Khi nào tài sản chung của vợ chồng bị tòa án yêu cầu phân chia sau khi một bên mất? Điều kiện và quy định pháp lý liên quan đến phân chia tài sản trong trường hợp này.
Khi nào tài sản chung của vợ chồng bị tòa án yêu cầu phân chia sau khi một bên mất?
Tài sản chung của vợ chồng là tài sản do cả hai cùng tạo dựng, đóng góp hoặc có được trong thời kỳ hôn nhân, được quy định bởi Luật Hôn nhân và Gia đình. Khi một bên vợ hoặc chồng qua đời, việc phân chia tài sản chung không tự động diễn ra ngay lập tức mà chỉ được tiến hành khi có yêu cầu từ người còn lại hoặc người thừa kế của người đã mất, hoặc khi xuất hiện tranh chấp liên quan đến tài sản chung. Sau đây là các trường hợp cụ thể khi tòa án có thể yêu cầu phân chia tài sản chung sau khi một bên mất:
- Khi có yêu cầu của người còn sống hoặc người thừa kế của bên đã mất
Người còn sống có thể yêu cầu tòa án phân chia tài sản chung để bảo vệ quyền lợi của mình và người thừa kế của người đã mất, nếu như bên đó có nguyện vọng cụ thể về việc phân chia phần tài sản mà người đã mất để lại. Trường hợp này xảy ra khi người còn sống muốn xác định rõ ràng phần tài sản thuộc quyền sở hữu của mình và phần tài sản thuộc về người đã mất để có thể tiến hành các thủ tục thừa kế hợp pháp. Pháp luật quy định người còn sống có quyền sở hữu phần tài sản của mình và phần tài sản của người đã mất sẽ được chia cho các thừa kế theo quy định của Bộ luật Dân sự. - Khi xuất hiện tranh chấp về quyền thừa kế tài sản chung
Trường hợp thứ hai khi tòa án có thể yêu cầu phân chia tài sản là khi có tranh chấp giữa các bên thừa kế về tài sản chung của vợ chồng. Đây là một tình huống khá phổ biến khi người đã mất không để lại di chúc hoặc di chúc không rõ ràng, dẫn đến các bên thừa kế không thể tự thỏa thuận được phần tài sản mình được hưởng. Khi đó, các bên thừa kế có thể yêu cầu tòa án can thiệp để đảm bảo quyền lợi của mình và xử lý tranh chấp theo đúng pháp luật. Tòa án sẽ căn cứ vào quy định về phân chia tài sản chung của vợ chồng và các quy định về thừa kế để giải quyết. - Khi có yêu cầu thanh toán nợ của bên đã mất từ phần tài sản chung
Nếu người đã mất để lại các khoản nợ cần thanh toán, phần tài sản chung có thể được sử dụng để thanh toán các nghĩa vụ tài chính của người đã mất. Trong trường hợp này, tòa án sẽ xem xét yêu cầu của các chủ nợ và yêu cầu phân chia tài sản chung của vợ chồng để đảm bảo việc thanh toán nợ. Pháp luật quy định rằng nếu người đã mất có các khoản nợ trong thời kỳ hôn nhân, các khoản nợ này sẽ được xem là nghĩa vụ chung của vợ chồng và được ưu tiên thanh toán từ tài sản chung. - Khi người còn sống tái hôn và muốn xác định tài sản cá nhân
Một trường hợp khác có thể xảy ra là khi người còn sống muốn tái hôn và có nhu cầu phân chia tài sản chung để tránh tranh chấp về tài sản với người bạn đời mới. Việc phân chia tài sản trong trường hợp này giúp người còn sống có thể xác định phần tài sản thuộc về mình và tiếp tục sử dụng phần tài sản đó một cách độc lập trong cuộc sống hôn nhân mới. Tòa án sẽ tiến hành phân chia tài sản theo yêu cầu của người còn sống để bảo vệ quyền lợi của họ trong cuộc sống mới.
