UBND xã có trách nhiệm gì trong quản lý văn hóa địa phương? Bài viết cung cấp cái nhìn chi tiết về vai trò của UBND xã trong phát triển và bảo tồn văn hóa địa phương.

1. UBND xã có trách nhiệm gì trong quản lý văn hóa địa phương?

UBND xã có trách nhiệm gì trong quản lý văn hóa địa phương? Đây là một câu hỏi thiết yếu đối với các cấp chính quyền và người dân, đặc biệt là khi văn hóa địa phương ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ bản sắc dân tộc và phát triển kinh tế du lịch. Là cơ quan hành chính cấp cơ sở gần gũi với người dân, UBND xã có vai trò trung tâm trong quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của địa phương.

UBND xã đảm nhận các trách nhiệm quản lý văn hóa địa phương như sau:

• Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống: UBND xã có nhiệm vụ giữ gìn các di sản văn hóa, lễ hội, phong tục tập quán, và nghệ thuật truyền thống của cộng đồng. Các lễ hội truyền thống không chỉ là dịp giao lưu văn hóa mà còn là cơ hội để giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống địa phương. UBND xã cần xây dựng các chương trình bảo tồn di sản văn hóa và hướng dẫn cộng đồng thực hiện các nghi thức lễ hội đúng với bản sắc truyền thống.
• Phổ biến và giáo dục văn hóa cho người dân: UBND xã phối hợp với các tổ chức đoàn thể và các ban ngành địa phương để tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục văn hóa cho người dân. Các buổi nói chuyện, hội thảo hoặc lớp học về văn hóa, lịch sử địa phương giúp người dân hiểu rõ và tự hào về bản sắc văn hóa của quê hương.
• Quản lý và phát triển các thiết chế văn hóa: UBND xã có trách nhiệm quản lý các thiết chế văn hóa tại địa phương như nhà văn hóa, thư viện, sân chơi công cộng, và các cơ sở sinh hoạt cộng đồng khác. Các thiết chế này không chỉ là nơi tổ chức các hoạt động văn hóa mà còn là không gian để người dân giao lưu, sinh hoạt cộng đồng, nâng cao đời sống tinh thần.
• Khuyến khích các hoạt động văn hóa, nghệ thuật: UBND xã cần tạo điều kiện và khuyến khích người dân tham gia các hoạt động nghệ thuật như văn nghệ, diễn xướng dân gian, các câu lạc bộ văn hóa nghệ thuật. Thông qua các hoạt động này, các giá trị văn hóa địa phương được duy trì và phát triển, đồng thời tạo không gian cho người dân thể hiện tài năng và gắn kết cộng đồng.
• Xử lý vi phạm văn hóa: Bên cạnh việc bảo tồn văn hóa, UBND xã cũng có trách nhiệm giám sát và xử lý các hành vi vi phạm văn hóa, chẳng hạn như vi phạm thuần phong mỹ tục, các hoạt động mê tín dị đoan, hay quảng cáo không đúng quy định. Các hành vi làm tổn hại đến văn hóa cần được xử lý kịp thời để duy trì môi trường văn hóa lành mạnh cho cộng đồng.

Như vậy, UBND xã có trách nhiệm trong quản lý văn hóa địa phương thông qua việc bảo tồn, phát triển các giá trị văn hóa, quản lý các cơ sở văn hóa, giáo dục cộng đồng và xử lý các vi phạm văn hóa. Những trách nhiệm này góp phần quan trọng trong việc xây dựng cộng đồng văn hóa lành mạnh, giàu bản sắc và tiến bộ.

2. Ví dụ minh họa về trách nhiệm của UBND xã trong quản lý văn hóa địa phương

Một ví dụ điển hình về trách nhiệm của UBND xã trong quản lý văn hóa địa phương là việc tổ chức và bảo tồn lễ hội đình làng Xuân An, một lễ hội truyền thống tại một xã miền Trung Việt Nam. Lễ hội này đã tồn tại hàng trăm năm và được tổ chức vào đầu tháng 3 âm lịch hàng năm nhằm tưởng nhớ vị anh hùng làng đã bảo vệ quê hương khỏi giặc ngoại xâm.

Quy trình UBND xã thực hiện để bảo tồn lễ hội gồm các bước sau:

• Chuẩn bị và tổ chức lễ hội: UBND xã Xuân An đứng ra chuẩn bị cho lễ hội, từ việc trang trí đình làng đến việc sắp xếp các nghi thức truyền thống. Để đảm bảo lễ hội diễn ra trang trọng, UBND xã kêu gọi sự tham gia của người dân, các nghệ nhân địa phương và các tình nguyện viên.
• Tổ chức các hoạt động văn hóa, nghệ thuật: Lễ hội bao gồm các hoạt động diễn xướng dân gian, trò chơi dân gian và các tiết mục văn nghệ do người dân địa phương biểu diễn. UBND xã phối hợp với các đoàn thể để tạo điều kiện cho người dân, đặc biệt là thanh thiếu niên, tham gia các hoạt động này.
• Xử lý vi phạm nếu có: UBND xã cũng tăng cường giám sát và đảm bảo không xảy ra các hành vi gây rối trật tự công cộng, hoạt động mê tín dị đoan, hoặc các vi phạm về văn hóa khác. Việc giám sát giúp đảm bảo lễ hội diễn ra trong môi trường lành mạnh và an toàn.
• Bảo tồn và ghi nhận giá trị văn hóa: Sau lễ hội, UBND xã thu thập ý kiến từ người dân và đánh giá hiệu quả của các hoạt động để cải tiến trong những năm sau. Việc bảo tồn này giúp duy trì giá trị truyền thống của lễ hội, đồng thời tạo điều kiện để phát triển du lịch văn hóa.

