Quy định về việc phân chia di sản thừa kế giữa các đồng thừa kế là gì? Bài viết cung cấp thông tin chi tiết, ví dụ minh họa, vướng mắc, lưu ý và căn cứ pháp lý liên quan.
1) Quy định về việc phân chia di sản thừa kế giữa các đồng thừa kế là gì?
Trong pháp luật Việt Nam, việc phân chia di sản thừa kế giữa các đồng thừa kế được quy định rõ ràng để bảo đảm quyền lợi của mọi người thừa kế và tránh tranh chấp. Theo Bộ luật Dân sự 2015, việc phân chia di sản thừa kế có thể được thực hiện theo hai cách chính: theo di chúc hoặc theo pháp luật.
1.1 Phân chia di sản theo di chúc
Khi người để lại di sản có di chúc hợp pháp, tài sản sẽ được phân chia theo các nguyện vọng đã ghi trong di chúc. Di chúc là căn cứ pháp lý để các đồng thừa kế nhận phần tài sản của mình. Trong di chúc, người để lại tài sản có quyền chỉ định người thừa kế và phân chia tài sản theo ý muốn, bao gồm cả việc chỉ định những người không thuộc hàng thừa kế hợp pháp.
Tuy nhiên, có những trường hợp đặc biệt mà người lập di chúc không thể hoàn toàn loại bỏ quyền thừa kế của một số người đặc biệt, bao gồm:
- Con chưa thành niên: Con của người để lại di sản nếu chưa đủ 18 tuổi sẽ có quyền nhận thừa kế dù trong di chúc không đề cập đến.
- Người phụ thuộc không còn khả năng lao động: Cha mẹ hoặc vợ/chồng không có khả năng lao động của người để lại di sản cũng có quyền thừa kế bất kể di chúc có ghi nhận hay không.
1.2 Phân chia di sản theo pháp luật
Nếu người để lại di sản không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp, tài sản sẽ được phân chia theo quy định của pháp luật, dựa trên thứ tự hàng thừa kế:
- Hàng thừa kế thứ nhất: Vợ/chồng, con, cha mẹ của người để lại di sản.
- Hàng thừa kế thứ hai: Ông bà nội ngoại, anh chị em ruột của người để lại di sản, cháu ruột gọi người để lại di sản là ông bà nội hoặc ông bà ngoại.
- Hàng thừa kế thứ ba: Cụ nội ngoại của người để lại di sản, cô, dì, chú, bác, cậu ruột của người để lại di sản.
Việc phân chia tài sản theo pháp luật sẽ tuân theo nguyên tắc chia đều cho những người thuộc cùng một hàng thừa kế. Nếu không có ai ở hàng thừa kế thứ nhất, di sản sẽ chuyển cho người thuộc hàng thừa kế thứ hai, và tiếp tục như vậy cho đến khi hết hàng thừa kế.
1.3 Trình tự phân chia tài sản thừa kế giữa các đồng thừa kế
Việc phân chia tài sản thừa kế thường được thực hiện qua các bước:
- Xác định giá trị di sản và các khoản nợ: Trước khi phân chia tài sản, phải xác định giá trị của toàn bộ di sản và thanh toán các khoản nợ (nếu có) của người để lại di sản.
- Thỏa thuận phân chia: Các đồng thừa kế có thể tự thỏa thuận về việc phân chia di sản dựa trên nội dung di chúc (nếu có) hoặc theo tỷ lệ quy định của pháp luật.
- Phân chia tài sản qua tòa án (nếu có tranh chấp): Nếu không đạt được sự thỏa thuận chung, các bên thừa kế có quyền yêu cầu tòa án phân chia di sản. Tòa án sẽ xem xét và đưa ra quyết định phân chia tài sản theo quy định pháp luật hoặc di chúc.
2) Ví dụ minh họa
Ông A qua đời, để lại tài sản gồm một căn nhà và một khoản tiền tiết kiệm. Ông A có ba người con là B, C và D. Trước khi qua đời, ông A không để lại di chúc. Theo quy định của pháp luật, tài sản của ông A sẽ được chia đều cho ba người con là B, C, và D, với mỗi người nhận được 1/3 giá trị căn nhà và khoản tiền tiết kiệm.
Tuy nhiên, nếu ông A có để lại di chúc, trong đó căn nhà được để lại cho B và khoản tiền tiết kiệm được chia đều cho C và D, tài sản sẽ được phân chia theo nội dung di chúc. C và D sẽ không có quyền yêu cầu phân chia căn nhà, vì nó đã được chỉ định cụ thể trong di chúc.
