Người thừa kế có thể yêu cầu chia tài sản đang có tranh chấp khi không có di chúc không? Tìm hiểu quy định và thủ tục pháp lý trong việc phân chia tài sản thừa kế khi không có di chúc.
Người thừa kế có thể yêu cầu chia tài sản đang có tranh chấp khi không có di chúc không?
Khi một người qua đời mà không để lại di chúc, tài sản của họ sẽ được chia theo pháp luật, cụ thể là theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 tại Việt Nam. Trong trường hợp có nhiều người thừa kế và không đạt được sự thống nhất trong việc phân chia tài sản, người thừa kế có quyền yêu cầu tòa án giải quyết và phân chia tài sản theo quy định của pháp luật.
Quá trình phân chia tài sản thừa kế không có di chúc sẽ diễn ra theo các nguyên tắc sau:
- Thừa kế theo hàng thừa kế: Theo quy định, tài sản sẽ được chia cho các thừa kế trong hàng thừa kế thứ nhất, bao gồm: vợ/chồng, cha mẹ, và con của người đã qua đời. Nếu không có người ở hàng thừa kế thứ nhất, tài sản sẽ được chuyển xuống hàng thừa kế thứ hai, bao gồm ông bà nội ngoại, anh chị em ruột, và cháu. Quy trình này được tiếp tục với hàng thừa kế thứ ba nếu không còn ai trong hàng thừa kế thứ hai.
- Tài sản được chia đều trong hàng thừa kế: Tài sản sẽ được chia đều cho các thừa kế trong cùng hàng, bất kể giới tính hay tuổi tác, trừ trường hợp có sự thỏa thuận khác. Nếu không có thỏa thuận nào đạt được, tài sản sẽ được phân chia bằng nhau giữa các thừa kế cùng hàng.
- Tòa án có thẩm quyền giải quyết khi có tranh chấp: Trong trường hợp có tranh chấp hoặc mâu thuẫn giữa các bên thừa kế, bất kỳ bên nào cũng có thể nộp đơn yêu cầu tòa án giải quyết tranh chấp. Tòa án sẽ xem xét quyền lợi của các bên và đưa ra phán quyết về việc phân chia tài sản một cách công bằng theo quy định pháp luật.
Ví dụ minh họa
Ông X qua đời mà không để lại di chúc. Ông có một căn nhà và một khoản tiền tiết kiệm. Ông có hai người con, anh A và chị B, cùng một người vợ là bà Y. Khi phân chia tài sản, anh A muốn giữ căn nhà và chia đều khoản tiền tiết kiệm, trong khi chị B và bà Y muốn bán căn nhà để chia đều tất cả tài sản. Các bên không thể thống nhất được việc phân chia, dẫn đến tranh chấp.
Trong trường hợp này, nếu không đạt được thỏa thuận, bất kỳ ai trong số những người thừa kế cũng có thể yêu cầu tòa án giải quyết. Tòa án sẽ xem xét quyền lợi của từng bên và quyết định phân chia tài sản theo quy định pháp luật.
Những vướng mắc thực tế
Quá trình giải quyết phân chia tài sản không có di chúc và có tranh chấp có thể gặp nhiều vướng mắc như sau:
- Mâu thuẫn trong cách thức phân chia tài sản:
Khi không có di chúc, các thừa kế thường có ý kiến khác nhau về việc phân chia tài sản, dẫn đến tranh chấp kéo dài và mất thời gian. - Xác định quyền lợi và phần tài sản cụ thể của từng người thừa kế:
Đối với tài sản lớn hoặc có giá trị biến động, việc xác định phần tài sản của từng thừa kế có thể gặp khó khăn. Điều này có thể đòi hỏi sự can thiệp của các chuyên gia định giá tài sản hoặc sự hỗ trợ từ tòa án. - Mâu thuẫn về quyền lợi của các thừa kế bắt buộc:
Nếu trong gia đình có người thuộc diện thừa kế bắt buộc như con chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, hoặc người già yếu, các tranh chấp có thể phát sinh khi quyền lợi của những người này không được bảo đảm. Điều này đòi hỏi sự can thiệp của tòa án để phân chia tài sản sao cho công bằng và hợp pháp. - Tốn kém chi phí pháp lý và kéo dài thời gian giải quyết:
Khi có tranh chấp, quá trình đưa vụ việc ra tòa án có thể tốn kém về chi phí pháp lý và thời gian, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của các bên và có thể gây áp lực tài chính cho những người tham gia.
Những lưu ý cần thiết
Để đảm bảo quyền lợi của mình khi tham gia quá trình phân chia tài sản thừa kế có tranh chấp mà không có di chúc, người thừa kế cần lưu ý những điểm sau:
- Chuẩn bị kỹ lưỡng hồ sơ pháp lý và chứng từ:
Người thừa kế nên chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ chứng minh quyền thừa kế, giấy tờ liên quan đến tài sản như giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà đất, sổ tiết kiệm, và các tài liệu khác liên quan để hỗ trợ quá trình xác minh và xét xử tại tòa án. - Tham khảo ý kiến chuyên gia pháp lý hoặc luật sư:
Tranh chấp tài sản thừa kế không có di chúc thường rất phức tạp. Việc tham khảo ý kiến của luật sư giúp người thừa kế hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, đồng thời giúp đưa ra các phương án phân chia hợp lý và đúng quy định pháp luật. - Thỏa thuận trước khi khởi kiện:
Các bên nên cố gắng thương lượng để đạt được thỏa thuận về phân chia tài sản trước khi đưa vụ việc ra tòa. Thỏa thuận này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn giảm thiểu xung đột gia đình và tránh mất nhiều thời gian. - Tôn trọng quyền lợi của các thừa kế bắt buộc:
Các bên cần tuân thủ quy định pháp luật về quyền lợi của các thừa kế bắt buộc, đặc biệt là khi tranh chấp có thể ảnh hưởng đến quyền lợi của các thừa kế yếu thế như con chưa thành niên hoặc người mất năng lực hành vi dân sự.
Căn cứ pháp lý
Quy định pháp luật về việc phân chia tài sản có tranh chấp mà không có di chúc được đề cập trong các văn bản pháp luật sau:
- Bộ luật Dân sự 2015, quy định về quyền thừa kế theo pháp luật và cách phân chia tài sản khi không có di chúc.
- Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, quy định về thủ tục và thẩm quyền của tòa án trong việc giải quyết tranh chấp tài sản thừa kế.
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quy định về quyền sở hữu tài sản trong hôn nhân và các vấn đề về tài sản chung, tài sản riêng trong quá trình phân chia.
Để tìm hiểu thêm về các quy định pháp lý liên quan và nhận tư vấn từ các chuyên gia, bạn có thể tham khảo tại Báo Pháp Luật và Luật PVL Group nhằm đảm bảo quyền lợi của mình trong quá trình yêu cầu chia tài sản thừa kế khi không có di chúc.
