Những quyền lợi khi tham gia bảo hiểm xã hội cho người có thu nhập thấp? Căn cứ pháp luật, cách thực hiện, ví dụ và lưu ý cần biết.
Những quyền lợi khi tham gia bảo hiểm xã hội cho người có thu nhập thấp?
1. Căn cứ pháp luật về quyền lợi khi tham gia bảo hiểm xã hội cho người có thu nhập thấp
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những chính sách an sinh xã hội quan trọng, đặc biệt đối với người có thu nhập thấp. Theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người lao động, dù có thu nhập thấp hay cao, đều có quyền tham gia bảo hiểm xã hội và được hưởng các quyền lợi cơ bản.
Cụ thể, Điều 4 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định người tham gia BHXH được hưởng các quyền lợi sau:
- Chế độ ốm đau: Người lao động được nghỉ hưởng trợ cấp khi ốm đau, tai nạn hoặc chăm sóc con nhỏ dưới 7 tuổi ốm. Mức hưởng ốm đau phụ thuộc vào mức đóng bảo hiểm xã hội.
- Chế độ thai sản: Người lao động nữ được hưởng chế độ thai sản khi sinh con, nhận nuôi con nuôi dưới 6 tháng tuổi, hoặc thực hiện biện pháp tránh thai. Mức hưởng thai sản dựa trên mức đóng bảo hiểm xã hội của người lao động.
- Chế độ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp: Người lao động bị tai nạn lao động hoặc mắc bệnh nghề nghiệp sẽ được hỗ trợ chi phí điều trị, phục hồi chức năng và trợ cấp hàng tháng nếu suy giảm khả năng lao động từ 5% trở lên.
- Chế độ hưu trí: Người lao động khi đủ tuổi nghỉ hưu và đáp ứng điều kiện về thời gian đóng BHXH sẽ được nhận lương hưu hàng tháng, đảm bảo thu nhập khi không còn khả năng lao động.
- Chế độ tử tuất: Người lao động tham gia BHXH mà không may qua đời sẽ được hỗ trợ chi phí mai táng, và thân nhân có thể nhận trợ cấp tử tuất.
2. Cách thực hiện tham gia bảo hiểm xã hội cho người có thu nhập thấp
Bước 1: Đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội
Người lao động cần đăng ký tham gia BHXH thông qua doanh nghiệp hoặc trực tiếp tại cơ quan BHXH đối với lao động tự do. Các hồ sơ cần thiết gồm:
- Tờ khai tham gia bảo hiểm xã hội (mẫu TK1-TS).
- Giấy tờ tùy thân: Chứng minh nhân dân, căn cước công dân, hoặc hộ chiếu.
- Hợp đồng lao động (nếu có) hoặc giấy tờ chứng minh thu nhập.
Bước 2: Nộp hồ sơ và đóng bảo hiểm xã hội
Sau khi hoàn tất hồ sơ, người lao động nộp cho cơ quan BHXH hoặc đơn vị sử dụng lao động để thực hiện đóng BHXH. Mức đóng BHXH dựa trên mức lương hoặc thu nhập thực tế của người lao động, thấp nhất là mức lương tối thiểu vùng.
Bước 3: Nhận sổ bảo hiểm xã hội
Cơ quan BHXH sẽ cấp sổ BHXH cho người lao động, trong đó ghi nhận quá trình đóng bảo hiểm. Sổ này là căn cứ để giải quyết các chế độ BHXH sau này.
3. Những vấn đề thực tiễn khi tham gia bảo hiểm xã hội cho người có thu nhập thấp
3.1 Khó khăn trong việc duy trì mức đóng
Người có thu nhập thấp thường gặp khó khăn trong việc duy trì mức đóng BHXH liên tục, đặc biệt là khi mất việc hoặc thu nhập không ổn định. Điều này ảnh hưởng đến việc hưởng các chế độ BHXH sau này.
3.2 Thiếu thông tin về quyền lợi
Nhiều người lao động thu nhập thấp không hiểu rõ về quyền lợi khi tham gia BHXH, dẫn đến việc bỏ lỡ các chế độ hỗ trợ khi ốm đau, thai sản, hoặc nghỉ hưu. Một số người không biết cách làm thủ tục hưởng chế độ dù đủ điều kiện.
3.3 Chưa phổ biến trong nhóm lao động tự do
Nhóm lao động tự do, kinh doanh nhỏ lẻ thường không tham gia BHXH do chưa được tuyên truyền, hướng dẫn đầy đủ về lợi ích và cách thức tham gia. Điều này khiến họ dễ rơi vào tình trạng không có hỗ trợ khi gặp rủi ro.
4. Ví dụ minh họa về quyền lợi bảo hiểm xã hội cho người có thu nhập thấp
Chị Lan, 45 tuổi, làm nghề bán hàng rong với thu nhập không ổn định. Với sự hỗ trợ từ chương trình BHXH tự nguyện, chị tham gia BHXH với mức đóng tối thiểu. Sau 5 năm đóng bảo hiểm, chị Lan không may mắc bệnh cần phải phẫu thuật. Nhờ tham gia BHXH, chị Lan được chi trả chi phí phẫu thuật từ chế độ ốm đau, giúp chị giảm bớt gánh nặng tài chính. Ngoài ra, chị Lan còn đủ điều kiện nhận lương hưu khi đến tuổi nghỉ hưu, giúp đảm bảo thu nhập khi không còn khả năng lao động.
5. Những lưu ý cần thiết khi tham gia bảo hiểm xã hội cho người có thu nhập thấp
5.1 Đóng bảo hiểm liên tục
Người lao động nên duy trì đóng BHXH liên tục để đảm bảo đủ điều kiện hưởng các chế độ. Đặc biệt, người lao động tự do cần lên kế hoạch tài chính để không gián đoạn quá trình đóng bảo hiểm.
5.2 Nắm rõ quyền lợi và thủ tục
Người lao động cần tìm hiểu kỹ các quyền lợi BHXH để đảm bảo mình được hưởng đúng và đủ chế độ. Việc nắm rõ thủ tục, điều kiện hưởng giúp người lao động tự tin khi làm hồ sơ yêu cầu chế độ.
5.3 Tận dụng các chính sách hỗ trợ
Người lao động thu nhập thấp nên tận dụng các chính sách hỗ trợ của nhà nước như giảm mức đóng hoặc hỗ trợ đóng BHXH cho hộ nghèo, cận nghèo để tham gia bảo hiểm một cách bền vững.
6. Kết luận
Tham gia bảo hiểm xã hội là quyền lợi và trách nhiệm của người lao động, đặc biệt là với người có thu nhập thấp. Hiểu rõ các quy định, quyền lợi và thực hiện đúng quy trình tham gia sẽ giúp người lao động bảo vệ bản thân và gia đình trước những rủi ro trong cuộc sống. Để nhận thêm sự tư vấn chi tiết về các vấn đề liên quan đến bảo hiểm, hãy liên hệ với Luật PVL Group.
Liên kết nội bộ: Bảo hiểm xã hội
Liên kết ngoại: Báo Pháp Luật