Trách nhiệm của UBND xã Xuân An trong việc tổ chức và bảo tồn lễ hội đình làng là minh chứng cho vai trò quan trọng của UBND xã trong việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa địa phương.

3. Những vướng mắc thực tế trong quá trình quản lý văn hóa địa phương của UBND xã

Quá trình quản lý văn hóa địa phương tại UBND xã không tránh khỏi những vướng mắc thực tế, như:

• Nguồn lực hạn chế: Nhiều UBND xã gặp khó khăn về nguồn lực tài chính và nhân sự, đặc biệt là những xã nghèo, vùng sâu vùng xa. Thiếu kinh phí và nhân lực ảnh hưởng đến khả năng tổ chức và bảo tồn các hoạt động văn hóa.
• Thiếu sự phối hợp từ cộng đồng: Một số cộng đồng chưa thực sự nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo tồn văn hóa, dẫn đến sự tham gia không đồng đều hoặc không tích cực trong các hoạt động. Điều này gây khó khăn cho UBND xã trong việc tổ chức các sự kiện văn hóa.
• Xung đột giữa hiện đại hóa và bảo tồn văn hóa: Sự phát triển kinh tế, đô thị hóa và sự du nhập của văn hóa ngoại lai có thể làm phai nhạt bản sắc văn hóa địa phương. UBND xã phải đối mặt với thách thức trong việc cân bằng giữa việc phát triển địa phương và bảo tồn truyền thống.
• Khó khăn trong xử lý vi phạm văn hóa: Việc ngăn chặn và xử lý các vi phạm văn hóa như mê tín dị đoan, phá hoại di sản văn hóa gặp nhiều khó khăn do nhận thức cộng đồng chưa cao và cơ chế xử phạt chưa đủ mạnh.

4. Những lưu ý cần thiết trong quản lý văn hóa địa phương của UBND xã

Để công tác quản lý văn hóa địa phương tại UBND xã đạt hiệu quả, cần lưu ý một số điểm sau:

• Đẩy mạnh tuyên truyền và giáo dục: UBND xã nên tăng cường tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục cộng đồng để người dân hiểu rõ giá trị văn hóa và ý thức về việc bảo tồn văn hóa địa phương.
• Tạo điều kiện cho người dân tham gia: Để thu hút người dân tham gia vào các hoạt động văn hóa, UBND xã cần tạo môi trường thuận lợi, hỗ trợ các câu lạc bộ văn hóa nghệ thuật và các hoạt động giao lưu, sinh hoạt cộng đồng.
• Xây dựng các kế hoạch bảo tồn văn hóa lâu dài: Các hoạt động bảo tồn văn hóa cần có kế hoạch dài hạn, không chỉ dừng lại ở các sự kiện ngắn ngày. UBND xã cần lập kế hoạch bảo tồn các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể để gìn giữ và phát huy giá trị lâu dài.
• Công tác giám sát và xử lý vi phạm: UBND xã cần tăng cường giám sát các hoạt động văn hóa và xử lý nghiêm các vi phạm. Việc xử lý các hành vi xâm hại văn hóa cần được thực hiện công khai, nghiêm minh để răn đe và duy trì kỷ cương.

5. Căn cứ pháp lý cho trách nhiệm của UBND xã trong quản lý văn hóa địa phương

Trách nhiệm của UBND xã trong quản lý văn hóa địa phương dựa trên các căn cứ pháp lý như sau:

• Luật Di sản Văn hóa 2001 (sửa đổi, bổ sung 2009): Quy định về trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc bảo vệ và phát huy di sản văn hóa của dân tộc, trong đó UBND xã chịu trách nhiệm quản lý di sản văn hóa cấp địa phương.
• Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015 (sửa đổi, bổ sung 2019): Quy định quyền và trách nhiệm của chính quyền cấp xã trong việc bảo tồn và phát huy văn hóa địa phương, phục vụ đời sống tinh thần của cộng đồng.
• Nghị định 122/2018/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý di sản văn hóa và xây dựng nếp sống văn hóa: Hướng dẫn cụ thể về trách nhiệm và nghĩa vụ của các cơ quan cấp xã trong bảo tồn văn hóa, xử lý các vi phạm văn hóa.

Với vai trò là cơ quan hành chính cấp cơ sở, UBND xã giữ vai trò thiết yếu trong việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của địa phương. Người dân có thể tìm hiểu thêm về các quy định liên quan đến văn hóa và hành chính địa phương tại Hành chính – Luật PVL Group để được cung cấp thêm thông tin và hướng dẫn chi tiết.