Quy định về việc chia tài sản thừa kế khi có tranh chấp về quyền thừa kế là gì? Bài viết cung cấp thông tin chi tiết, ví dụ, vướng mắc, lưu ý và căn cứ pháp lý liên quan.
1) Quy định về việc chia tài sản thừa kế khi có tranh chấp về quyền thừa kế là gì?
Khi có tranh chấp về quyền thừa kế, quá trình phân chia tài sản thừa kế sẽ được giải quyết theo quy định của pháp luật để đảm bảo tính công bằng và hợp lý cho các bên liên quan. Bộ luật Dân sự 2015 và các quy định liên quan đưa ra quy trình rõ ràng về việc giải quyết tranh chấp thừa kế. Tranh chấp về quyền thừa kế có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như di chúc không rõ ràng, không hợp pháp, hay các bên không thống nhất về tỷ lệ và phương thức phân chia tài sản.
1.1 Quy trình giải quyết tranh chấp quyền thừa kế
Khi xảy ra tranh chấp, quy trình giải quyết thường bao gồm các bước sau:
- Đàm phán và thương lượng: Các bên thừa kế có thể tự đàm phán và thương lượng với nhau để đi đến thỏa thuận về việc phân chia tài sản. Đây là giải pháp ưu tiên vì nó giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và duy trì quan hệ gia đình.
- Yêu cầu hòa giải tại UBND xã/phường: Nếu thương lượng không thành công, các bên có thể yêu cầu UBND cấp xã/phường nơi có di sản tiến hành hòa giải. Việc này giúp các bên lắng nghe và hiểu rõ quyền lợi của nhau trước khi tiếp tục giải quyết qua tòa án.
- Nộp đơn khởi kiện tại tòa án: Khi việc hòa giải tại UBND không đạt kết quả, các bên có quyền nộp đơn khởi kiện lên tòa án có thẩm quyền. Tòa án sẽ thụ lý vụ việc và tiến hành xem xét các chứng cứ, tài liệu liên quan đến tranh chấp để đưa ra phán quyết.
- Quyết định của tòa án: Tòa án sẽ xem xét di chúc (nếu có), xác định hàng thừa kế và tỷ lệ phân chia tài sản theo quy định pháp luật. Trong trường hợp di chúc không hợp pháp, tòa sẽ áp dụng quy định phân chia tài sản thừa kế theo pháp luật.
1.2 Quy định về thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật
Pháp luật thừa kế quy định rõ hai phương thức thừa kế:
- Thừa kế theo di chúc: Khi người để lại di sản có di chúc hợp pháp, tài sản sẽ được phân chia theo nội dung di chúc. Tuy nhiên, nếu có tranh chấp về tính hợp pháp của di chúc (chẳng hạn di chúc bị ép buộc, lừa dối), tòa án sẽ xem xét và có thể bác bỏ di chúc nếu có căn cứ.
- Thừa kế theo pháp luật: Khi không có di chúc hoặc di chúc không hợp lệ, tài sản sẽ được chia theo hàng thừa kế, bắt đầu từ hàng thừa kế thứ nhất. Hàng thừa kế đầu tiên bao gồm: vợ/chồng, con, cha mẹ của người để lại di sản.
2) Ví dụ minh họa
Ông M qua đời để lại một di sản bao gồm một căn nhà và một khoản tiền tiết kiệm. Ông M có hai người con là A và B, và một người cháu là C (con của người con đã mất của ông M). Trước khi qua đời, ông M lập di chúc để lại toàn bộ tài sản cho cháu C. Tuy nhiên, sau khi ông M qua đời, A và B cho rằng di chúc không hợp pháp vì ông M bị lừa dối khi lập di chúc.
Trường hợp này, A và B có quyền yêu cầu tòa án xem xét tính hợp pháp của di chúc. Nếu tòa án xác định di chúc không hợp lệ, di sản của ông M sẽ được chia theo pháp luật, nghĩa là A và B thuộc hàng thừa kế thứ nhất và sẽ nhận phần tài sản bằng nhau, còn C có thể được nhận phần của cha đã mất. Ngược lại, nếu di chúc được coi là hợp lệ, toàn bộ tài sản sẽ thuộc về C theo nguyện vọng của ông M.
