Quy định về thừa kế đối với tài sản chung vợ chồng khi không có người thừa kế thứ nhất là gì?

1) Quy định về thừa kế đối với tài sản chung vợ chồng khi không có người thừa kế thứ nhất là gì?

Theo quy định pháp luật Việt Nam, khi một bên vợ hoặc chồng qua đời mà không có người thừa kế thuộc hàng thứ nhất, tài sản chung của vợ chồng sẽ được chia thừa kế theo pháp luật thừa kế hàng thứ hai và thứ ba, nhằm đảm bảo tài sản được chuyển giao theo quy định cụ thể của Bộ luật Dân sự 2015.

Trong phân chia thừa kế, các hàng thừa kế được xác định theo thứ tự như sau:

• Hàng thừa kế thứ nhất: Gồm có cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ và con nuôi của người qua đời.
• Hàng thừa kế thứ hai: Nếu hàng thừa kế thứ nhất không tồn tại (tức là không còn cha mẹ, con cái), hàng thừa kế thứ hai sẽ được xét đến, gồm có ông bà nội, ngoại, anh chị em ruột của người mất, và cháu ruột gọi người mất là ông, bà.
• Hàng thừa kế thứ ba: Trong trường hợp hàng thừa kế thứ hai không có ai đủ điều kiện, hàng thừa kế thứ ba sẽ là cô, dì, chú, bác, cậu ruột của người qua đời, hoặc cháu ruột gọi người qua đời là cô, dì, chú, bác, cậu.

Quy trình thừa kế khi không có người thừa kế hàng thứ nhất:

1. Xác định tài sản chung của vợ chồng: Khi một bên qua đời, phần tài sản chung của người mất sẽ được xác định, thường là 50% giá trị tài sản chung, trở thành di sản thừa kế.
2. Chia tài sản cho hàng thừa kế thứ hai: Khi không có người thừa kế hàng thứ nhất, tài sản thừa kế sẽ được phân chia theo pháp luật cho những người thuộc hàng thứ hai.
3. Chuyển sang hàng thừa kế thứ ba nếu không có người thừa kế hàng thứ hai.

Ví dụ, nếu người vợ mất mà không có con và cha mẹ đã qua đời, di sản của người vợ sẽ được chia cho anh chị em ruột của người vợ, là hàng thừa kế thứ hai.

2) Ví dụ minh họa

Chị An và anh Bình là vợ chồng, sống chung trong một căn nhà thuộc tài sản chung của cả hai. Chị An qua đời đột ngột mà không để lại di chúc, cũng không có con cái và cha mẹ của chị An cũng đã mất từ lâu. Trong trường hợp này, anh Bình và tòa án sẽ xác định giá trị tài sản chung, từ đó phân chia phần di sản của chị An cho hàng thừa kế thứ hai, gồm các anh chị em ruột của chị An. Nếu chị An không còn anh chị em ruột, di sản sẽ được chuyển giao cho hàng thừa kế thứ ba.

3) Những vướng mắc thực tế

• Xác định người thừa kế hợp pháp: Khi không có người thừa kế hàng thứ nhất, quá trình xác định hàng thừa kế thứ hai hoặc thứ ba thường phức tạp, nhất là khi không rõ ràng về các mối quan hệ gia đình của người đã mất.
• Xung đột gia đình: Tranh chấp giữa những người thừa kế thường xảy ra, đặc biệt khi các anh chị em hoặc người thân không đồng thuận về cách phân chia tài sản.
• Thiếu tài liệu chứng minh mối quan hệ: Trong trường hợp các bên không có tài liệu chứng minh quan hệ huyết thống với người đã mất, việc xác định quyền thừa kế có thể kéo dài và gặp khó khăn.
• Chuyển giao tài sản: Việc thực hiện chuyển giao tài sản cho hàng thừa kế đôi khi bị trì hoãn do các thủ tục pháp lý phức tạp và các khoản thuế, phí liên quan.

4) Những lưu ý cần thiết

• Lập di chúc khi có thể: Để tránh các rắc rối sau khi qua đời, việc lập di chúc phân chia tài sản sẽ giúp đảm bảo quyền lợi của người thân và ngăn ngừa các tranh chấp có thể phát sinh.
• Xác minh giấy tờ pháp lý: Đối với người thừa kế, việc chuẩn bị và giữ gìn các giấy tờ pháp lý, như giấy khai sinh, sổ hộ khẩu, hoặc giấy tờ chứng minh quan hệ gia đình là điều cần thiết để đảm bảo quyền lợi thừa kế.
• Tìm hiểu về thuế thừa kế và các chi phí phát sinh: Các chi phí liên quan đến chuyển giao tài sản thừa kế như phí trước bạ, phí công chứng cần được chuẩn bị đầy đủ để quá trình thừa kế diễn ra thuận lợi.
• Tư vấn luật sư: Trong các trường hợp phức tạp hoặc có tranh chấp, nên tham khảo ý kiến từ luật sư chuyên nghiệp để được hướng dẫn và bảo vệ quyền lợi.

5) Căn cứ pháp lý

Để thực hiện đúng quy trình thừa kế tài sản chung khi không có người thừa kế thứ nhất, các bên liên quan cần tham khảo và tuân thủ các quy định pháp luật sau:

• Bộ luật Dân sự 2015: Quy định rõ về thứ tự các hàng thừa kế, tài sản thừa kế và cách phân chia tài sản trong trường hợp không có di chúc.
• Bộ luật Hôn nhân và Gia đình 2014: Đề cập đến khái niệm tài sản chung và riêng của vợ chồng và quy định về phân chia tài sản khi một bên qua đời.
• Luật Công chứng 2014: Quy định về tính hợp pháp của di chúc, giúp xác định rõ quyền thừa kế và tránh các tranh chấp.

Để hiểu thêm về các quy định liên quan đến thừa kế và quyền lợi thừa kế, bạn có thể tham khảo chuyên mục Thừa kế – Luật PVL Group và các bài viết trên Báo Pháp Luật – Bạn đọc.

Kết luận: Khi không có người thừa kế thứ nhất, phần tài sản chung của vợ chồng sẽ được chia cho các hàng thừa kế thứ hai hoặc thứ ba. Việc này đòi hỏi sự xác định rõ ràng từ tòa án và các giấy tờ pháp lý để đảm bảo quá trình phân chia minh bạch và công bằng. Để tránh các rắc rối về thừa kế, việc lập di chúc và tìm hiểu về các quy định pháp lý là vô cùng cần thiết. Trong mọi vấn đề liên quan đến thừa kế, Luật PVL Group sẵn sàng cung cấp các dịch vụ tư vấn và hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp, đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người thừa kế.