Vợ hoặc chồng có quyền yêu cầu chia tài sản chung sau khi một bên qua đời theo di chúc không? Hướng dẫn phân chia tài sản thừa kế theo di chúc và quyền lợi hợp pháp.
Vợ hoặc chồng có quyền yêu cầu chia tài sản chung sau khi một bên qua đời theo di chúc không?
Khi một trong hai vợ chồng qua đời và có để lại di chúc, vấn đề phân chia tài sản chung sẽ được thực hiện dựa trên di chúc, nhưng không phải trong mọi trường hợp người còn sống sẽ mất quyền yêu cầu chia tài sản chung. Theo quy định pháp luật Việt Nam, tài sản chung của vợ chồng khi một bên qua đời sẽ được chia đôi, trong đó một nửa thuộc về người còn sống và không được coi là di sản thừa kế, phần còn lại là di sản của người đã mất và sẽ được chia theo di chúc nếu có.
Người vợ hoặc chồng còn sống có quyền yêu cầu phân chia phần tài sản thuộc về mình và có thể yêu cầu thực hiện di chúc với phần tài sản của người đã mất. Trong một số trường hợp, nếu di chúc không đảm bảo quyền lợi của người còn sống, hoặc vi phạm quyền lợi của thừa kế bắt buộc, thì người còn sống có quyền yêu cầu tòa án phân chia tài sản theo pháp luật thừa kế để đảm bảo quyền lợi của mình.
- Quyền yêu cầu chia tài sản chung khi có di chúc
Pháp luật quy định rõ rằng một nửa tài sản chung của vợ chồng thuộc quyền sở hữu của người còn sống và không chịu ảnh hưởng của di chúc. Người còn sống có quyền yêu cầu xác định phần tài sản của mình và yêu cầu thực hiện di chúc đối với phần tài sản của người đã mất. Trong trường hợp di chúc để lại toàn bộ tài sản cho người khác mà không đảm bảo quyền lợi của người còn sống, người còn sống có quyền yêu cầu chia tài sản theo pháp luật thừa kế để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình. - Phân chia tài sản thừa kế theo di chúc
Nếu di chúc hợp pháp, phần di sản của người đã mất sẽ được chia theo di chúc. Tuy nhiên, nếu di chúc vi phạm quyền lợi của thừa kế bắt buộc, như vợ/chồng còn sống, con chưa thành niên hoặc con mất khả năng lao động, các thừa kế này có quyền yêu cầu phân chia tài sản theo pháp luật. Điều này nhằm đảm bảo quyền lợi của người còn sống và các thừa kế bắt buộc. - Quy trình thực hiện yêu cầu phân chia tài sản chung khi có di chúc
Để đảm bảo quyền lợi của mình, người còn sống có thể thực hiện các bước sau:- Xác định phần tài sản của mình: Người còn sống có quyền yêu cầu xác định phần tài sản thuộc quyền sở hữu của mình mà không chịu ảnh hưởng của di chúc.
- Yêu cầu thực hiện di chúc với phần di sản của người đã mất: Nếu di chúc hợp pháp và không vi phạm quyền lợi của thừa kế bắt buộc, phần di sản sẽ được chia theo di chúc.
- Khởi kiện yêu cầu phân chia theo pháp luật nếu di chúc không đảm bảo quyền lợi: Trong trường hợp di chúc vi phạm quyền lợi của người còn sống, họ có thể yêu cầu tòa án phân chia tài sản theo pháp luật.
Ví dụ minh họa
Giả sử ông A và bà B là vợ chồng và có tài sản chung bao gồm một căn nhà và một khoản tiết kiệm 2 tỷ đồng. Khi ông A qua đời, ông để lại di chúc cho người em trai của mình phần tài sản của ông trong căn nhà và khoản tiết kiệm mà không để lại gì cho bà B. Tuy nhiên, theo quy định, bà B là thừa kế bắt buộc và có quyền yêu cầu chia tài sản theo pháp luật nếu di chúc vi phạm quyền lợi của mình.
Trong trường hợp này, bà B có quyền yêu cầu xác định phần tài sản thuộc quyền sở hữu của mình là một nửa căn nhà và 1 tỷ đồng từ khoản tiết kiệm. Đối với phần di sản của ông A, bà B có thể yêu cầu tòa án phân chia theo pháp luật thừa kế để đảm bảo quyền lợi của mình vì di chúc đã không đảm bảo quyền lợi tối thiểu của bà.
