Khi nào phần tài sản chung của vợ chồng không được coi là di sản thừa kế? Khám phá các quy định pháp lý và lưu ý quan trọng về tài sản chung vợ chồng.
1) Khi nào phần tài sản chung của vợ chồng không được coi là di sản thừa kế?
Khi nào phần tài sản chung của vợ chồng không được coi là di sản thừa kế? Đây là câu hỏi phổ biến khi phân chia tài sản trong gia đình, đặc biệt là trong các tình huống thừa kế. Theo quy định của pháp luật thừa kế Việt Nam, tài sản chung của vợ chồng không phải lúc nào cũng được coi là di sản thừa kế. Trong một số trường hợp, phần tài sản chung này không được chia như di sản của người qua đời, mà vẫn thuộc quyền sở hữu của người còn sống, đảm bảo tính liên tục trong quyền sở hữu của vợ hoặc chồng. Dưới đây là các trường hợp mà tài sản chung vợ chồng không được coi là di sản thừa kế:
- Tài sản chung đã được thỏa thuận tách riêng: Theo Điều 38 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, vợ chồng có quyền thỏa thuận phân chia tài sản chung thành tài sản riêng. Nếu trước khi một bên qua đời, vợ chồng đã có văn bản thỏa thuận về việc chia phần tài sản riêng, thì tài sản này sẽ không nằm trong diện thừa kế của người qua đời.
- Tài sản đã chuyển nhượng cho bên thứ ba: Khi vợ chồng đã chuyển nhượng một phần tài sản chung cho bên thứ ba trước khi qua đời, tài sản này không còn là tài sản chung của vợ chồng. Do đó, phần tài sản này cũng không thể được coi là di sản thừa kế.
- Tài sản có mục đích đặc biệt: Một số tài sản có thể được pháp luật quy định với mục đích sử dụng đặc biệt, chẳng hạn như tài sản hình thành từ quỹ bảo hiểm, phúc lợi xã hội hay tiền lương hưu của một trong hai người. Các khoản này sẽ không nằm trong diện thừa kế.
- Di chúc của vợ chồng phân chia theo ý nguyện: Nếu vợ chồng đã lập di chúc chung, chỉ định cụ thể tài sản sẽ thuộc quyền sở hữu của ai và không đề cập đến phân chia di sản, phần tài sản này sẽ được chia theo di chúc mà không coi là di sản thừa kế thông thường.
Như vậy, phần tài sản chung của vợ chồng có thể không được coi là di sản thừa kế khi đã có các văn bản thỏa thuận về chia tài sản riêng, tài sản đã chuyển nhượng, tài sản dành cho mục đích đặc biệt, hoặc khi có di chúc quy định khác.
2) Ví dụ minh họa
Ông A và bà B là vợ chồng, sở hữu chung một căn nhà. Trước khi ông A qua đời, ông và bà B đã ký kết một văn bản thỏa thuận về việc chia căn nhà thành hai phần tài sản riêng cho mỗi người. Sau khi ông A qua đời, phần tài sản riêng của bà B trong căn nhà không được coi là di sản thừa kế. Phần này thuộc quyền sở hữu của bà B, và chỉ phần của ông A sẽ được coi là di sản thừa kế và chia theo luật định.
Trường hợp khác, ông A và bà B có thỏa thuận di chúc rằng tài sản chung sẽ chuyển sang cho bà B nếu ông A qua đời. Khi đó, căn nhà sẽ hoàn toàn thuộc về bà B mà không bị coi là di sản thừa kế để phân chia cho các thành viên khác trong gia đình. Điều này giúp minh bạch hơn trong việc chuyển giao tài sản và tránh tranh chấp.
