Các quyền lợi khác ngoài lương khi tham gia bảo hiểm xã hội là gì? Bài viết cung cấp thông tin chi tiết về những quyền lợi người lao động có thể nhận được từ bảo hiểm xã hội ngoài lương cơ bản.
1. Các quyền lợi khác ngoài lương khi tham gia bảo hiểm xã hội là gì?
Ngoài lương, người lao động khi tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) còn được hưởng nhiều quyền lợi khác để bảo đảm an sinh xã hội và bảo vệ sức khỏe. BHXH không chỉ đơn thuần là khoản trợ cấp khi về hưu mà còn mang lại nhiều chế độ bảo hiểm khác trong quá trình làm việc. Dưới đây là chi tiết về các quyền lợi mà người lao động có thể nhận được:
- Chế độ ốm đau:
- Khi người lao động bị ốm hoặc gặp tai nạn ngoài công việc và phải nghỉ việc để điều trị, họ sẽ được hưởng chế độ ốm đau. Thời gian và mức hưởng chế độ ốm đau tùy thuộc vào số năm đóng BHXH và tính chất công việc.
- Mức hưởng chế độ ốm đau được tính bằng 75% mức tiền lương tháng đóng BHXH của tháng liền kề trước khi nghỉ việc. Thời gian hưởng chế độ này tối đa là 30 ngày trong năm nếu người lao động làm công việc bình thường và tối đa 60 ngày trong năm nếu làm công việc nặng nhọc, độc hại.
- Chế độ thai sản:
- Chế độ này dành cho lao động nữ mang thai và sinh con, lao động nữ mang thai hộ, lao động nam có vợ sinh con, và người nhận con nuôi dưới 6 tháng tuổi.
- Lao động nữ được nghỉ thai sản 6 tháng với mức trợ cấp thai sản bằng mức tiền lương tháng đóng BHXH của 6 tháng liền kề trước khi nghỉ. Lao động nam có vợ sinh con cũng được nghỉ phép từ 5-14 ngày tùy theo tình trạng sinh con.
- Chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp:
- Người lao động bị tai nạn lao động hoặc mắc bệnh nghề nghiệp trong quá trình làm việc sẽ được hưởng chế độ này. Quyền lợi bao gồm chi phí khám, chữa bệnh và phục hồi chức năng, cùng với khoản trợ cấp một lần hoặc trợ cấp hàng tháng tùy vào mức độ suy giảm khả năng lao động.
- Mức trợ cấp hàng tháng được tính dựa trên tỷ lệ suy giảm khả năng lao động và mức lương đóng BHXH. Người lao động cũng được thanh toán chi phí điều trị và phục hồi chức năng từ quỹ BHXH.
- Chế độ hưu trí:
- Khi đến tuổi nghỉ hưu, người lao động có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên sẽ được hưởng lương hưu hàng tháng. Mức lương hưu được tính dựa trên tổng số năm đóng BHXH và mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.
- Ngoài lương hưu, người lao động còn được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí để khám chữa bệnh sau khi nghỉ hưu.
- Chế độ tử tuất:
- Khi người lao động qua đời, thân nhân của họ sẽ được hưởng chế độ tử tuất, bao gồm trợ cấp mai táng phí và trợ cấp tuất. Mức trợ cấp mai táng phí bằng 10 lần mức lương cơ sở tại thời điểm người lao động qua đời. Thân nhân cũng có thể nhận trợ cấp tuất hàng tháng hoặc trợ cấp tuất một lần, tùy vào điều kiện của người lao động khi còn sống.
2. Ví dụ minh họa
Để minh họa về các quyền lợi khác ngoài lương khi tham gia BHXH, hãy cùng xem xét trường hợp sau:
Chị Nguyễn Thị Hoa, làm việc tại công ty ABC và tham gia BHXH trong suốt 10 năm. Trong quá trình làm việc, chị Hoa đã gặp một số sự cố và tình huống khác nhau:
- Chị Hoa bị ốm và phải nghỉ 20 ngày trong năm. Chị đã được hưởng trợ cấp ốm đau tương ứng với mức lương đóng BHXH là 75% trong thời gian nghỉ.