3) Những vướng mắc thực tế
Việc phân chia di sản thừa kế giữa các đồng thừa kế có thể gặp nhiều khó khăn và vướng mắc trong thực tế, bao gồm:
- Mâu thuẫn trong việc xác định giá trị tài sản: Một số tài sản, như bất động sản hoặc cổ phần trong công ty, có thể khó định giá và dễ dẫn đến tranh chấp khi các bên không đồng ý về giá trị thực của tài sản.
- Không đạt được thỏa thuận phân chia: Trong nhiều trường hợp, các đồng thừa kế không thể đạt được sự đồng thuận về cách thức phân chia tài sản, đặc biệt khi các tài sản có giá trị lớn hoặc tính chất đặc biệt, như nhà đất hoặc cổ phần doanh nghiệp.
- Tranh chấp về quyền sở hữu tài sản: Một số trường hợp phức tạp khi có người trong hàng thừa kế không rõ ràng về quyền sở hữu tài sản, chẳng hạn như các trường hợp cha mẹ nuôi hoặc con nuôi. Điều này đòi hỏi phải có sự can thiệp của tòa án để làm rõ quyền thừa kế.
- Vi phạm nội dung di chúc: Một số đồng thừa kế có thể không đồng ý với nội dung di chúc và cố gắng vi phạm quyền lợi của người thừa kế khác. Điều này thường dẫn đến tranh chấp kéo dài và phải có sự can thiệp của cơ quan pháp lý để đảm bảo di chúc được thực hiện đúng theo quy định.
4) Những lưu ý cần thiết
- Lập di chúc hợp pháp: Để tránh tranh chấp và đảm bảo việc phân chia tài sản đúng ý nguyện, người để lại tài sản nên lập di chúc hợp pháp, nêu rõ các thông tin về tài sản và người thừa kế. Việc lập di chúc công chứng sẽ giúp tránh các tranh cãi không đáng có.
- Thực hiện thỏa thuận giữa các đồng thừa kế: Các đồng thừa kế nên cố gắng đạt được sự thỏa thuận trước khi đưa ra yêu cầu tòa án. Điều này sẽ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và tránh mâu thuẫn không đáng có trong gia đình.
- Tham khảo ý kiến từ luật sư hoặc chuyên gia pháp lý: Trong các trường hợp phức tạp, người thừa kế nên tham khảo ý kiến của luật sư để được tư vấn chi tiết về quyền và nghĩa vụ của mình trong quá trình phân chia tài sản.
- Lưu ý về quyền lợi của người không đủ điều kiện lao động: Pháp luật quy định rằng di chúc không được vi phạm quyền lợi của những người không có khả năng lao động hoặc con chưa thành niên. Người lập di chúc nên đảm bảo tuân thủ quy định này để tránh rủi ro pháp lý.
5) Căn cứ pháp lý
Việc phân chia di sản thừa kế giữa các đồng thừa kế được quy định bởi Bộ luật Dân sự 2015 như sau:
- Điều 609 quy định quyền để lại di sản và quyền thừa kế của cá nhân.
- Điều 644 quy định về quyền thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc cho con chưa thành niên, vợ/chồng hoặc cha mẹ không có khả năng lao động.
- Điều 649 – 661 quy định về hàng thừa kế, quyền và nghĩa vụ của người thừa kế, cũng như việc phân chia di sản theo pháp luật và di chúc.
Những quy định này giúp bảo đảm quyền lợi của các đồng thừa kế, đồng thời tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho quá trình phân chia tài sản thừa kế, nhằm tránh tranh chấp và đảm bảo tính công bằng. Nếu có thêm bất kỳ câu hỏi nào về quy trình pháp lý liên quan đến thừa kế, bạn có thể tham khảo thêm từ Bộ Tư pháp hoặc Tòa án nhân dân.
Bài viết đã giải đáp chi tiết câu hỏi “Quy định về việc phân chia di sản thừa kế giữa các đồng thừa kế là gì?” và cung cấp hướng dẫn cụ thể để người thừa kế thực hiện đúng quy trình pháp lý, bảo vệ quyền lợi của mình. Nếu bạn cần tư vấn chuyên sâu về các quy trình pháp lý liên quan đến phân chia tài sản thừa kế, hãy liên hệ với Luật PVL Group để nhận được sự hỗ trợ tốt nhất.
Liên kết nội bộ: Chuyên mục thừa kế
Liên kết ngoài: Báo Pháp Luật
