Cơ quan thuế có thể kiểm tra thuế trong những trường hợp nào?

Cơ quan thuế có thể kiểm tra thuế trong những trường hợp nào? Tìm hiểu chi tiết về các trường hợp kiểm tra, ví dụ, lưu ý và căn cứ pháp lý đầy đủ.

1. Cơ quan thuế có thể kiểm tra thuế trong những trường hợp nào?

Cơ quan thuế có thể kiểm tra thuế trong những trường hợp nào? Đây là một câu hỏi quan trọng mà nhiều cá nhân, doanh nghiệp đặt ra để hiểu rõ hơn về quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan thuế cũng như những tình huống mà họ có thể đối diện với các cuộc kiểm tra từ phía cơ quan thuế. Kiểm tra thuế là hoạt động của cơ quan thuế nhằm đảm bảo rằng các cá nhân, doanh nghiệp tuân thủ đầy đủ nghĩa vụ thuế, tránh các hành vi gian lận, khai sai và thất thu thuế.

Cơ quan thuế có thể kiểm tra thuế trong những trường hợp sau:

• Kiểm tra định kỳ theo kế hoạch: Hàng năm, cơ quan thuế lập kế hoạch kiểm tra định kỳ đối với một số doanh nghiệp và cá nhân nộp thuế. Kế hoạch này thường được xây dựng dựa trên tính chất kinh doanh, lịch sử khai báo thuế và mức độ rủi ro về thuế của từng doanh nghiệp, cá nhân. Những doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh lớn, có lịch sử vi phạm về thuế, hoặc có các hoạt động kinh doanh tiềm ẩn nhiều rủi ro về thuế thường sẽ nằm trong danh sách kiểm tra định kỳ.
• Kiểm tra đột xuất khi có dấu hiệu vi phạm: Cơ quan thuế có quyền kiểm tra đột xuất đối với các trường hợp mà họ nghi ngờ có dấu hiệu vi phạm pháp luật về thuế. Những dấu hiệu này có thể xuất phát từ báo cáo của người dân, từ các cơ quan chức năng khác hoặc từ những bất thường trong hồ sơ khai thuế mà cơ quan thuế phát hiện. Kiểm tra đột xuất thường được tiến hành không báo trước nhằm đảm bảo tính bất ngờ và ngăn chặn các hành vi che giấu vi phạm.
• Kiểm tra khi người nộp thuế có đơn yêu cầu hoàn thuế: Khi người nộp thuế có yêu cầu hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT) hoặc thuế thu nhập cá nhân (TNCN), cơ quan thuế sẽ tiến hành kiểm tra tính chính xác của hồ sơ để đảm bảo yêu cầu hoàn thuế hợp lệ. Điều này nhằm tránh việc lợi dụng hoàn thuế để trục lợi bất chính.
• Kiểm tra khi có yêu cầu từ cấp trên hoặc từ cơ quan pháp luật: Trong một số trường hợp đặc biệt, cơ quan thuế có thể thực hiện kiểm tra theo yêu cầu từ các cơ quan cấp trên hoặc từ các cơ quan pháp luật khác khi có nghi ngờ về hành vi vi phạm thuế của một cá nhân hoặc doanh nghiệp.
• Kiểm tra khi người nộp thuế giải thể, sáp nhập, chuyển đổi loại hình: Khi một doanh nghiệp tiến hành giải thể, sáp nhập, hoặc chuyển đổi loại hình doanh nghiệp, cơ quan thuế sẽ tiến hành kiểm tra để đảm bảo rằng doanh nghiệp đã hoàn thành tất cả các nghĩa vụ thuế trước khi ngừng hoạt động hoặc thay đổi hình thức.

Việc kiểm tra thuế có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo công bằng xã hội, chống thất thu ngân sách và tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh. Đối với người nộp thuế, việc nắm rõ những trường hợp có thể bị kiểm tra thuế sẽ giúp họ chuẩn bị tốt hơn, tránh các vi phạm không đáng có.

2. Ví dụ minh họa

Công ty ABC là một doanh nghiệp kinh doanh hàng tiêu dùng tại Hà Nội. Trong năm 2023, cơ quan thuế quyết định tiến hành kiểm tra định kỳ doanh nghiệp này do doanh thu tăng đột biến mà không có sự gia tăng tương ứng trong các khoản chi phí. Trước khi kiểm tra, cơ quan thuế đã thông báo trước cho công ty ABC về kế hoạch kiểm tra.

Trong quá trình kiểm tra, cơ quan thuế phát hiện công ty ABC không ghi nhận đầy đủ doanh thu từ một số giao dịch bán hàng qua mạng, dẫn đến việc khai sai thu nhập chịu thuế và số thuế phải nộp. Công ty bị yêu cầu truy thu số thuế còn thiếu và phải nộp phạt cho hành vi khai sai.

