Người lao động có quyền yêu cầu làm việc từ xa trong thời gian dịch bệnh không? Tìm hiểu chi tiết quy định, ví dụ minh họa, vướng mắc thực tế và căn cứ pháp lý liên quan.
Người lao động có quyền yêu cầu làm việc từ xa trong thời gian dịch bệnh không?
Người lao động có quyền yêu cầu làm việc từ xa trong thời gian dịch bệnh không? Đây là câu hỏi mà nhiều người lao động quan tâm, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh phức tạp như COVID-19. Trong giai đoạn dịch bệnh, việc làm việc từ xa không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của người lao động mà còn giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh. Mặc dù pháp luật Việt Nam chưa có quy định cụ thể về quyền yêu cầu làm việc từ xa, nhưng người lao động vẫn có thể thỏa thuận với người sử dụng lao động để thực hiện hình thức làm việc này, dựa trên nguyên tắc thỏa thuận và các hướng dẫn từ cơ quan y tế.
1. Người lao động có quyền yêu cầu làm việc từ xa trong thời gian dịch bệnh không?
Làm việc từ xa trong thời gian dịch bệnh là hình thức làm việc linh hoạt cho phép người lao động thực hiện công việc ngoài trụ sở công ty, thường là tại nhà, để giảm thiểu tiếp xúc và ngăn ngừa lây nhiễm. Quyền yêu cầu làm việc từ xa trong thời gian dịch bệnh phụ thuộc vào các thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động, cũng như sự phù hợp với tính chất công việc và điều kiện làm việc cụ thể.
Căn cứ vào các quy định hiện hành:
- Nguyên tắc thỏa thuận: Theo Bộ luật Lao động 2019, người lao động và người sử dụng lao động có thể thỏa thuận về nơi làm việc, bao gồm cả làm việc từ xa trong những tình huống đặc biệt như dịch bệnh. Tuy nhiên, việc thỏa thuận này phải đảm bảo tính hợp lý và phù hợp với nhu cầu công việc của cả hai bên.
- Chỉ thị của Chính phủ và hướng dẫn của cơ quan y tế: Trong thời gian dịch bệnh, Chính phủ và các cơ quan y tế thường ban hành các chỉ thị, khuyến nghị doanh nghiệp triển khai làm việc từ xa để hạn chế tiếp xúc. Điều này đã trở thành cơ sở để người lao động có thể đề xuất làm việc từ xa với người sử dụng lao động.
- Các chính sách nội bộ của doanh nghiệp: Một số doanh nghiệp đã chủ động xây dựng chính sách làm việc từ xa để ứng phó với dịch bệnh, tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động làm việc linh hoạt mà vẫn đảm bảo hiệu quả công việc.
Như vậy, mặc dù không có quy định pháp lý cụ thể bắt buộc người sử dụng lao động phải chấp nhận yêu cầu làm việc từ xa, người lao động vẫn có quyền đề xuất và thỏa thuận dựa trên nguyên tắc đồng thuận và sự phù hợp với công việc.
2. Ví dụ minh họa
Ví dụ: Anh Hoàng là nhân viên IT tại một công ty công nghệ lớn ở TP.HCM. Khi dịch COVID-19 bùng phát, công ty khuyến khích nhân viên làm việc từ xa để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm. Tuy nhiên, một số phòng ban cần sự hiện diện trực tiếp tại công ty vẫn phải tuân thủ đi làm theo lịch làm việc xen kẽ. Anh Hoàng lo lắng về sức khỏe của bản thân và gia đình nên đã yêu cầu làm việc từ xa toàn thời gian, đồng thời cam kết hoàn thành công việc đúng tiến độ và báo cáo định kỳ.
Sau khi xem xét yêu cầu của anh Hoàng và thấy rằng công việc của anh có thể thực hiện từ xa mà không ảnh hưởng đến chất lượng, công ty đã chấp nhận đề xuất của anh. Nhờ đó, anh Hoàng vừa đảm bảo sức khỏe cho bản thân, vừa duy trì hiệu suất làm việc cao, đồng thời đóng góp tích cực vào việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Ví dụ này cho thấy quyền yêu cầu làm việc từ xa của người lao động có thể được thực hiện thông qua thỏa thuận với doanh nghiệp, đặc biệt khi có căn cứ rõ ràng và phù hợp với yêu cầu công việc.
3. Những vướng mắc thực tế
Mặc dù làm việc từ xa là giải pháp an toàn trong thời gian dịch bệnh, nhưng vẫn tồn tại nhiều vướng mắc thực tế mà cả người lao động và doanh nghiệp phải đối mặt:
- Thiếu quy định pháp lý cụ thể: Hiện nay, Bộ luật Lao động và các văn bản pháp luật liên quan chưa có quy định cụ thể về việc làm việc từ xa, đặc biệt là trong tình huống khẩn cấp như dịch bệnh. Điều này khiến người lao động gặp khó khăn khi yêu cầu làm việc từ xa nếu không có sự đồng ý của doanh nghiệp.