3) Những vướng mắc thực tế
Khi áp dụng quy định này trong thực tế, các gia đình thường gặp phải một số vấn đề như:
- Thiếu văn bản thỏa thuận về phân chia tài sản: Một số cặp vợ chồng chưa lập văn bản thỏa thuận hoặc di chúc rõ ràng. Khi một bên qua đời, việc xác định tài sản chung, tài sản riêng và quyền lợi thừa kế của người còn sống gặp nhiều khó khăn và dẫn đến tranh chấp.
- Không công nhận quyền thỏa thuận riêng tư giữa vợ chồng: Trong nhiều trường hợp, văn bản thỏa thuận chia tài sản không được công chứng hoặc chứng thực nên không có hiệu lực pháp lý. Điều này có thể khiến tài sản vẫn bị coi là di sản thừa kế và phải phân chia theo pháp luật.
- Tranh chấp về di chúc: Nếu di chúc của vợ chồng không rõ ràng hoặc có dấu hiệu giả mạo, người thừa kế có thể khiếu nại về tính hợp pháp của di chúc, khiến quá trình chia tài sản kéo dài.
- Trường hợp có sự khác biệt giữa các quy định pháp luật: Đối với các tài sản có yếu tố nước ngoài hoặc thuộc các khoản bảo hiểm, phúc lợi, quy định pháp luật có thể khác nhau, dẫn đến tranh cãi về việc tài sản có được coi là di sản hay không.
4) Những lưu ý cần thiết
- Lập văn bản thỏa thuận rõ ràng: Để tránh tranh chấp, vợ chồng nên có thỏa thuận chia tài sản rõ ràng và được công chứng để đảm bảo hiệu lực pháp lý.
- Lập di chúc minh bạch: Lập di chúc có thể giúp người qua đời phân chia tài sản theo ý nguyện của mình mà không gặp phải các tranh chấp không đáng có. Di chúc nên được lập trước và công chứng để đảm bảo tính hợp pháp.
- Xem xét các trường hợp ngoại lệ: Một số tài sản có mục đích đặc biệt, như các khoản bảo hiểm, quỹ hưu trí hay trợ cấp xã hội, thường không nằm trong diện di sản thừa kế. Các thành viên gia đình nên tìm hiểu kỹ các quy định pháp lý liên quan đến từng loại tài sản.
- Tư vấn luật sư: Với những tài sản có giá trị lớn hoặc tính chất phức tạp, các gia đình nên tham khảo ý kiến luật sư để xác định rõ quyền lợi, nghĩa vụ, và tránh các vấn đề pháp lý.
5) Căn cứ pháp lý
Các căn cứ pháp lý liên quan đến việc phần tài sản chung của vợ chồng không được coi là di sản thừa kế bao gồm:
- Bộ luật Dân sự 2015 (Điều 612, Điều 651), quy định về tài sản thừa kế, thứ tự hàng thừa kế và quyền thừa kế của người còn sống.
- Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 (Điều 38), quy định về quyền chia tài sản chung của vợ chồng và quyền lập thỏa thuận tài sản riêng.
- Luật Công chứng 2014, quy định về thủ tục công chứng văn bản thỏa thuận và di chúc, đảm bảo tính pháp lý cho các thỏa thuận và di chúc của vợ chồng.
Để tìm hiểu thêm thông tin, bạn có thể tham khảo chuyên mục Thừa Kế tại Luật PVL Group hoặc xem thêm bài viết trên Báo Pháp Luật Việt Nam – Mục Bạn Đọc.
Kết luận: Phần tài sản chung của vợ chồng không được coi là di sản thừa kế trong một số trường hợp cụ thể, khi có thỏa thuận tài sản riêng hoặc khi tài sản có tính chất đặc biệt. Quyền sở hữu và thừa kế phần tài sản này cần được xác định rõ ràng qua các văn bản pháp lý. Luật PVL Group khuyến nghị, để tránh tranh chấp và đảm bảo quyền lợi hợp pháp, các gia đình nên lập văn bản thỏa thuận và di chúc rõ ràng khi phân chia tài sản.