Trong một trường hợp khác, bà Lan là một cá nhân có thu nhập từ cho thuê bất động sản. Sau khi nộp đơn yêu cầu hoàn thuế giá trị gia tăng, cơ quan thuế đã tiến hành kiểm tra hồ sơ của bà để xác minh tính hợp lệ của các khoản chi phí và thuế đã kê khai. Sau khi kiểm tra, cơ quan thuế xác nhận bà Lan đủ điều kiện hoàn thuế và tiến hành thủ tục hoàn trả.

3. Những vướng mắc thực tế

• Thông báo kiểm tra không rõ ràng: Trong một số trường hợp, doanh nghiệp nhận được thông báo kiểm tra nhưng thông tin không rõ ràng, khiến doanh nghiệp không biết cần chuẩn bị những hồ sơ gì. Điều này gây ra sự chậm trễ và phiền phức trong quá trình kiểm tra.
• Thiếu hồ sơ chứng từ: Nhiều doanh nghiệp và cá nhân không lưu giữ đầy đủ các hồ sơ, chứng từ liên quan đến hoạt động kinh doanh và nộp thuế, dẫn đến khó khăn khi cơ quan thuế yêu cầu kiểm tra. Điều này có thể dẫn đến việc doanh nghiệp bị truy thu thuế hoặc xử phạt do không chứng minh được các khoản chi phí hợp lệ.
• Quá trình kiểm tra kéo dài: Một số cuộc kiểm tra thuế có thể kéo dài nhiều tháng, gây ra sự ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Việc kéo dài kiểm tra thường do tính chất phức tạp của các hồ sơ thuế hoặc sự phối hợp chưa tốt giữa các bên.
• Khó khăn trong giải quyết khiếu nại: Khi doanh nghiệp không đồng ý với kết quả kiểm tra của cơ quan thuế, họ có quyền khiếu nại. Tuy nhiên, quá trình giải quyết khiếu nại thường mất nhiều thời gian và gây căng thẳng cho doanh nghiệp.

4. Những lưu ý cần thiết

• Lưu trữ hồ sơ cẩn thận: Để chuẩn bị tốt cho các cuộc kiểm tra thuế, doanh nghiệp cần lưu trữ cẩn thận tất cả các hồ sơ, chứng từ liên quan đến thuế, bao gồm hóa đơn, biên lai, bảng kê chi tiết các khoản thu nhập và chi phí.
• Kiểm tra tính chính xác trước khi kê khai thuế: Việc khai báo thuế sai có thể dẫn đến các khoản phạt không đáng có. Vì vậy, doanh nghiệp cần đảm bảo tính chính xác của tất cả các thông tin khi kê khai thuế.
• Hợp tác với cơ quan thuế: Khi có yêu cầu kiểm tra thuế, doanh nghiệp cần hợp tác với cơ quan thuế, cung cấp đầy đủ thông tin và hồ sơ theo yêu cầu. Việc hợp tác tốt sẽ giúp rút ngắn thời gian kiểm tra và tránh được các rắc rối pháp lý.
• Sử dụng dịch vụ tư vấn thuế: Đối với những doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh phức tạp, việc sử dụng dịch vụ tư vấn thuế từ các chuyên gia có thể giúp đảm bảo tuân thủ đúng quy định và tránh các rủi ro về thuế.
• Chuẩn bị sẵn sàng cho kiểm tra đột xuất: Doanh nghiệp nên chuẩn bị sẵn sàng để đối phó với các cuộc kiểm tra đột xuất, đảm bảo rằng tất cả các hồ sơ và chứng từ luôn được cập nhật và lưu trữ đầy đủ.

5. Căn cứ pháp lý

Các quy định về kiểm tra thuế của cơ quan thuế được quy định trong các văn bản pháp luật sau:

• Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14: Quy định về quyền và nghĩa vụ của cơ quan thuế và người nộp thuế, các trường hợp kiểm tra thuế, quy trình kiểm tra và xử lý vi phạm.
• Nghị định 126/2020/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định chi tiết về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế, bao gồm các quyền của cơ quan thuế trong kiểm tra và giám sát.
• Thông tư 80/2021/TT-BTC của Bộ Tài chính: Hướng dẫn chi tiết về quy trình kiểm tra thuế, quyền hạn của cơ quan thuế và trách nhiệm của người nộp thuế.

Để hiểu rõ hơn về các quy định liên quan đến việc kiểm tra thuế, bạn có thể tham khảo thêm tại Luật thuế – Luật PVL Group. Ngoài ra, các thông tin pháp luật khác cũng có thể được tìm thấy trên PLO – Pháp luật.