khoản thù lao cố định khi tác phẩm được sản xuất. Tuy nhiên, nếu trong hợp đồng không có điều khoản cụ thể về việc phát hành trên các nền tảng số, thì biên kịch sẽ không có quyền yêu cầu thêm thù lao từ doanh thu mà bộ phim thu được từ nền tảng này.
Nếu biên kịch và nhà sản xuất không thỏa thuận về việc chia sẻ doanh thu từ nền tảng số, biên kịch sẽ có thể phải đối mặt với việc không nhận được phần thù lao nào từ nguồn thu này. Điều này có thể tạo ra một sự bất công đối với những biên kịch có tác phẩm được phát hành trên các nền tảng có lượng người xem lớn, nhưng không được thỏa đáng trong việc chia sẻ lợi nhuận.
3. Những vướng mắc thực tế
Trong thực tế, có một số vướng mắc mà biên kịch có thể gặp phải khi yêu cầu thù lao từ việc phát hành kịch bản trên các nền tảng số. Các vướng mắc này có thể bao gồm:
- Hợp đồng không rõ ràng: Nhiều biên kịch, đặc biệt là những người mới vào nghề, có thể không đàm phán kỹ các điều khoản trong hợp đồng, dẫn đến việc không có quyền yêu cầu thù lao khi kịch bản được phát hành trên nền tảng số. Hợp đồng thiếu rõ ràng hoặc thiếu các điều khoản về việc phân chia lợi nhuận từ nền tảng số có thể khiến biên kịch không nhận được khoản thù lao xứng đáng.
- Các nền tảng số chưa phổ biến trong thị trường: Mặc dù các nền tảng số đang ngày càng trở nên phổ biến, nhưng trong một số thị trường, việc phát hành tác phẩm trên nền tảng số vẫn chưa được đánh giá đúng mức trong hợp đồng, dẫn đến việc biên kịch không được hưởng lợi từ việc phát hành trên các nền tảng này.
- Khó khăn trong việc đàm phán: Trong các hợp đồng lớn, biên kịch thường phải đàm phán với các nhà sản xuất hoặc công ty lớn về quyền lợi của mình. Tuy nhiên, việc đàm phán với các công ty lớn hoặc các nền tảng số có thể gặp khó khăn vì họ có thể không sẵn lòng chia sẻ lợi nhuận từ việc phát hành trên nền tảng của họ.
- Thiếu sự minh bạch về doanh thu: Một vấn đề khác là thiếu sự minh bạch về doanh thu mà các nền tảng số kiếm được từ việc phát hành tác phẩm. Điều này có thể làm cho biên kịch khó có thể xác định được mức thù lao mình được nhận, nếu không có điều khoản rõ ràng trong hợp đồng về việc chia sẻ doanh thu.
4. Những lưu ý cần thiết
Khi biên kịch đàm phán hợp đồng và quyền lợi của mình, có một số lưu ý quan trọng mà họ cần nhớ:
- Đảm bảo hợp đồng rõ ràng và chi tiết: Biên kịch cần phải đảm bảo rằng hợp đồng của mình có những điều khoản rõ ràng về việc phát hành kịch bản trên các nền tảng số và quyền yêu cầu thù lao từ doanh thu.
- Thỏa thuận về việc chia sẻ lợi nhuận: Nếu có thể, biên kịch nên đàm phán để có được quyền chia sẻ lợi nhuận từ việc phát hành trên nền tảng số, đặc biệt nếu tác phẩm của mình có khả năng thu hút nhiều người xem.
- Hiểu rõ quyền lợi khi ký hợp đồng: Biên kịch cần phải hiểu rõ các quyền lợi của mình khi ký hợp đồng với nhà sản xuất, đặc biệt là trong việc phát hành và kiếm tiền từ các nền tảng số.
- Tham khảo ý kiến luật sư: Trước khi ký kết bất kỳ hợp đồng nào, biên kịch nên tham khảo ý kiến từ các chuyên gia hoặc luật sư để đảm bảo rằng quyền lợi của mình được bảo vệ một cách hợp pháp.
5. Căn cứ pháp lý
Việc yêu cầu thù lao khi kịch bản được phát hành trên nền tảng số có thể được căn cứ vào các quy định của pháp luật về quyền sở hữu trí tuệ và hợp đồng lao động. Các văn bản pháp lý như:
- Luật sở hữu trí tuệ: Điều 31 của Luật Sở hữu trí tuệ quy định về quyền của tác giả đối với tác phẩm của mình, bao gồm quyền lợi tài chính từ việc sử dụng tác phẩm.
- Luật hợp đồng: Các thỏa thuận về việc trả thù lao và quyền lợi từ việc phát hành kịch bản trên các nền tảng số có thể được quy định trong các hợp đồng dân sự hoặc hợp đồng lao động, được điều chỉnh bởi các quy định trong Bộ luật Dân sự Việt Nam.
- Các văn bản pháp lý liên quan: Ngoài ra, biên kịch cũng cần lưu ý đến các quy định về hợp đồng lao động và bảo vệ quyền lợi tác giả trong các ngành công nghiệp điện ảnh, truyền hình tại Việt Nam.
Tham khảo thêm các bài viết hữu ích tại Tổng hợp Luật PVL Group.
