Khi nào tài sản chung của vợ chồng được chia theo di chúc thay vì theo pháp luật?

1) Khi nào tài sản chung của vợ chồng được chia theo di chúc thay vì theo pháp luật?

Khi nào tài sản chung của vợ chồng được chia theo di chúc thay vì theo pháp luật? Tài sản chung của vợ chồng được chia theo di chúc khi một trong hai vợ chồng qua đời và có để lại di chúc hợp pháp, rõ ràng phân chia phần tài sản thuộc sở hữu của họ cho những người thừa kế cụ thể. Luật pháp Việt Nam quy định rằng nếu di chúc hợp pháp này có hiệu lực, thì việc phân chia tài sản sẽ được thực hiện theo nội dung di chúc thay vì theo quy định thừa kế mặc định của pháp luật. Tuy nhiên, để di chúc được công nhận và thi hành, cần tuân thủ các điều kiện pháp lý nhất định nhằm đảm bảo tính hợp pháp của di chúc và quyền lợi của các bên liên quan.

• Tài sản chung của vợ chồng và quyền định đoạt bằng di chúc: Tài sản chung của vợ chồng bao gồm tất cả những tài sản mà cả hai đã tạo lập hoặc có được trong thời kỳ hôn nhân, bất kể ai đứng tên trên giấy tờ. Khi một người lập di chúc, họ có quyền định đoạt phần tài sản thuộc sở hữu của mình trong khối tài sản chung. Điều này có nghĩa là người lập di chúc chỉ có quyền để lại di chúc cho phần tài sản của mình, và không thể định đoạt phần tài sản thuộc sở hữu của người còn sống.
• Điều kiện để di chúc có hiệu lực: Di chúc được coi là hợp pháp khi nó tuân thủ đầy đủ các điều kiện về nội dung và hình thức. Theo quy định pháp luật, di chúc phải được lập trong trạng thái minh mẫn của người để lại di chúc, không bị cưỡng ép, lừa dối hay bị ảnh hưởng tiêu cực từ người khác. Ngoài ra, di chúc có thể được lập thành văn bản hoặc miệng, nhưng di chúc bằng văn bản sẽ đảm bảo tính pháp lý cao hơn và dễ dàng hơn trong việc thi hành.
• Thời điểm phân chia tài sản theo di chúc: Tài sản chung của vợ chồng sẽ được phân chia theo di chúc khi một trong hai người qua đời, và di chúc được xác nhận là hợp pháp. Trong trường hợp này, phần tài sản của người đã mất sẽ được chia theo ý nguyện của di chúc, còn phần tài sản của người còn sống vẫn thuộc quyền sở hữu của họ. Khi không có di chúc hoặc di chúc bị coi là không hợp pháp, tài sản chung sẽ được phân chia theo quy định pháp luật, thông thường sẽ chia cho những người thừa kế theo hàng thừa kế.
• Quyền lợi của người còn sống: Theo quy định, người còn sống vẫn có quyền lợi đối với tài sản chung. Điều này có nghĩa là mặc dù phần tài sản của người đã mất có thể được chia theo di chúc, nhưng người còn sống có quyền yêu cầu phân chia theo cách đảm bảo quyền sở hữu của họ không bị ảnh hưởng. Ví dụ, nếu tài sản chung là ngôi nhà của hai vợ chồng, người còn sống có quyền giữ quyền sở hữu hoặc yêu cầu bồi thường hợp lý nếu phần di chúc định đoạt về ngôi nhà này.
• Trường hợp không có di chúc: Nếu không có di chúc, tài sản chung sẽ được phân chia theo quy định của Luật Thừa kế. Trong trường hợp này, tài sản sẽ được chia cho người thừa kế hợp pháp, bao gồm người còn sống và các thành viên khác trong gia đình. Quy định này được áp dụng nhằm đảm bảo công bằng và tránh tranh chấp giữa các bên liên quan.

2) Ví dụ minh họa

Ông A và bà B là vợ chồng và có tài sản chung gồm một ngôi nhà. Ông A để lại di chúc, trong đó phần tài sản của ông trong ngôi nhà sẽ được để lại cho con gái của họ, cô C. Sau khi ông A qua đời, bà B vẫn giữ quyền sở hữu phần tài sản của mình trong ngôi nhà, trong khi phần tài sản thuộc về ông A sẽ được chuyển giao cho cô C theo nội dung di chúc. Trường hợp này minh họa rõ ràng rằng dù tài sản chung, phần tài sản của ông A được chia theo di chúc, còn phần của bà B vẫn thuộc quyền sở hữu của bà.

3) Những vướng mắc thực tế

• Di chúc không hợp lệ: Một số di chúc không tuân thủ quy định về hình thức hoặc nội dung, dẫn đến việc không có hiệu lực. Nếu di chúc bị coi là không hợp lệ, tài sản sẽ được phân chia theo quy định của pháp luật và có thể không đáp ứng ý nguyện của người đã mất.
• Tranh chấp quyền sở hữu tài sản chung: Khi phân chia tài sản chung theo di chúc, có thể xảy ra tranh chấp giữa người còn sống và người thừa kế, đặc biệt khi có sự khác biệt về quan điểm trong cách định đoạt tài sản.
• Xung đột với quy định pháp luật: Một số di chúc có nội dung vi phạm quyền lợi của người còn sống, ví dụ như việc để lại toàn bộ tài sản chung cho người khác. Trong trường hợp này, người còn sống có quyền yêu cầu tòa án can thiệp và bảo vệ quyền lợi của mình.

4) Những lưu ý cần thiết

• Lập di chúc rõ ràng và hợp pháp: Để đảm bảo di chúc có hiệu lực, người lập di chúc cần thực hiện theo đúng quy định pháp luật. Di chúc phải được lập rõ ràng về phần tài sản, tránh mâu thuẫn trong nội dung để giảm nguy cơ tranh chấp sau này.
• Cân nhắc quyền lợi của người còn sống: Khi lập di chúc, cần cân nhắc kỹ về quyền lợi của người còn sống trong khối tài sản chung, đảm bảo không ảnh hưởng đến quyền sở hữu và quản lý tài sản của họ.
• Tham khảo ý kiến của luật sư: Trong quá trình lập di chúc, nên tham khảo ý kiến của luật sư để đảm bảo nội dung di chúc phù hợp với quy định pháp luật và tránh các rủi ro về pháp lý.

5) Căn cứ pháp lý

• Luật Hôn nhân và Gia đình: Quy định về quyền sở hữu tài sản chung của vợ chồng và quyền lập di chúc.
• Bộ luật Dân sự Việt Nam: Điều chỉnh các trường hợp thừa kế theo di chúc và phân chia tài sản khi có di chúc hợp lệ.
• Luật Thừa kế Việt Nam: Quy định chi tiết về các điều kiện lập và thực hiện di chúc.

Kết luận, việc chia tài sản chung của vợ chồng theo di chúc thay vì theo quy định pháp luật phụ thuộc vào tính hợp pháp của di chúc và quyền lợi của người còn sống. Để đảm bảo di chúc có hiệu lực và bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan, người lập di chúc cần tuân thủ đúng quy định pháp luật. Luật PVL Group luôn sẵn sàng hỗ trợ tư vấn pháp lý, giúp bạn có cái nhìn toàn diện về quy định liên quan đến thừa kế tài sản và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

Liên kết nội bộ: Thừa kế – Luật PVL Group
Liên kết ngoại: Bạn đọc – Báo Pháp Luật