3) Những vướng mắc thực tế
Trong quá trình phân chia tài sản thừa kế khi có tranh chấp, các bên có thể gặp phải nhiều vấn đề phức tạp, bao gồm:
- Khó khăn trong việc xác định tính hợp pháp của di chúc: Di chúc không hợp pháp là nguyên nhân hàng đầu gây ra tranh chấp. Việc xác minh di chúc có bị ép buộc, lừa dối hoặc lập trong tình trạng không đủ năng lực hành vi dân sự là điều phức tạp, đòi hỏi bằng chứng và các thủ tục pháp lý phức tạp.
- Tranh chấp về giá trị tài sản: Trong nhiều trường hợp, các bên thừa kế không đồng ý với định giá tài sản, đặc biệt là tài sản có giá trị lớn như nhà đất, cổ phần công ty. Tranh chấp về giá trị tài sản dễ dẫn đến kéo dài thời gian giải quyết.
- Mâu thuẫn về quyền lợi giữa các hàng thừa kế: Các bên trong hàng thừa kế thứ nhất có thể mâu thuẫn về tỷ lệ và cách thức phân chia tài sản. Ví dụ, một số người muốn nhận phần tài sản là hiện vật, trong khi người khác muốn chuyển đổi thành tiền mặt.
- Tranh chấp quyền đại diện: Khi một trong những người thừa kế là người chưa thành niên hoặc mất năng lực hành vi dân sự, việc chỉ định người đại diện có thể gây tranh chấp, nhất là khi các bên không đồng thuận về người đại diện hoặc có nghi ngờ về tính công bằng của người này.
4) Những lưu ý cần thiết
- Lập di chúc công chứng hoặc chứng thực: Để tránh tranh chấp, người để lại di sản nên lập di chúc và công chứng hoặc chứng thực. Di chúc được công chứng có giá trị pháp lý cao hơn và khó bị phản đối về tính hợp pháp.
- Thỏa thuận trước khi kiện ra tòa: Các đồng thừa kế nên nỗ lực đạt được thỏa thuận với nhau trước khi đưa ra tòa án. Việc giải quyết tranh chấp qua đàm phán sẽ giúp giảm thiểu chi phí, thời gian và duy trì quan hệ gia đình.
- Xác minh quyền thừa kế rõ ràng: Trước khi khởi kiện, các bên nên xác định rõ tư cách thừa kế và các bằng chứng pháp lý liên quan để tránh tranh chấp không cần thiết tại tòa.
- Tham khảo ý kiến của luật sư: Trường hợp có tranh chấp phức tạp, việc nhờ đến sự hỗ trợ từ luật sư sẽ giúp các bên hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong quá trình tranh chấp, đồng thời giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ.
5) Căn cứ pháp lý
Việc giải quyết tranh chấp về quyền thừa kế và phân chia tài sản thừa kế được điều chỉnh bởi các quy định của Bộ luật Dân sự 2015, bao gồm:
- Điều 609 quy định quyền để lại di sản và quyền thừa kế của cá nhân.
- Điều 624 quy định về quyền lập di chúc của cá nhân.
- Điều 626 quy định quyền của người lập di chúc trong việc chỉ định người thừa kế, phân chia tài sản và chỉ định người quản lý di sản.
- Điều 644 quy định quyền thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc của những người đặc biệt như con chưa thành niên hoặc người phụ thuộc.
- Điều 659 – 660 quy định về phân chia di sản theo pháp luật và quy định quyền của các bên liên quan khi phát sinh tranh chấp.
Những quy định trên cung cấp căn cứ pháp lý để giải quyết tranh chấp về thừa kế, giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên và đảm bảo tính công bằng trong quá trình phân chia tài sản. Nếu các bên cần hỗ trợ thêm về pháp lý, họ có thể tìm đến Bộ Tư pháp hoặc Tòa án nhân dân để được tư vấn và hỗ trợ.
Bài viết này giải đáp câu hỏi “Quy định về việc chia tài sản thừa kế khi có tranh chấp về quyền thừa kế là gì?” và cung cấp hướng dẫn cụ thể để các bên tham gia quá trình thừa kế hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình. Để được tư vấn thêm về các quy định pháp lý liên quan đến thừa kế và tranh chấp, bạn có thể liên hệ với Luật PVL Group để nhận được sự hỗ trợ tốt nhất.
Liên kết nội bộ: Chuyên mục thừa kế
Liên kết ngoài: Báo Pháp Luật
