Vợ hoặc chồng có thể lập di chúc để phân chia phần tài sản chung không?

Vợ hoặc chồng có thể lập di chúc để phân chia phần tài sản chung không? Tìm hiểu quy định pháp luật về lập di chúc phân chia tài sản chung.

1) Vợ hoặc chồng có thể lập di chúc để phân chia phần tài sản chung không?

Vợ hoặc chồng có thể lập di chúc để phân chia phần tài sản chung không? Theo quy định của pháp luật Việt Nam, mỗi người đều có quyền lập di chúc để định đoạt phần tài sản thuộc sở hữu của mình, bao gồm cả phần tài sản chung trong khối tài sản chung của vợ chồng. Tuy nhiên, quyền này bị giới hạn bởi phạm vi phần tài sản mà người lập di chúc có quyền sở hữu. Cụ thể, trong tài sản chung vợ chồng, mỗi người chỉ có quyền lập di chúc để định đoạt phần tài sản mà mình có quyền sở hữu, tức là thường chiếm 50% giá trị của tài sản chung.

Pháp luật Việt Nam quy định rõ ràng về việc xác định tài sản chung và quyền lập di chúc của mỗi cá nhân trong khối tài sản này. Tài sản chung của vợ chồng được hình thành từ các khoản thu nhập, tài sản mà cả hai cùng tạo lập trong thời kỳ hôn nhân, theo quy định tại Điều 33, Bộ luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014. Khi một người muốn lập di chúc để phân chia phần tài sản chung, người đó phải đảm bảo rằng mình chỉ định đoạt đúng phần tài sản thuộc sở hữu của mình, không xâm phạm đến quyền lợi của người còn lại.

Lưu ý: Nếu vợ hoặc chồng muốn lập di chúc định đoạt toàn bộ tài sản chung, cả hai cần phải có sự đồng thuận và xác nhận rõ ràng. Điều này có thể được thực hiện qua việc đồng thời lập di chúc chung hoặc mỗi bên thỏa thuận lập di chúc cho phần tài sản của mình. Tuy nhiên, theo quy định hiện hành, chỉ có một cá nhân có quyền lập di chúc cho phần tài sản của mình trong tài sản chung, không áp dụng di chúc chung cho hai vợ chồng.

2) Ví dụ minh họa

Anh T và chị H là vợ chồng, sở hữu chung một căn nhà. Anh T muốn lập di chúc để lại phần tài sản của mình trong căn nhà này cho con trai. Theo quy định, anh T chỉ có thể lập di chúc cho 50% giá trị của căn nhà, vì đây là phần thuộc quyền sở hữu của anh. Anh T cần công chứng di chúc để xác định rõ phần tài sản của mình và đảm bảo quyền sở hữu của chị H trong phần còn lại.

Nếu trong trường hợp anh T muốn lập di chúc cho toàn bộ căn nhà mà không có sự đồng thuận của chị H, thì di chúc này sẽ không được công nhận hợp lệ cho phần tài sản của chị H. Điều này giúp đảm bảo công bằng và quyền lợi của chị H trong khối tài sản chung.

3) Những vướng mắc thực tế

Việc lập di chúc cho tài sản chung của vợ chồng thường gặp các vướng mắc sau:

• Xác định rõ phần sở hữu: Trong một số trường hợp, việc xác định phần tài sản của mỗi người trong tài sản chung không rõ ràng, dẫn đến khó khăn trong việc lập di chúc. Khi không có thỏa thuận trước về tỷ lệ sở hữu, pháp luật mặc định chia đều 50/50.
• Di chúc không được công chứng: Một số người lập di chúc mà không thực hiện công chứng, khiến di chúc dễ bị tranh chấp về sau. Di chúc cần phải được công chứng để đảm bảo tính hợp lệ và có thể thi hành.
• Mâu thuẫn gia đình: Việc lập di chúc chỉ định rõ phần tài sản chung cho một số thành viên trong gia đình đôi khi gây ra xung đột, đặc biệt là khi các thành viên không đồng ý với việc phân chia tài sản.
• Hiểu lầm về quyền lập di chúc: Nhiều người lầm tưởng rằng họ có thể lập di chúc cho toàn bộ tài sản chung mà không cần sự đồng ý của người còn lại. Điều này không đúng theo quy định của pháp luật và có thể dẫn đến việc di chúc bị tuyên bố vô hiệu.

4) Những lưu ý cần thiết

Khi lập di chúc để phân chia phần tài sản chung, cần lưu ý:

• Xác định phần tài sản của mỗi bên: Trước khi lập di chúc, vợ chồng nên có thỏa thuận rõ ràng về phần tài sản thuộc sở hữu của mỗi người để tránh tranh chấp.
• Công chứng di chúc: Để bảo vệ tính hợp pháp của di chúc, người lập di chúc nên thực hiện công chứng. Công chứng không chỉ đảm bảo tính hợp lệ mà còn giúp di chúc được thi hành dễ dàng hơn.
• Tham khảo luật sư: Việc tham khảo ý kiến của luật sư sẽ giúp vợ chồng lập di chúc đúng quy định, đảm bảo quyền lợi của cả hai bên và các thành viên thừa kế khác.
• Tránh xâm phạm quyền lợi của người còn sống: Khi lập di chúc, mỗi bên chỉ được định đoạt phần tài sản thuộc quyền sở hữu của mình, tránh việc phân chia ảnh hưởng đến quyền lợi của người còn sống.
• Lập di chúc rõ ràng và cụ thể: Nội dung di chúc cần minh bạch và cụ thể để tránh gây hiểu lầm hoặc tranh chấp giữa các thành viên gia đình sau này.

5) Căn cứ pháp lý

Phân chia tài sản chung của vợ chồng khi lập di chúc căn cứ theo các quy định pháp lý sau:

• Bộ luật Dân sự 2015: Quy định về quyền lập di chúc và quyền sở hữu tài sản của từng cá nhân trong tài sản chung.
• Bộ luật Hôn nhân và Gia đình 2014: Điều 33 và Điều 66 quy định về tài sản chung của vợ chồng, phân chia tài sản khi một bên qua đời.
• Luật Công chứng 2014: Quy định về việc công chứng và xác nhận tính hợp pháp của di chúc.

Để tìm hiểu thêm chi tiết về quy định này, bạn có thể truy cập vào chuyên mục Thừa kế của Luật PVL Group hoặc tham khảo thông tin trên Báo Pháp Luật Việt Nam – Mục Bạn đọc.

Kết luận: Mỗi bên trong mối quan hệ vợ chồng có quyền lập di chúc để phân chia phần tài sản thuộc sở hữu của mình trong khối tài sản chung. Tuy nhiên, di chúc chỉ được xem là hợp pháp nếu đảm bảo không xâm phạm quyền lợi của người còn sống và tuân thủ đúng quy định pháp luật. Việc lập di chúc minh bạch, rõ ràng và hợp pháp sẽ giúp tránh tranh chấp và bảo vệ quyền lợi của các thành viên thừa kế. Luật PVL Group luôn sẵn sàng hỗ trợ tư vấn và đảm bảo quyền lợi của bạn trong việc lập di chúc cho phần tài sản chung.