Ví dụ minh họa
Ví dụ, ông A và bà B sống với nhau 30 năm và có khối tài sản chung bao gồm một căn nhà trị giá 5 tỷ đồng và một khoản tiền gửi tiết kiệm 2 tỷ đồng. Khi ông A qua đời, các con của ông A muốn thừa kế phần tài sản thuộc quyền sở hữu của cha mình, nhưng bà B muốn giữ lại toàn bộ tài sản chung. Trong tình huống này, các con của ông A có quyền yêu cầu tòa án phân chia tài sản chung để xác định phần thừa kế của ông A, bao gồm một nửa giá trị căn nhà và khoản tiết kiệm. Tòa án sẽ tiến hành phân chia tài sản theo quy định pháp luật, trong đó một nửa tài sản thuộc về bà B, và nửa còn lại sẽ được chia đều cho các con của ông A.
Những vướng mắc thực tế
Việc phân chia tài sản chung của vợ chồng sau khi một bên qua đời thường gặp phải một số vướng mắc như sau:
- Thiếu thỏa thuận rõ ràng về tài sản chung và tài sản riêng
Nhiều cặp vợ chồng không có thỏa thuận rõ ràng về tài sản chung và tài sản riêng, khiến cho việc phân chia tài sản sau khi một bên mất trở nên phức tạp. Trong trường hợp này, người còn sống thường gặp khó khăn trong việc chứng minh tài sản nào thuộc về mình hoặc là tài sản chung của vợ chồng. - Tranh chấp giữa các bên thừa kế
Tranh chấp thường xảy ra khi người đã mất không để lại di chúc hoặc di chúc không rõ ràng, gây ra mâu thuẫn giữa các bên thừa kế về việc ai được hưởng bao nhiêu tài sản. Những mâu thuẫn này thường kéo dài, gây mất thời gian và chi phí cho các bên liên quan. - Các khoản nợ của người đã mất
Nếu người đã mất có các khoản nợ chưa thanh toán, các chủ nợ có quyền yêu cầu tòa án thanh toán từ tài sản chung. Điều này gây ra nhiều rắc rối cho người còn sống, đặc biệt nếu họ không biết rõ về các nghĩa vụ tài chính của người đã mất.
Những lưu ý cần thiết
Khi tiến hành phân chia tài sản chung sau khi một bên mất, người thừa kế và người còn sống cần lưu ý các điểm sau:
- Lập di chúc rõ ràng
Việc lập di chúc rõ ràng là rất quan trọng để tránh tranh chấp về thừa kế tài sản. Di chúc cần được lập thành văn bản, có chữ ký của người lập di chúc và có công chứng để đảm bảo giá trị pháp lý. - Xác định rõ ràng tài sản chung và tài sản riêng
Các bên nên có sự thống nhất rõ ràng về tài sản chung và tài sản riêng ngay từ đầu để tránh mâu thuẫn sau này. Tài sản riêng nên được xác định rõ ràng, bao gồm tài sản mà mỗi bên có trước khi kết hôn hoặc được tặng cho, thừa kế riêng. - Tham khảo ý kiến chuyên gia pháp lý
Trong các trường hợp phức tạp hoặc có tranh chấp về tài sản, nên tham khảo ý kiến từ luật sư hoặc chuyên gia pháp lý để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình. Các chuyên gia pháp lý có thể tư vấn về cách xử lý tài sản, thủ tục tòa án, và các quyền lợi liên quan đến thừa kế tài sản chung. - Tìm hiểu quy định pháp luật về thừa kế và tài sản chung
Người thừa kế và người còn sống cần tìm hiểu kỹ các quy định pháp luật liên quan để bảo vệ quyền lợi của mình. Pháp luật Việt Nam có những quy định cụ thể về tài sản chung của vợ chồng, quyền thừa kế và quyền sở hữu tài sản sau khi một bên qua đời.
Căn cứ pháp lý
Việc phân chia tài sản chung của vợ chồng sau khi một bên qua đời được quy định trong các văn bản pháp luật sau:
- Bộ luật Dân sự 2015, các điều khoản về thừa kế và chia tài sản chung của vợ chồng.
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, các quy định về tài sản chung và tài sản riêng của vợ chồng, thỏa thuận phân chia tài sản trong thời kỳ hôn nhân.
- Các quy định liên quan đến thanh toán nợ trong trường hợp một bên qua đời và các khoản nợ chưa thanh toán.
Để hiểu rõ hơn về các quy định pháp lý và các thủ tục liên quan, bạn có thể tham khảo thêm tại Báo Pháp Luật và truy cập Luật PVL Group để nhận được tư vấn pháp lý chi tiết và phù hợp nhất.
