Trường hợp nào di sản thừa kế không được chia đều cho các người thừa kế? Tìm hiểu chi tiết về những trường hợp đặc biệt khi di sản không được chia đều theo pháp luật.
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, di sản thừa kế thường được chia đều cho những người thuộc cùng một hàng thừa kế. Tuy nhiên, có những trường hợp đặc biệt khi di sản không được chia đều do sự chỉ định trong di chúc, việc bảo vệ quyền lợi của những người thừa kế không phụ thuộc vào di chúc, hoặc các yếu tố khác như quyền ưu tiên, nghĩa vụ tài chính, và sự thỏa thuận giữa các người thừa kế.
1. Trường hợp nào di sản thừa kế không được chia đều cho các người thừa kế?
Trong hầu hết các trường hợp khi thừa kế theo pháp luật, di sản sẽ được chia đều cho các người thừa kế thuộc cùng một hàng thừa kế. Tuy nhiên, pháp luật cho phép một số trường hợp ngoại lệ khi di sản thừa kế không được chia đều cho tất cả người thừa kế. Các trường hợp này thường liên quan đến:
1.1 Di chúc quy định phân chia không đều
Theo Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015, người để lại di sản có quyền chỉ định người thừa kế, phân định phần di sản mà mỗi người thừa kế được hưởng hoặc để lại di sản cho những người thừa kế khác nhau với tỷ lệ không đều. Di chúc có thể nêu rõ tỷ lệ phân chia khác nhau giữa các con, cha mẹ hoặc các người thừa kế khác.
Trong trường hợp này, người thừa kế phải tuân theo sự phân chia tài sản theo di chúc, ngay cả khi phần tài sản mà họ được nhận nhỏ hơn so với người thừa kế khác. Tuy nhiên, nếu di chúc không hợp lệ hoặc bị tuyên vô hiệu, di sản sẽ được chia theo pháp luật.
1.2 Người thừa kế không phụ thuộc vào di chúc
Theo quy định tại Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015, có một nhóm người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc, bao gồm:
- Con chưa thành niên.
- Cha mẹ, vợ/chồng hoặc con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động.
Những người này, dù không được chỉ định trong di chúc hoặc được chỉ định nhận phần nhỏ hơn so với người khác, vẫn có quyền nhận ít nhất hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật. Điều này có thể dẫn đến việc di sản không được chia đều như mong muốn của người để lại di sản.
1.3 Thỏa thuận phân chia di sản giữa các người thừa kế
Theo Điều 660 Bộ luật Dân sự 2015, sau khi nhận thừa kế, các người thừa kế có quyền thỏa thuận lại về việc phân chia tài sản. Nếu họ đồng ý, di sản có thể được phân chia theo ý chí của các bên, mà không nhất thiết phải chia đều. Ví dụ, một người thừa kế có thể nhận phần tài sản nhỏ hơn nhưng có giá trị tình cảm cao hơn, trong khi người khác nhận tài sản có giá trị kinh tế lớn hơn.
1.4 Người thừa kế có nghĩa vụ tài chính lớn hơn
Trong một số trường hợp, người thừa kế có thể được phân chia di sản lớn hơn để họ có thể thực hiện nghĩa vụ tài chính như thanh toán nợ của người để lại di sản hoặc hoàn thành các nghĩa vụ khác. Nếu người để lại di sản có khoản nợ lớn, một trong những người thừa kế có thể phải gánh chịu nhiều hơn các nghĩa vụ này và do đó được hưởng phần tài sản lớn hơn để bù đắp.
2. Ví dụ minh họa
Ông B qua đời và để lại một ngôi nhà và một số tiền tiết kiệm. Ông B có ba người con: con trai lớn anh A, con gái chị C, và con trai út anh D. Trong di chúc, ông B chỉ định anh A nhận phần lớn tài sản vì anh đã chăm sóc ông trong những năm cuối đời. Anh A được hưởng 60% di sản, trong khi chị C và anh D mỗi người chỉ được hưởng 20% di sản.