Những vướng mắc thực tế
Trong quá trình yêu cầu chia tài sản chung khi một bên qua đời theo di chúc, có thể gặp một số vướng mắc thực tế như sau:
- Mâu thuẫn giữa người còn sống và các thừa kế khác
Nếu di chúc để lại toàn bộ tài sản cho người ngoài hoặc chỉ cho một số thừa kế nhất định, các thừa kế bắt buộc như người còn sống và con cái có thể không đồng ý và yêu cầu tòa án phân chia theo pháp luật. Điều này thường dẫn đến tranh chấp và làm kéo dài quá trình phân chia tài sản. - Khó khăn trong việc xác định quyền lợi của thừa kế bắt buộc
Một số trường hợp di chúc có thể gây khó khăn trong việc xác định rõ quyền lợi của thừa kế bắt buộc, đặc biệt là khi di chúc không đảm bảo phần tài sản mà họ có quyền yêu cầu. Điều này có thể tạo ra mâu thuẫn và cần tòa án can thiệp để bảo vệ quyền lợi hợp pháp. - Tranh chấp về tính hợp pháp của di chúc
Nếu có nghi ngờ về tính hợp pháp của di chúc hoặc về năng lực lập di chúc của người đã mất, các thừa kế có thể yêu cầu tòa án xem xét và có thể dẫn đến việc di chúc bị vô hiệu. Khi đó, tài sản sẽ được chia theo pháp luật thừa kế thay vì di chúc, gây phức tạp trong quá trình phân chia. - Chi phí và thời gian giải quyết tranh chấp thừa kế qua tòa án
Khi không đạt được thỏa thuận và phải đưa vụ việc ra tòa án, chi phí và thời gian giải quyết có thể kéo dài, gây áp lực tài chính cho người còn sống và các thừa kế khác, đồng thời làm giảm giá trị thực tế của tài sản thừa kế.
Những lưu ý cần thiết
Khi yêu cầu chia tài sản chung sau khi một bên qua đời theo di chúc, các bên cần lưu ý các điểm sau:
- Chuẩn bị đầy đủ tài liệu và chứng từ xác nhận tài sản
Người yêu cầu phân chia cần có đầy đủ giấy tờ, bao gồm giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản, giấy chứng tử của người đã mất, giấy tờ liên quan đến di chúc và các giấy tờ xác nhận quyền thừa kế. Điều này giúp quá trình phân chia tài sản được thực hiện nhanh chóng và hợp pháp. - Tham khảo ý kiến luật sư hoặc chuyên gia pháp lý
Khi gặp phải các tranh chấp phức tạp trong quá trình phân chia tài sản, việc tham khảo ý kiến từ luật sư hoặc chuyên gia pháp lý sẽ giúp đảm bảo quyền lợi của người còn sống và tránh những rủi ro pháp lý phát sinh. - Hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong quá trình phân chia tài sản
Các bên cần nắm rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong tài sản chung và di sản thừa kế để bảo vệ quyền lợi hợp pháp và tránh tranh chấp không đáng có. - Thỏa thuận trước với các thừa kế khác nếu có thể
Trong một số trường hợp, các bên có thể thỏa thuận trước về việc phân chia tài sản để tránh kéo dài thời gian và chi phí qua tòa án. Sự thỏa thuận này cũng giúp duy trì mối quan hệ gia đình và đảm bảo tính công bằng.
Căn cứ pháp lý
Quy định về quyền yêu cầu chia tài sản chung của vợ chồng sau khi một bên qua đời theo di chúc được xác định trong các văn bản pháp luật sau:
- Bộ luật Dân sự 2015, đặc biệt các điều khoản liên quan đến quyền thừa kế, quyền lợi của thừa kế bắt buộc và quyền yêu cầu phân chia tài sản chung của vợ chồng.
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quy định rõ về tài sản chung, tài sản riêng và quyền lợi của các bên thừa kế khi một trong hai vợ chồng qua đời.
Để tìm hiểu thêm về các quy định pháp lý liên quan và nhận tư vấn từ các chuyên gia, bạn có thể tham khảo thêm tại Báo Pháp Luật và Luật PVL Group để đảm bảo quyền lợi hợp pháp trong quá trình phân chia tài sản chung khi một bên qua đời theo di chúc.