- Không phù hợp với mọi ngành nghề: Không phải công việc nào cũng có thể làm từ xa, đặc biệt là các ngành yêu cầu lao động trực tiếp như sản xuất, xây dựng, y tế. Điều này giới hạn quyền làm việc từ xa của một số người lao động, khiến họ phải chấp nhận rủi ro làm việc tại công ty.
- Khó khăn trong quản lý và đánh giá công việc: Làm việc từ xa đòi hỏi doanh nghiệp phải có hệ thống quản lý hiệu quả và các công cụ kỹ thuật số phù hợp để giám sát và đánh giá hiệu suất làm việc của nhân viên. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư vào công nghệ và thay đổi cách thức quản lý truyền thống.
- Thiếu trang thiết bị làm việc: Không phải người lao động nào cũng có sẵn trang thiết bị cần thiết như máy tính, kết nối internet ổn định tại nhà để làm việc từ xa. Điều này gây ra khó khăn trong việc triển khai công việc và ảnh hưởng đến chất lượng công việc.
- Khó khăn trong giao tiếp và phối hợp: Làm việc từ xa làm giảm khả năng giao tiếp trực tiếp, gây khó khăn trong việc trao đổi thông tin, đặc biệt khi cần phối hợp nhiều bộ phận hoặc xử lý công việc khẩn cấp.
4. Những lưu ý quan trọng
Người lao động và người sử dụng lao động cần lưu ý các điểm sau khi triển khai làm việc từ xa trong thời gian dịch bệnh:
- Thỏa thuận rõ ràng về điều kiện làm việc từ xa: Người lao động và người sử dụng lao động cần thỏa thuận rõ ràng về thời gian làm việc, cách thức báo cáo công việc, và các tiêu chí đánh giá hiệu suất khi làm việc từ xa để tránh các mâu thuẫn phát sinh.
- Chuẩn bị trang thiết bị và kỹ năng làm việc từ xa: Người lao động cần trang bị đầy đủ các thiết bị làm việc như máy tính, phần mềm, và kết nối internet ổn định. Ngoài ra, cần rèn luyện kỹ năng tự quản lý thời gian, giao tiếp trực tuyến để duy trì hiệu quả làm việc.
- Đảm bảo bảo mật thông tin: Làm việc từ xa có thể tăng nguy cơ rò rỉ thông tin quan trọng của doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần có các biện pháp bảo mật chặt chẽ như mã hóa dữ liệu, sử dụng VPN và hướng dẫn nhân viên cách bảo vệ thông tin.
- Giữ liên lạc thường xuyên: Do tính chất làm việc từ xa, việc giữ liên lạc với đồng nghiệp và cấp trên trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Người lao động cần thường xuyên trao đổi, cập nhật tiến độ công việc và phản hồi kịp thời để đảm bảo hiệu quả công việc.
- Chăm sóc sức khỏe thể chất và tinh thần: Làm việc từ xa có thể gây căng thẳng do không gian làm việc bị giới hạn và sự thiếu tương tác xã hội. Người lao động cần chú ý đến sức khỏe bản thân, thực hiện nghỉ giải lao hợp lý và tham gia các hoạt động giúp giảm căng thẳng.
5. Căn cứ pháp lý
Các quy định liên quan đến quyền làm việc từ xa trong thời gian dịch bệnh được đề cập trong các văn bản pháp luật sau:
- Bộ luật Lao động 2019: Điều chỉnh quan hệ lao động, cho phép thỏa thuận về nơi làm việc giữa người lao động và người sử dụng lao động.
- Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về phòng chống dịch bệnh: Các chỉ thị yêu cầu doanh nghiệp áp dụng các biện pháp phòng chống dịch bệnh, bao gồm làm việc từ xa để giảm thiểu tiếp xúc.
- Nghị quyết số 84/NQ-CP của Chính phủ về tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh trong bối cảnh đại dịch COVID-19: Khuyến khích doanh nghiệp áp dụng các giải pháp làm việc linh hoạt như làm việc từ xa.
- Hướng dẫn của Bộ Y tế về phòng chống dịch bệnh tại nơi làm việc: Đưa ra các biện pháp bảo vệ sức khỏe người lao động, bao gồm làm việc từ xa khi cần thiết.
Liên kết nội bộ: Quy định làm việc từ xa trong dịch bệnh
Liên kết ngoại: Báo Pháp Luật – Bạn Đọc