Tuy nhiên, chị C là người khuyết tật và không có khả năng lao động. Do đó, theo quy định tại Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015, chị C có quyền nhận ít nhất hai phần ba suất thừa kế theo pháp luật, tức là lớn hơn 20% mà di chúc đã chỉ định. Trong trường hợp này, phần di sản của chị C sẽ được tăng lên, trong khi phần của anh A có thể bị giảm xuống.
3. Những vướng mắc thực tế về việc chia không đều di sản thừa kế
Việc phân chia di sản không đều có thể gây ra nhiều tranh cãi và tranh chấp pháp lý giữa các người thừa kế. Một số vấn đề thường gặp bao gồm:
- Tranh chấp về tính hợp pháp của di chúc: Nếu người thừa kế cho rằng di chúc phân chia tài sản không đều là không công bằng hoặc bị ảnh hưởng bởi sự ép buộc, họ có thể đưa vụ việc ra tòa để yêu cầu tuyên bố di chúc vô hiệu.
- Mâu thuẫn giữa các người thừa kế: Khi di sản không được chia đều, người thừa kế có thể xảy ra mâu thuẫn về cách phân chia. Điều này đặc biệt phổ biến khi tài sản có giá trị lớn hoặc khi một trong những người thừa kế có quyền lợi đặc biệt như quyền nuôi dưỡng cha mẹ già.
- Sự phức tạp trong việc bảo vệ quyền lợi của người thừa kế không phụ thuộc vào di chúc: Những người thừa kế không phụ thuộc vào di chúc thường gặp khó khăn trong việc bảo vệ quyền lợi của mình, đặc biệt là khi di chúc đã phân chia tài sản không đều. Việc này đòi hỏi họ phải thực hiện các thủ tục pháp lý để đảm bảo họ được hưởng phần di sản xứng đáng.
4. Những lưu ý cần thiết về việc chia không đều di sản thừa kế
Để tránh những tranh chấp và mâu thuẫn không đáng có, người thừa kế và người để lại di sản cần lưu ý các điểm sau:
- Lập di chúc rõ ràng và công bằng: Người để lại di sản nên lập di chúc rõ ràng, công bằng và tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật để tránh những tranh chấp pháp lý sau khi qua đời. Nếu có ý định chia không đều, nên giải thích rõ lý do để tránh hiểu lầm.
- Bảo vệ quyền lợi của người thừa kế không phụ thuộc vào di chúc: Những người có quyền thừa kế không phụ thuộc vào di chúc, như con chưa thành niên hoặc người không có khả năng lao động, cần được bảo vệ và đảm bảo nhận ít nhất hai phần ba suất thừa kế theo pháp luật.
- Thỏa thuận phân chia di sản: Các người thừa kế nên thỏa thuận và thống nhất về việc phân chia di sản sau khi nhận thừa kế để tránh tranh chấp. Nếu có sự không đồng ý, nên nhờ sự hỗ trợ của tòa án hoặc luật sư.
5. Căn cứ pháp lý về việc chia không đều di sản thừa kế
Dưới đây là các căn cứ pháp lý chính liên quan đến việc chia không đều di sản thừa kế tại Việt Nam:
- Bộ luật Dân sự 2015: Điều 626 về quyền của người lập di chúc và Điều 644 về quyền thừa kế không phụ thuộc vào di chúc cung cấp quy định chi tiết về việc phân chia tài sản thừa kế không đều.
- Nghị định và thông tư hướng dẫn thi hành Bộ luật Dân sự: Các văn bản này cung cấp hướng dẫn cụ thể về cách thức phân chia tài sản thừa kế, quyền lợi của người thừa kế và cách bảo vệ quyền lợi của người thừa kế không phụ thuộc vào di chúc.
Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc tư vấn pháp lý về các vấn đề liên quan đến việc phân chia không đều di sản thừa kế, hãy liên hệ với Luật PVL Group để được hỗ trợ từ các chuyên gia pháp lý hàng đầu.
Liên kết nội bộ: Tìm hiểu về chia di sản thừa kế không đều
Liên kết ngoại: Tìm hiểu thêm về tranh chấp thừa kế