- Chị Hoa mang thai và sinh con: Trong thời gian này, chị Hoa được nghỉ 6 tháng thai sản với mức trợ cấp thai sản bằng với mức lương đóng BHXH của 6 tháng liền kề trước khi nghỉ.
- Chị Hoa gặp tai nạn lao động trong quá trình làm việc và được chẩn đoán suy giảm khả năng lao động 20%. Chị Hoa đã được hưởng trợ cấp tai nạn lao động hàng tháng cùng với chi phí khám chữa bệnh từ quỹ BHXH.
Nhờ tham gia BHXH, chị Hoa không chỉ được hưởng lương mà còn được bảo đảm an sinh qua các chế độ bảo hiểm khác.
3. Những vướng mắc thực tế
Mặc dù bảo hiểm xã hội mang lại nhiều quyền lợi, nhưng trong quá trình thực hiện, vẫn còn tồn tại một số vướng mắc:
- Người lao động thiếu hiểu biết về quyền lợi BHXH: Nhiều người lao động không nắm rõ các chế độ bảo hiểm xã hội mà họ được hưởng ngoài lương cơ bản, dẫn đến việc không yêu cầu quyền lợi kịp thời hoặc không tận dụng được các quyền lợi sẵn có.
- Thủ tục hành chính phức tạp: Việc yêu cầu hưởng các chế độ BHXH thường đòi hỏi nhiều giấy tờ và thủ tục hành chính, gây khó khăn cho người lao động, đặc biệt là những người làm việc tại khu vực nông thôn hoặc có trình độ văn hóa thấp.
- Chậm trễ trong giải quyết chế độ: Một số cơ quan BHXH chưa xử lý nhanh chóng hồ sơ của người lao động, dẫn đến tình trạng chậm trễ trong việc chi trả các chế độ như ốm đau, thai sản, và tai nạn lao động.
- Doanh nghiệp không thực hiện đúng nghĩa vụ BHXH: Một số doanh nghiệp cố tình trốn đóng BHXH hoặc không đóng đầy đủ cho người lao động, ảnh hưởng đến quyền lợi của họ khi yêu cầu các chế độ bảo hiểm.
4. Những lưu ý cần thiết
Để đảm bảo hưởng đầy đủ quyền lợi bảo hiểm xã hội ngoài lương, người lao động cần lưu ý:
- Nắm rõ các chế độ BHXH: Người lao động nên tìm hiểu kỹ về các chế độ BHXH để biết rõ quyền lợi của mình và yêu cầu được hưởng khi có tình huống xảy ra.
- Kiểm tra quá trình đóng BHXH thường xuyên: Người lao động có thể kiểm tra thông tin đóng BHXH qua cổng thông tin điện tử của cơ quan BHXH để đảm bảo quá trình đóng bảo hiểm liên tục và chính xác.
- Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ khi yêu cầu chế độ: Khi yêu cầu hưởng các chế độ BHXH như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, người lao động nên chuẩn bị đầy đủ hồ sơ theo yêu cầu để tránh chậm trễ trong quá trình giải quyết.
- Liên hệ với cơ quan BHXH khi gặp vấn đề: Nếu gặp khó khăn trong quá trình yêu cầu hưởng chế độ BHXH, người lao động nên liên hệ trực tiếp với cơ quan BHXH để được hướng dẫn và hỗ trợ kịp thời.
5. Căn cứ pháp lý
Các quyền lợi của người lao động khi tham gia bảo hiểm xã hội được quy định trong các văn bản pháp luật sau:
- Luật Bảo hiểm xã hội 2014, có hiệu lực từ ngày 01/01/2016.
- Nghị định số 115/2015/NĐ-CP của Chính phủ, quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội bắt buộc.
- Thông tư số 59/2015/TT-BLĐTBXH của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội về hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội.
- Nghị định số 12/2022/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội.
Truy cập thêm các bài viết về bảo hiểm tại đây: Tổng hợp bài viết về Bảo hiểm xã hội.
Kết luận
Tham gia bảo hiểm xã hội không chỉ giúp người lao động có thu nhập ổn định khi nghỉ hưu, mà còn bảo đảm quyền lợi an sinh xã hội trong suốt quá trình làm việc. Người lao động cần nắm rõ các quyền lợi này để bảo vệ chính mình và đảm bảo an sinh cho gia đình.
